طرحی قابل اجرا برای دولت، کاری شیرین برای مردم
سناریوی تهران در سال97 چندان پیچیده نیست. 3بخش مهم در سال آینده پیش روی پایتخت خواهد بود؛ نوسازی بافت فرسوده شهری با عنوان «طرح بازآفرینی شهری»، «پایان بخشیدن به مترو» و در نهایت «تبدیل تهران به شهر هوشمند».
رئیس‌جمهورچه در روزهایی که برای دفاع از کابینه به مجلس رفت و چه در روزی که بودجه را به مجلس برد، همواره یک سخن گفت: «نوسازی بافت فرسوده». اما زلزله که آمد و کرمانشاه لرزید، همگان دوباره سخنان حسن روحانی را به یاد آوردند. چند‌ماه نگذشت که 2لرزه به اندام تهران افتاد. طبیعی بود که این‌بار همه بیشتر به نوسازی بافت فرسوده توجه کنند. در این میان سیدرضا میرصادقی، مدیرعامل سازمان نوسازی تهران هم دست به‌کار شد و گام‌هایی برداشت. طرحی به هیأت دولت فرستاد و از دل آن سیاستی دقیق برای نوسازی درآمد. در بهمن‌ماه هم هنگامی که برف و باران زمستان تهران را دلپذیرتر کرده‌بود، جایی حوالی منطقه17 «طرح ملی بازآفرینی شهری» کلید خورد. آنسوتر روحانی درحالی‌که نجفی شهردار تهران را در کنار خود داشت، همزمان با تهران، دستور اجرای این طرح را در سراسر کشور داد.
حال علی عبدالعلی‌زاده، وزیر مسکن دولت اصلاحات از «طرح بازآفرینی شهری» می‌گوید. وزیر اسبق مسکن می‌گوید: «پرداختن به بافت فرسوده یک ضرورت و یک امر حیاتی است و می‌تواند هم خدمتی برای ساکنان بافت باشد و هم فرصتی برای احیا و شاداب‌تر کردن فضای شهر‌های کشور.» او بافت فرسوده را یک نماد فیزیکی از فرسودگی می‌داند و معتقد است: «تنها نمی‌توان به کالبد بافت‌های فرسوده نگاه کرد، بلکه ساکنان بافت‌های فرسوده از خود بافت مهم‌تر هستند و باید به آنها توجه‌ای ویژه شود.»
عبدالعلی‌زاده به 2رویکرد عمده به بافت‌های فرسوده اشاره می‌کند و می‌گوید: «نوسازی بافت‌های فرسوده نیازمند دگرگونی نگاه ساکنان آنجاست. ممکن است از نظر ما بافت فرسوده فضایی ناایمن و نامناسب باشد، اما از نظر ساکنان بافت فرسوده آنجا شاید جای خوبی است. در آن سال‌ها که عضو هیأت مدیره سازمان بهسازی و عمران بودم، بارها با ساکنان مختلف گفت‌و‌گو داشتم. متوجه شدم که تلقی ما نسبت به بافت فرسوده متفاوت است. آنها معتقدند که بافت فرسوده با وجود کیفیت نامناسب، جای خوبی می‌تواند برای آنها باشد. در واقع ساکنان بافت فرسوده در شهری زندگی می‌کنند که به خدمات عمومی شهری بهتر دسترسی دارند و نسبت به محل زندگی پیش از مهاجرت، امکانات بیشتری در اختیار دارند. بخشی از ساکنان بافت‌های فرسوده را مهاجرانی تشکیل می‌دهند که از مناطق کم‌برخوردار به آنجا آمده‌اند. بنابراین برای آن عده زندگی در بافت، چندان نمی‌تواند نامناسب باشد. برخی نیز با روی‌آوردن به مشاغل غیررسمی، درآمد بیشتری نسبت به محیطی که قبلا در آن زندگی می‌کردند، دارند.» او معتقد است که ما نیازمند یک تحول اساسی هستیم؛ تحولی با عنوان «خواست همگانی». عبدالعلی‌زاده می‌گوید: «نوسازی بافت فرسوده» باید به خواست همگانی ساکنان این مناطق تبدیل شود اگرنه اتفاقی رخ نخواهد داد. مثلا این تفکر که ما برای مردم خانه بسازیم و از خانه‌های لرزان و ناپایدار آنها را به فضایی آپارتمانی کوچ دهیم، چندان مناسب نیست. دست‌کم دولت و شهرداری چنین توان اقتصادی ندارد که تمام بافت‌فرسوده کشور را نوسازی کنند. بنابراین باید عزم برای نوسازی از میان خود ساکنان بافت شروع شود و آنها نیز برای نوسازی وارد مشارکت جدی شوند.
وزیر مسکن دولت هشتم در ادامه می‌افزاید: «تجربه نشان داد که خیلی نمی‌توان با مسائل مدیریتی و با تکیه بر دستور، بافت‌های شهری را نوسازی کرد. آقای قالیباف شهردار قبلی تهران قصد داشت تا هر ساله 20هزار واحد فرسوده را نوسازی کند اما عملا نتوانست. بیش از 6یا 7سال به‌صورت مستمر برای نوسازی بافت فرسوده به‌صورت جدی تلاش شد، اما نتیجه آن چیزی نبود که در ابتدا تصور می‌شد.» عبدالعلی‌زاده به سیاستگذاری دولت و شهرداری در سطح کلان اشاره می‌کند و می‌افزاید: «واقعیت این است که دولت و شهرداری‌ها نباید به‌صورت مستقیم درگیر ساخت‌وساز شوند و قطعا باید با سیاستگذاری و تشویق، بخش خصوصی را در قالب سرمایه‌گذار وارد فرایند نوسازی کنند. با چنین رویکردی نوسازی بافت‌های فرسوده هم کاری آسان و قابل اجرا می‌شود و هم کاری شیرین برای مردم و از طرفی تلاشی پایدار. »
او معتقد است که این ابتدای راه است و تلاش دولت و شهرداری می‌تواند در سال آینده مؤثر باشد و به نتیجه برسد. در واقع این ماموریت تعریف شده دولت و شهرداری و مردم است. «طرح بازآفرینی شهری» امری بسیار ارزشمند است و خوشبختانه تجربه موفقی نیز در این زمینه وجود دارد.
وزیر مسکن دولت هشتم در پایان گفت: «نوسازی می‌تواند موتور محرک خوبی در اقتصاد ملی باشد. بسیاری از صنایع کشور، با «طرح مسکن امید» می‌توانند دوباره بالندگی داشته باشند و در راستای اقتصاد کشور حرکت کنند. خوشبختانه چنین عزم و نیتی در دولت است و باید به انتظار نشست تا ببینیم چگونه این طرح هدایت خواهد شد و مردم به‌عنوان ذینفعان اصلی این طرح چگونه برای اجرای آن به حرکت در خواهند آمد.»
