نیروهای آمریکایی؛ گرد ایران، در تیررس

محمدامین خرمی ـ خبرنگار

 اقدام آمریکا در ترور سردار قاسم سلیمانی نه‌تنها منطقه خاورمیانه بلکه جهان را به لرزه درآورده و اکنون همه منتظر اتفاق بعدی هستند؛ اتفاقی که این‌بار احتمالا از سوی ایران و علیه نیروهای مستقر در منطقه باشد.
بیش از 65هزار نیروی آمریکایی در منطقه خاورمیانه و افغانستان مستقر هستند که به گفته مسئولان نظامی ایران، اگرچه تهدید به شمار می‌روند، اما خود به هدفی سهل‌الوصول برای نیروهای ایران تبدیل شده‌اند. مطرح‌شدن برنامه ایران برای انتقام‌‌گیری از نیروهای آمریکایی حاضر در منطقه، بار دیگر موقعیت جغرافیایی و شمار آنها را مورد توجه قرار داده است. نیروهای آمریکایی حاضر در عراق اکنون در کانون توجه قرار گرفته‌اند، چراکه حمله به‌خودروی حامل سردار سلیمانی و ابومهدی مهندس فرمانده نیروهای حشدالشعبی در خاک این کشور انجام شده است. احتمال هدف قرار‌گرفتن پایگاه‌های آمریکا در عراق، بار دیگر خاک عراق را به کانون بروز تنش میان تهران و واشنگتن تبدیل کرده است. این در شرایطی است که پارلمان عراق 2روز پس از ترور سردار سلیمانی، با تصویب طرحی خواستار پایان حضور نیروهای آمریکایی در خاک این کشور شد. اگرچه این مصوبه واکنش تند دونالد ترامپ و بسیاری از جمهوریخواهان آمریکایی را به‌دنبال داشته، اما به‌نظر می‌رسد آمریکا با توجه به آسیب‌پذیری نیروهایش در نزدیکی مرزهای ایران، چاره‌ای جز پذیرش این خواسته نداشته باشد. پیش از آمریکایی‌ها، آلمان‌ها دست به‌کار شده و تصمیم‌شان برای خارج‌کردن اندک نیروهای نظامی‌شان از ‌عراق را اعلام کرده‌اند‌ تا نخستین گروه از نیروهای ائتلاف علیه داعش به رهبری آمریکا در عراق، بالاخره از این کشور خارج شوند. دیروز وزرای خارجه و دفاع آلمان طی نامه‌ای به مجلس این کشور اعلام کردند که تصمیم به خروج نیروها دارند. شمار نیروهای آلمانی مستقر در عراق در مقایسه با نیروهای آمریکایی بسیار کم است اما خروج آنها می‌تواند همزمان با بحرانی‌‌تر‌شدن وضعیت امنیتی در عراق و احتمال بروز درگیری میان ایران و آمریکا، نقطه آغاز خروج نیروهای دیگر کشورها نیز باشد ناتو هم اعلام کرد 500نفر از نیروهایش را از بغداد خارج می‌کند. نیروهای نظامی ایتالیا، کانادا، دانمارک، هلند، بلژیک، فرانسه، انگلیس و استرالیا اکنون در عراق مستقر هستند. شمار نیروهای آلمانی اندکی بیش از 120نفر است که در 2 پایگاه مستقر شده و وظیفه آنها آموزش نیروهای نظامی عراق است. از این تعداد، 30نیرو در پایگاهی در منطقه التاجی در شمال بغداد مستقر هستند. 90نیرو نیز در منطقه اقلیم کردستان حضور دارند و با نیروهای نظامی کرد همکاری می‌کنند.
آمار 65هزار نیرو شامل اعزام نیروهای جدید نمی‌شود. طبق اعلام وزارت دفاع آمریکا، این کشور قصد دارد با هدف مقابله احتمالی با ایران، بیش از 3هزار نیروی دیگر به منطقه اعزام کند. این افراد قرار است به 750سربازی بپیوندند که در هفته جاری به کویت اعزام شده‌اند. سربازان آمریکایی در 11کشور منطقه مستقر هستند.

