از نارنجی به آبی

حامد فوقانی‌ _ خبر‌نگار

انبوهی از قوانین به اجرا درنیامده‌اند تا ساکنان کلانشهرها همچنان در بسیاری از روزهای سال، هوای ناسالم نفس بکشند. امروز، روز هوای پاک است اما کجاست آن هوای پاکی که 3دهه انتظارش را برای اغلب روزها می‌کشیم؛ نه فقط اینکه گاهی آسمان شهرهای بزرگ آبی آبی ‌شوند. در عوض، دیگر روزهای سال، نمودار نمایشگرهای سنجش میزان آلودگی هوا تا جایی که می‌توانند قد بکشند و به رنگ نارنجی برسند؛ رنگی که از وضعیت ناسالم هوا حکایت می‌کند.

حالا اگر آمارها از روند رو به بهبود کیفیت هوا بگویند بازهم کافی است چند روزی آسمان خاکستری و دودزده شود تا مردم بگویند از آلودگی هوا خسته شده‌اند. حتی اگر تهرانی‌ها 76درصد روزهای امسال را تا اینجای کار، هوای سالم و پاک استنشاق کرده باشند، بازهم نگرانند که ریه یا قلب خود یا یکی از عزیزان‌شان به‌خاطر چند روز هوای ناسالم، تاب نیاورد و... آن هنگام، باز هم پای 14نهادی به میان می‌آید که بسیاری از آنها اصل موضوع را بین یکدیگر پاسکاری می‌کنند.
راستش را بخواهید قوانین مرتبط با هوای پاک، متناسب با توان کشور تدوین نشده‌اند. یک زمانی می‌گویند خودروهای تولیدی کشور باید استاندارد یورو5 داشته باشند اما نبود قطعات، دست‌های پشت پرده، مافیا یا هر توجیه دیگری بیان می‌شود تا توان مهندسی کشور هم زیر سؤال برود و مردم همچنان در حسرت سوار شدن بر خودروهای تولیدی داخل کشور با استانداردهای بالا بمانند. پر واضح است که در چنین وضعیتی هوای شهرهای بزرگ در روزهای زیادی از سال آلوده خواهند بود. با این شرایط تعجب ندارد که مونواکسید کربن، ازون، دی‌اکسید نیتروژن و ذرات زیر 2.5میکرون دائم کنتور انداخته و از شرایط مرزی مجاز عبور کنند.
راستش را بخواهید مجلس شورای اسلامی نشان داده که در تنظیم قوانین مثل قانون جامع آلودگی هوا (مصوب اردیبهشت سال74) یا قانون هوای پاک (مصوب مرداد سال96) آنقدر نگاه کمال‌گرایانه غالب بوده که انگار واقعیت‌ها، توان اقتصادی و مشکلات حوزه صنعت در آنها دیده نشده است. واقعیت آن است که مشخص کردن وظایف برای وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مختلف بدون درنظر گرفتن ضمانت‌های اجرایی و توان موجود در آنها و همچنین عدم‌نظارت کافی بر اقداماتی که باید صورت بپذیرد، تنها به افزایش بوروکراسی بینجامد و راهکارهای عملی و قوانین مصوب در چرخه‌های اداری، بی‌نتیجه بچرخند یا خاک بخورند.
راستش را بخواهید هرچقدر که طرح‌های ترافیکی جدید تعریف شود بازهم نمی‌توان انتظار داشت که آلودگی هوا از شهرهای بزرگ به‌خصوص تهران رخت بربندد و کم‌پیدا شود. شهرها اکنون نیاز به سختگیری‌های بیشتر از یکسو و کمک‌‌های دولتی برای خروج خودروهای فرسوده و آلاینده از سوی دیگر دارند. درست مثل کاری که در آذر‌ماه سال96 و در قالب طرح کاهش کلید خورد. این اقدام عملی منجر به الزام معاینه فنی برای تردد در کل شهر تهران شد. بعد از آن خودروهای کاربراتوری از امتحان آلایندگی مردود بیرون آمدند و خودبه‌خود از چرخه تردد حذف شدند. حالا نیز نوبت به آن رسیده تا از مسیرهای مختلف، مثل کاهش هزینه‌ها از محل صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کسب درآمد از محل ارز حاصل از صادرات نفت و... کمک‌های مالی به بخش مترو و اتوبوسرانی صورت بگیرد. ضمن اینکه باید در تولید برخی از خودروها و موتورسیکلت‌ها نیز تجدیدنظر شود.
راستش را بخواهید هوای پاک یک‌آرزوی دست‌نیافتنی نیست اگر همه برای داشتن هوای پاک تلاش کنیم، از من شهروند گرفته تا مسئولان 14نهاد مرتبط. باید امید داشت که تهران و دیگر شهرهای در قواره پایتخت، آسمان آبی خواهند داشت و آن زمان، نمودار نمایشگرهای سنجش آلودگی هوا زیر خط نارنجی می‌مانند.