فرحزاد: ساماندهی یا آشوب؟

ترانه یلدا : معمار و شهرساز

این روزها مرتبا خبرهای مربوط به گسیل مأموران پلیس و شهرداری و آب منطقه‌ای به دره فرحزاد را در انواع رسانه‌های ملی و شبکه مجازی می‌خوانیم. همه در فکرند که در فرحزاد واقعا چه خبر است؟ این همه تکاپو و زد و خورد در پی چیست؟ اصلا فرحزاد کجای تهرانست؟ و چرا اینهمه خشونت؟

«دهکده‌ای واقع در شمال غرب تهران، فرحزاد تا حدود 40سال پیش روستایی کوچک بود که معیشت ساکنان آن با باغداری، دامداری، و چارواداری تأمین می‌شد. چارواداری و اجاره دادن باغ که نقش مهمی در اقتصاد روستا داشت، تا حد زیادی وابسته به ورود زائرانی بود که به سوی امامزاده داوود(ع) می‌رفتند. با ماشین‌رو و آسفالته شدن راه کن - سولقان - امامزاده داوود، راه قاطرروی فرحزاد - امامزاده داوود اهمیت خود را از دست داد،  با رشد محدوده شهر تهران، کم‌کم فرحزاد یک محله‌ تهران شد.» (عباس محمدی) اما، این روستای خوش آب‌وهوا، با مهجور ماندن و دور افتادن از بازار سوداگری ساختمان‌سازی‌‌های انبوه، بخاطر مشکلات مالکیتی، سرنوشتی مشابه دیگر روستاهای کوهپایه‌ای تهران مانند درکه و دربند و گلابدره و دارآباد پیدا نکرد و به‌نوعی از بقیه محلات مشابه ‌خود عقب افتاد و گرفتار معضل‌های حاشیه‌نشینی شد، که خود ریشه در نابسامانی‌های اقتصادی و مهاجرت‌های گسترده به‌سوی تهران دارد. زندگی معتادان در کف دره و کسب و کار مواد‌مخدر در لابه‌لای کافه‌ها به این مهجوریت افزود. دیگر هیچ کوهنوردی به آن حوالی رفت‌وآمد نکرد و اهالی هم حتی، از تردد در کنار رودخانه پرهیز کردند. 

تعلیق تا کی؟
اما امروز فرحزاد، دره‌ای سرسبز و بکر در داخل محدوده تهران است که هر مترمربع زمین آن ده‌ها میلیون تومان قیمت دارد! از همین‌رو، نه‌تنها خود اهالی، بلکه ارگان‌ها و مسئولین دولت و شهرداری نیز مدتی است به‌طور جدی به‌دنبال ساماندهی فرحزاد هستند و هرکس به زعم خود به این امکان درآمدزایی نگاه می‌کند. اما فرحزاد بی‌کس و کار نیست! طرح‌های تهیه شده برای هدایت توسعه فرحزاد متعدند. ازجمله مسابقه‌ای که برای طراحی محیطی و ایجاد ارتباط پیاده میان آستان امامزادگان عینعلی و زینعلی با رود‌دره فرحزاد در همین تیرماه98 امسال توسط سازمان نوسازی شهر تهران اعلان شد و در آذرماه طرح‌های برنده اعلام شدند.
حناچی، کمتر از 2هفته پیش به یک سالن ورزشی در فرحزاد رفت تا به حرف مردم گوش دهد و بحث حفظ باغ‌ها و حل مشکلات مالکیتی ساکنان را از نزدیک بشنود. قبل از او نیز دکتر سعید ایزدی، ضوابط و مقررات ویژه ساخت‌وساز در فرحزاد را در شورای‌عالی شهرسازی به تصویب رساند، که ان‌شاءالله زیر دست و پای آشوب‌های فعلی در آن اخلالی نشود!
فعلا در هفته‌های اخیر، برخی از ساخت و سازهای غیرمجاز در بیش از 20ملک و باغ، طبق حکم قضایی، با بولدوزر تخریب شده‌اند و حریم دره قرار است به حالت اولیه و طبیعی خود بازگردد. اما در دیداری که با یکی از معاونین شهرداری منطقه2 داشتیم، به‌نظر نمی‌رسد که نقشه راه روشن و تکلیف‌ها معلوم و برنامه‌ریزی شده باشد.
خوشبختانه به‌خاطر بیداری و خوشفکری مسئولین قبلی در وزارتخانه و شهرداری، ایده «توسعه بخشیدن» به فرحزاد همان راهی را که به لحاظ ساخت‌وساز در درکه و دیگر دره‌های سرسبز تهران اتفاق افتاد، نرفت. «طرح ژینایی (باززنده‌سازی‌ محیطی) دره فرحزاد» که به سفارش معاونت فنی مهندسی شهرداری تهران تهیه و تصویب شده است، به همراه طرح ساماندهی روستای فرحزاد-که آن نیز به تصویب رسیده است-2طرحی هستند که باید برای هر اقدام توسعه‌ای، چه برای ساخت‌وساز در مجموعه ده فرحزاد، و چه برای حفاظت و ساماندهی دره و اطراف رودخانه، مرجع قرار گیرند. تلاش مشاوران تهیه‌کننده این طرح‌ها جلوگیری از تکرار پارک‌سازی‌ بتنی و باغچه‌کاری مصنوعی به شیوه نهج‌البلاغه و حفاظت و احیای طبیعی بستر و کناره‌های رود دره فرحزاد و جلوگیری از برج‌سازی‌ در دهکده فرحزاد و تقویت گردشگری در آن بوده است. به امید پایبندی به قوانین و طرح‌های مصوب!