افغانستان
حضور آمریکا در افغانستان به یورش نظامی آمریکایی‌ها به خاک این کشور پس از حملات 11سپتامبر2001 باز‌می‌گردد. بیش از 3هزار نفر در حمله آمریکا به افغانستان کشته شدند. از همان زمان بود که عبارت «جنگ علیه تروریسم» وارد ادبیات نظامی و سیاسی آمریکا و جهان شد و بهانه لازم برای حضور در منطقه خاورمیانه را تامین کرد. آمریکا حکومت طالبان را سرنگون کرد اما پس از گذشت 18سال هنوز درگیری‌ها در افغانستان ادامه دارد. دو طرف طی یک سال گذشته بر سر میز مذاکره نشسته و اکنون بر سر خروج نیروهای آمریکایی در حال گفت‌وگو هستند. حدود 2هزار و 400نیروی آمریکایی در افغانستان کشته شده‌اند و سرنوشت 14هزار نیروی دیگر به سرنوشت مذاکرات گره خورده است.

بحرین
آمریکا از جنگ جهانی دوم در جزیره کوچک بحرین حضور داشته است. نیروهای آمریکایی برای حمایت از نیروهای انگلیسی که از سوی ایتالیا مورد حمله قرار گرفته بودند، به بحرین اعزام شدند. هم‌اکنون 7هزار نیروی نظامی آمریکایی در بحرین مستقر هستند. حاکمان بحرین به‌شدت شیعیان این کشور را تحت فشار قرار داده‌اند و معتقدند آنها مورد حمایت ایران هستند. دشمنی حاکمان بحرین با ایران، باعث حضور این کشور در کنار آمریکا در تمامی ائتلاف‌های ضدایران شده است. نزدیکی بحرین به ایران، پایگاه‌های آمریکایی مستقر در این کشور را به آسیب‌پذیر‌ترین اهداف برای حمله احتمالی از سوی ایران تبدیل کرده است. آمریکا در این کشور سیستم دفاع موشکی پاتریوت خود را مستقر کرده است.

عراق
آمریکایی‌ها در سال1991 در جریان جنگ اول خلیج‌فارس، در دفاع از کویت به عراق حمله کردند. 12سال بعد، بار دیگر پای سربازان آمریکایی خاک عراق را لمس کرد و حمله به عراق در نهایت به سقوط حکومت صدام‌حسین منجر شد. این‌بار، بهانه آمریکایی‌ها سلاح‌های کشتارجمعی عراق بود که هرگز یافت نشد. آمریکا در سال2011 از عراق عقب‌نشینی کرد اما با ظهور داعش و گسترش مناطق تحت کنترل آن در شرق و شمال عراق، بار دیگر آمریکا نیروهایش را به این کشور اعزام کرد. حضور نیروهای آمریکایی در این دوره با افزایش نفوذ ایران در عراق و قدرت‌گیری‌ نیروهای نزدیک به ایران همزمان بود. حمایت ایران از نیروهای مردمی موسوم به نیروهای حشدالشعبی در مقابل داعش، در نهایت باعث شکست این گروه تروریستی شد. با افزایش تنش میان تهران و واشنگتن پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، دامنه تنش به عراق نیز کشیده شد. ترور سردار سلیمانی حلقه آخر تنش میان ایران و آمریکا در عراق بود. این واقعه، ممکن است تعیین‌کننده سرنوشت حضور آمریکا در عراق باشد.

اردن
اردن همیشه در اردوگاه غرب بوده و یکی از 2 کشوری است که با رژیم اسرائیل توافق صلح امضا کرده است. کشور دیگر مصر است. اردن پس از سال2011، یعنی زمانی که نیروهای مخالف دولت مرکزی سوریه علیه حکومت بشار اسد شورش کردند، در هماهنگی برای حمایت آمریکا از این نیروها نقش کلیدی بازی کرد. اردن  محل استقرار حدود 3هزار نیروی آمریکایی است.

