علل روانشناختی چاقی

سعیده مجیدی ـ  روانپزشک

همانطور که می‌دانید جسم و روان ما با هم رابطه‌ای متقابل دارند. شاید کمتر به ذهنمان خطور کند که چاقی علل روانشناختی نیز دارد؛ درحالی‌که چاقی می‌تواند هم علت و هم معلول عوامل روانشناختی و فرهنگی و اجتماعی باشد. طبیعی است که با رفع‌نکردن دلایل روانی و رفتاری چاقی حتی پس از جراحی‌های چاقی نیز فرد به سوی افزایش وزن مجدد سوق داده می‌شود. گاهی این عادات نامناسب غذایی براساس بازخوردهای جامعه از همان دوران کودکی شکل می‌گیرد؛ برای مثال، داشتن کودک چاق نشانه توانمندی والدین و کودک لاغر باعث احساس گناه در والدین می‌شود و چنین دیدگاهی در والدین باعث ایجاد اشتغال ذهنی با غذا در کودک از همان سنین پایین می‌شود. گاهی طبق عادت‌های غلط یادگیری در کودکی، افراد در بزرگسالی نیز موقع بروز احساس خشم و غم و اضطراب برای ایجاد حس بهتر به خوردن پناه می‌برند. بسیاری از اختلالات روانپزشکی نیز منجر به چاقی می‌شود؛ ازجمله اختلال خوردن (Being eating) که در آن فرد بدون احساس گرسنگی حجم زیادی از غذا را در مدت کمی می‌خورد تا جایی که در معده احساس ناراحتی کرده و بعد از آن دچار احساس پشیمانی و گناه می‌شود و‌گاه به‌دلیل خجالت از دیگران در تنهایی این کار را انجام می‌دهد. در نوعی دیگر از اختلال روانپزشکی، فرد پس از دوره‌های پرخوری اقدام به پاکسازی(استفراغ عمدی و مصرف مسهل و...) می‌کند که برای سلامتی بسیار مضر است. تشخیص بموقع و درمان اینگونه اختلالات قبل و بعد از درمان چاقی اهمیت زیادی دارد و به همین دلیل قبل از انجام جراحی‌های چاقی، ارزیابی روانپزشکی بیماران ضروری است، چراکه درصورت درمان نشدن باورهای نادرست، رفتارهای منجر به چاقی همچنان ادامه خواهد داشت. یکی دیگر از علل چاقی، برخی از انواع افسردگی است که از طریق افزایش میل به خوردن و کاهش فعالیت حاصل می‌شود که این نوع افسردگی برخلاف افسردگی ثانویه به چاقی، با کاهش وزن برطرف نمی‌شود و نیازمند درمان‌های روانپزشکی است.