گلستان، پایتخت فرهنگی اقوام

 سیده زهرا عباسی ـ خبرنگار

طرح نام‌گذاری «گلستان، پایتخت فرهنگی اقوام ایران» چندی پیش در جلسه شورای فرهنگ  عمومی این استان تصویب شد؛‌ طرحی که نتیجه هم‌زیستی مسالمت‌آمیز 16 قوم و مذهب گوناگون است و حالا مسئولان فرهنگی گلستان قصد دارند این هم‌زیستی مسالمت‌آمیز را به عنوان یک الگو در سطح کشور مطرح کنند. 
جمعیت گلستان بر اساس سرشماری سال 95، یک میلیون و 868 هزار و 819 نفر است که شامل ترکمن‌ها، مازندرانی‌ها، بلوچ‌ها، ترک‌ها (آذربایجانی و قزلباش)، سیستانی‌ها، کردها و قزاق‌ها می‌شوند. سیستانی‌ها و بلوچ‌ها بیشتر در مرکز و جنوب استان و مازندرانی‌ها در غرب و جنوب استان سکونت دارند و به زبان‌های طبری و فارسی گویش می‌کنند. قزلباشان در رامیان، آزادشهر، مینودشت، کلاله و گالیکش و آذری‌ها در شهرستان گنبدکاووس و تعداد کمی در مینودشت و قزاق‌ها نیز بیشتر در گرگان و تکرها (ته‌کر) در نگین شهر سکونت دارند. همچنین کردها در شهرهایی همچون گنبدکاووس دارای جمعیتی قابل توجه هستند. ترکمن‌ها در بخش شرقی، مرکزی و شمالی استان و همچنین در مرکز استان سکونت دارند که سنی‌مذهب هستند و به زبان ترکمنی تکلم می‌کنند. 




تدوین نقشه فرهنگی اقوام 
تنوع قومی و مذهبی در گلستان بیش از همه استان‌های کشور است. مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان با تایید این موضوع و با بیان اینکه 16 قوم از 24 قوم موجود در کشور شامل قزل‌باش، ترکمن، مغول، کرد، سیستانی، لر و ... در این استان زندگی می‌کنند به همشهری می‌گوید: اقوام ساکن در گلستان مذاهب مختلفی هم دارند و حتی ممکن است در یک روستا چند قوم کنار هم زندگی کنند. به خاطر همین ویژگی خاص و به دلیل تنوع اقوام و خرده فرهنگ‌ها تصمیم گرفتیم گلستان را به عنوان پایتخت فرهنگی اقوام معرفی کنیم. 
عادله کشمیری با بیان اینکه طرح مقدماتی «گلستان، پایتخت فرهنگی اقوام ایران» تصویب شده است، می‌افزاید: این طرح در شورای فرهنگ عمومی تصویب شد و طی نامه‌ای با امضای استاندار و نماینده ولی فقیه در گلستان، به دولت ارائه می‌شود تا کارهای اجرایی آن را شروع کنیم.  وی با بیان اینکه مطالعات و پژوهش‌های مرتبط با این طرح در حال انجام است، اظهار می‌کند: نقشه فرهنگی و قومیتی تدوین می‌شود تا در نهایت بتوانیم از ظرفیت هم‌زیستی مسالمت‌آمیز اقوام و مذاهب برای توسعه استان به ویژه در بخش گردشگری استفاده کنیم. بزرگترین دستاورد این طرح، اتفاق‌های فرهنگی است که در کنار آن اتفاق می‌افتد و می‌تواند موجب رونق گردشگری و همچنین الگو قراردادن گلستان برای استان‌های دیگر شود.
وی همچنین به جشنواره فرهنگی اقوام اشاره می‌کند که از 16 سال پیش در استان گلستان برگزار می‌شود و توضیح می‌دهد: برگزاری این جشنواره یکی از نشانه‌هایی است که گلستان باید پایتخت فرهنگی اقوام باشد. این جشنواره به دلیل تنوع قومی و مذهبی در گلستان برگزار می‌شود. با این وجود طرح «گلستان، پایتخت فرهنگی اقوام ایران» نسبت به جشنواره طرحی پایدارتر است که نتیجه پژوهش‌های آن می‌تواند برای استان‌های دیگر به ویژه استان‌هایی که تنوع قومی و مذهبی دارند، مفید باشد. 