کویت
آمریکا و کویت، بعد از جنگ اول خلیج‌فارس با هم یک توافق نظامی امضا کردند. کویت از آن‌ زمان، به یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های پنتاگون در منطقه خلیج‌فارس تبدیل شده است. نیروهای آمریکایی که طی هفته جاری به منطقه اعزام شده‌اند، در کویت مستقر هستند. شمار نیروهای آمریکایی در این کشور اکنون به 13هزار نفر رسیده است. روز جمعه، ساعاتی پس از ترور سردار سلیمانی در فرودگاه بغداد، کویت پرواز پهپاد عامل حمله از خاک خود را رد کرد.

عمان
عمان‌‌ طی 4دهه گذشته همیشه به‌عنوان میانجی و مسیر مذاکرات غیررسمی ایران و آمریکا عمل کرده است. سلطنت عمان در تنش‌های منطقه‌ای اعلام بی‌طرفی کرده اما در عین حال امکان استفاده آمریکا از خاکش را هم داده است. نیروهای آمریکا از سال1980 یعنی زمانی که عراق به ایران حمله کرد، در عمان مستقر‌ شدند. عمان در نزدیکی تنگه هرمز از موقعیتی استراتژیک برخوردار است. حدود 600نظامی آمریکایی در این کشور مستقر هستند.

قطر
قطر محل استقرار بزرگ‌ترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه خاورمیانه است. پایگاه هوایی العدید پس از جنگ اول خلیج‌فارس ساخته شد و اکنون بیش از 13هزار سرباز آمریکایی را در خود جا داده است. مقر منطقه‌ای فرماندهی نیروهای آمریکایی موسوم به «سنتکام» نیز در العدید قرار دارد. قطر و عربستان از سال2017 درگیر تنش بی‌سابقه شدند و همین باعث جدایی این کشور از صف کشورهای عرب خلیج فارس شده است. بحرین، مصر و امارات در کنار عربستان، ائتلاف علیه قطر را تشکیل می‌دهند. قطر همچنین محل استقرار یک پایگاه نیروهای نظامی ترکیه است. هر دو کشور، برخلاف عربستان از نیروهای اخوان‌المسلمین حمایت می‌کنند.

عربستان
عربستان در جریان جنگ اول خلیج‌فارس پذیرای نیروهای نظامی آمریکا بود. بعد از پایان جنگ اما شماری از نیروهای آمریکایی در این کشور باقی ماندند. القاعده حضور نیروهای آمریکایی در خاک عربستان را دلیل حمله به سفارتخانه‌های آمریکا در تانزانیا و کنیا در سال1998 اعلام کرد. بیش از 200نفر در این حمله‌ها کشته شدند. القاعده پس از آن در سال2000 نیز به ناوشکن یو‌اس‌اس کول که در بندر عدن در یمن لنگر انداخته بود، حمله کرد‌. رهبران القاعده دلیل این حمله و حملات 11سپتامبر را نیز ادامه حضور آمریکا در عربستان اعلام کردند. نیروهای آمریکایی در سال2003، عربستان را ترک کردند اما حمله‌های اخیر به تاسیسات نفتی عربستان بار دیگر پای آمریکایی‌ها را به این کشور باز کرد. برآورد می‌شود 3هزار نیروی آمریکایی در عربستان حضور داشته باشند.