هیچ‌وقت احساس نکردم مهاجرم
آقای خاچیکیان از ارامنه گلستان است. نام کوچکش را نمی‌گوید، زیرا معتقد است نامش‌ سخت است و احتمالا آن را اشتباه بنویسیم. او با این حال در تایید صحبت‌های مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان به تجربه شخصی خود اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید: در گرگان به دنیا آمدم. در خانه‌ای پشت پیچ ستاد. هیچ‌وقت فکر نکردم گرگان شهر آبا و اجدادی‌ام نیست. با این که از نسل پدرم به این منطقه آمده بودیم.
او توضیح می‌دهد: ارامنه‌ای که در قرق ساکن شدند، کشاورزان زبده‌ای بودند. می‌دانید که ارامنه با خاطرات تلخ و روزگار سختی به شمال ایران مهاجرت کرده بودند، اما هیچ‌کس آن‌ها را مهاجم و مهاجر نخواند.
خاچیکیان اضافه می‌کند: با دست‌های خودمان خانه‌هامان را بنا کردیم. زمین گلستان که البته آن زمان بخشی از استان مازندران بود، مانند سرزمین خودمان برایمان پر خیر و برکت شد. اهالی این منطقه خیلی زود بهترین دوستان ما شدند. ما هم همیشه تلاش می‌کنیم شهروندان خوبی باشیم و آنچه می‌توانیم برای توسعه شهر و منطقه‌مان انجام دهیم.
خاچیکیان تاکید می‌کند: بدون شک خودمان را گلستانی می‌دانیم و هیچ لحظه‌ای حسی جز این نداریم و نداشتیم.



گلستان با اقوامش معنا پیدا می‌کند
داوود کر هم از اهالی ترکمن گلستان است. او در پاسخ به این سوال که آیا به دلیل قومیتش خودش را در گلستان از بقیه شهروندان جدا کرده است، می‌خندد. کر می‌گوید: فارس و ترکمن ندارد. ما در یک بیمارستان به دنیا می‌آییم. در یک مدرسه درس می‌خوانیم. در شهرهای مشترک زندگی می‌کنیم و برای ارتزاق در یک محیط کسب و کار مشترک قرار می‌گیریم. 
او ادامه می‌دهد: در شهرهایی مانند بندرترکمن هم که فارس و ترکمن در کنار هم زندگی می‌کنند، مدیریت شهری بر هویت ترکمن تاکید دارد. این احترام به ماست که المان میدان اصلی شهر مجسمه مختوم قلی و رقص آیینی و عرفانی ترکمن‌هاست. ترکمن صحرا سرزمین ما و بخشی از خطه‌ای بزرگتر به نام گلستان است. گلستان با همه اقوامش معنی پیدا کرده است. فکر نمی‌کنم قومی یا گروهی از مردم باشند که فکر کنند سهم کمتری در این خاک دارند.

 گلستان، ‌گشاده‌روست
ثریا بزی از شهروندان سیستانی گلستان هم نظری مشابه با سایر شهروندان گلستانی دارد.
 بزی می‌گوید: از گذشته‌های دور، سیستانی‌ها در این منطقه اقامت داشتند، اما حضور گسترده و در واقع مهاجرت فراگیرتر آن‌ها به دلایل معیشتی و آب هوایی در یک یا دو دهه اخیر بیشتر شده است. گشاده‌رویی گلستان در پذیرش مهاجران و مهمانان به حدی است که آن‌ها خیلی زود به مناسبات سیاسی و اقتصادی وارد شدند. کرسی‌هایی در شوراهای شهر و مجلس به خود اختصاص دادند و صنوفی وجود دارند که عمده صنعت‌گران آن، مثلا سیستانی یا بلوچ هستند. 
بزی با بیان اینکه گلستان استانی گشاده‌رو و پذیرنده است، تاکید می‌کند: بدون شک باورهای قومی در میان همه مردم وجود دارد. ارق و تعصب‌هایی بر فرهنگ و آداب و سنن، اما همین که گلستان امکان بروز همه این فرهنگ‌ها را میسر می‌کند و آن‌ها را در تبادل با یکدیگر قرار می‌دهد، یعنی تعصب‌ها را کم و همدلی را اضافه می‌کند. من فکر می‌کنم همین رمز موفقیت زندگی آرام اقوام در کنار یک‌دیگر در گلستان است.
 به گزارش همشهری، تاکید اقوام بر زندگی مسالمت‌آمیز و تجربه منحصر به فرد استان گلستان در این هم‌زیستی به قدری است که مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی گلستان تاکید می‌کند تا پایان سال، طرح «گلستان، پایتخت فرهنگی اقوام ایران» به مرحله اجرا برسد. 


داوود کر از اهالی ترکمن گلستان: فکر نمی‌کنم قومی یا گروهی از مردم باشند که فکر کنند سهم کمتری در این خاک دارند

خاچیکیان، یکی از ارامنه گلستان: بدون شک خودمان را گلستانی می‌دانیم و هیچ لحظه‌ای حسی جز این نداریم و نداشتیم

ثریا بزی از شهروندان سیستانی گلستان: گلستان، استانی گشاده‌رو و پذیرنده است که امکان بروز همه فرهنگ‌ها را میسر می‌کند  

یک مزیت 
 طرح «گلستان، پایتخت فرهنگی اقوام ایران» نسبت به جشنواره طرحی پایدارتر است که نتیجه پژوهش‌های آن می‌تواند برای استان‌های دیگر به ویژه استان‌هایی که تنوع قومی و مذهبی دارند، مفید باشد

هم‌زیستی
جمعیت گلستان بر اساس سرشماری سال 95، یک میلیون و 868 هزار و 819 نفر است که شامل ترکمن‌ها، مازندرانی‌ها، بلوچ‌ها، ترک‌ها (آذربایجانی و قزلباش)، سیستانی‌ها، کردها و قزاق‌ها می‌شوند