سوریه
آمریکا طی سال‌های اخیر از مخالفان بشار اسد حمایت کرده است. با افزایش حمایت ایران و روسیه از سوریه، آمریکا نیز نیروهای خود را در سال2014 به بهانه مبارزه با داعش به این کشور فرستاد. آمریکایی‌ها بیشتر با نیروهای کرد سوریه در ارتباط بودند اما در نهایت با تصمیم ترامپ، نیروهای آمریکایی مستقر در مناطق کردنشین حدود 3‌ماه قبل سوریه را ترک کردند تا برچسب خیانت هم بخورند. با تغییر تصمیم ترامپ، آمریکا بار دیگر حدود 800نیروی خود را در مناطق شرقی سوریه، در مناطق نفتی، حفظ کرده است.

ترکیه
ترکیه در پایگاه اینجرلیک، میزبان 2500سرباز آمریکایی است. تعدادی از موشک‌های هسته‌ای آمریکا در این پایگاه نگهداری می‌شوند. ترکیه و آمریکا هر دو عضو ناتو هستند اما بر سر مقابله با کردهای سوریه با هم دچار اختلافات شدید شده‌اند؛ اختلافاتی که رجب طیب اردوغان و دونالد ترامپ را رو در روی هم قرار داد. ترکیه در کنار ایران و روسیه، جزو بازیگران اصلی در مذاکرات صلح سوریه به‌شمار می‌رود.

امارات
حدود 5هزار نیروی نظامی آمریکایی در امارات مستقر هستند. آمریکا و امارات نخستین‌بار در سال1994، با هم یک قرارداد امنیتی امضا کردند. نفتکش‌هایی که چند‌ ماه قبل هدف حمله قرار گرفتند، در آب‌های امارات قرار داشتند و پهپاد پیشرفته‌ای که از سوی نیروهای ایران در جنوب هدف قرار گرفت، از پایگاهی در امارات به پرواز در آمده بود. در پی این وقایع، امارات موضع سرسختانه خود علیه ایران را کنار گذاشته و نمایندگان این کشور تاکنون چندین‌بار به‌صورت مخفیانه با مقام‌های ایران بر سر میز مذاکره نشسته‌اند. اماراتی‌ها نقش خود در جنگ عربستان علیه یمن را هم به‌شدت کاهش داده‌اند. امارات زمانی خواهان ساقط‌شدن دولت اسد در سوریه بود، اما اکنون با چرخش ناگهانی، در کنار دولت اسد قرار گرفته است.



خبر آخر

آمریکا در مسیر خروج از عراق؟

صبح دیروز فرمانده آمریکایی نیروهای ائتلاف مبارزه با داعش در عراق، طی نامه‌ای به دولت عراق اعلام کرده‌ که این نیروها آماده ترک خاک این کشور می‌شوند. طبق گزارش خبرگزاری فرانسه، این نامه را ژنرال ویلیام سیلی، فرمانده ستاد مشترک نیروهای ائتلاف ضدداعش به وزیر دفاع عراق نوشته است. ساعاتی پس از انتشار این خبر و انتشار تصویر نامه، وزیر دفاع آمریکا گفت که کشورش هیچ تصمیمی برای ترک عراق نگرفته است. مارک اسپر گفت که این نامه نهایی نبوده و به اشتباه به بیرون درز کرده است. همزمان گزارش‌هایی از پرواز هلی‌کوپترهای آمریکایی بر فراز بغداد طی ۲۴ساعت گذشته مخابره شده که به جابه‌جایی نیروهای آمریکایی نسبت داده شده است. در متن نامه آمده که نیروهای آمریکایی با هدف خروج از منطقه بین‌المللی به نقاط دیگر، پروازهای هلی‌کوپترهای خود بر فراز بغداد را افزایش خواهند داد. اصالت نامه از سوی منابع دولتی عراق تأیید شده و ممکن است نشانه اختلاف نظر پنتاگون و فرماندهان میدانی باشد.شب گذشته، شبکه تلویزیونی الجزیره از جابجایی مرکز فرماندهی نیروهای آمریکایی در عراق به کویت خبر داد. بر اساس این گزارش، انتقال مرکز فرماندهی از بیم حمله تلافی‌جویانه ایران انجام شده است.