اروپا یک قدم دورتر از آمریکا

اروپایی‌ها که این‌ روزها تعطیلات سال نو میلادی را پشت سر می‌گذارند، ترجیح داده‌اند در بحران تازه خاورمیانه نقش چندانی ایفا نکنند و در هیچ سمت درگیری میان ایران و آمریکا نایستند؛ موضعی که البته با انتقاد بی‌سابقه دوستان آمریکایی آنها روبه‌رو شده است.
مایک پمپئو که 2روز گذشته را مشغول رایزنی تلفنی با وزرای خارجه کشورهای منطقه و اروپا بوده، دیروز در گفت‌‌وگو با شبکه فاکس‌نیوز نتوانست دلخوری خود از متحدان قدیمی آمریکا در اروپا را پنهان کند و زبان به انتقاد از آنها گشود. وزیر خارجه آمریکا واکنش کشورهای اروپایی در قبال ترور سردار قاسم سلیمانی را در مقایسه با همراهی کشورهای منطقه خاورمیانه با آمریکا «نامناسب» خواند و گفت: «شرکای ما در منطقه همه عالی بودند؛ اما بدون تعارف، اروپایی‌ها آنقدرها که من انتظار داشتم، پاسخ مثبتی ندادند. انگلیسی‌ها، فرانسوی‌ها و آلمانی‌ها باید متوجه باشند که آنچه ما انجام دادیم، برای نجات زندگی اروپایی‌ها هم بوده است.» منظور پمپئو از شرکای منطقه‌ای آمریکا، در واقع رژیم اسرائیل، عربستان و امارات است که او طی تماس تلفنی با وزرای خارجه آنها به تشریح دلایل آمریکا برای اقدام به ترور سردار سلیمانی پرداخت و خواستار همراهی آنها با واشنگتن در این بحران شد. پمپئو در گفت‌وگو با فاکس‌نیوز ادعا کرد که ترور سردار سلیمانی، «اقدامی مثبت برای همه جهان» بوده و از همه کشورها خواست در تقابل ایجاد‌شده میان آمریکا و ایران، جانب آمریکا را بگیرند. اظهارات پمپئو نشان می‌دهد او واقعا نتوانسته در مذاکرات خود با دیپلمات‌های کشورهای اروپایی که سابقا به‌عنوان شرکای درجه اول آمریکا شناخته می‌شدند، نتیجه لازم را بگیرد و اکنون موضع گلایه‌آمیز آمریکا را به سطح رسانه‌ها کشانده است.
اروپایی‌ها از اوایل سال گذشته یعنی زمانی که دونالد ترامپ تصمیم به خروج از توافق هسته‌ای با ایران گرفت، رفته‌رفته تلاش کردند فاصله خود را با دولت کنونی آمریکا حفظ کنند. برای اروپا، توافق هسته‌ای با ایران و برجام، ثمره 12سال مذاکره مستمر و بزرگ‌ترین دستاورد در حوزه سیاست خارجی بود که از سوی ترامپ نقض شد و دیگر از آن تنها نامی باقی مانده است. با افزایش فشارهای اقتصادی ترامپ بر ایران طی یک سال گذشته، اروپایی‌ها فاصله خود را با واشنگتن بیشتر کردند و حتی به مخالفت با او برآمدند.
انتقاد صریح وزیر خارجه آمریکا از اروپایی‌ها باعث واکنش فوری انگلیس شد. وزیر خارجه انگلیس دیروز در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی اسکای‌نیوز اعلام کرد که کشورش در ماجرای ترور سردار سلیمانی، در سمت آمریکا ایستاده است. دومنیک راب که طی ماه‌های اخیر هر از گاهی در زمینه توافق هسته‌ای نیز علیه ایران و به نفع آمریکا سخنانی به زبان آورده در پاسخ به سؤالات متعدد مجری این شبکه در مورد زمینه‌های قانونی و حقوقی حمله آمریکا به ‌خودروی حامل سردار سلیمانی، گفت: «اجازه بدهید روشن بگویم؛ سلیمانی یک تهدید منطقه‌ای بود و ما دلایل آمریکا برای هدف قرار‌دادن او را درک می‌کنیم. آمریکا حق دفاع از خود را دارد.» 
با این حال، بوریس جانسون، نخست‌وزیر انگلیس که در تعطیلات سال نو به سر می‌‌برد، هنوز هیچ واکنشی نشان نداده است. روزنامه گاردین به نقل از اد دیوی، نماینده مجلس و رهبر حزب لیبرال دمکرات انگلیس نوشته است: «سکوت جانسون، کرکننده است.» دیوی از جانسون خواسته است تعطیلات را نیمه‌کاره رها کند و به دفتر کارش بازگردد تا در مورد بحران تازه خاورمیانه موضع‌گیری کند. او از جانسون خواسته اعلام کند که انگلیس هرگز با جنگ آمریکا علیه ایران همراهی نخواهد کرد. همزمان، برخی دیگر از نمایندگان منتقد جانسون در پست‌های توییتری علیه جانسون نوشته‌اند که او به‌خاطر ترسی که از ترامپ دارد، ترجیح داده در تعطیلات بماند تا سخنی نگوید که ترامپ را ناراحت کند.
دفتر نخست‌وزیری انگلیس اما برخلاف خواست مخالفان دولت اعلام کرده قصد دارد وزیر خارجه را طی روزهای آینده به واشنگتن بفرستد تا در مورد وضعیت خاورمیانه رایزنی کند. وزیر دفاع انگلیس نیز اعلام کرد که 2 ناو جنگی این کشور به خلیج‌فارس اعزام می‌شوند «تا کشتی‌های تجاری انگلیسی را در تنگه هرمز اسکورت کنند».
غیر از انگلیس اما دیگر کشورهای اروپایی به سخنان پمپئو واکنشی نشان نداده‌اند. فرانسه و آلمان روز جمعه تنها خواستار خویشتنداری دو طرف شدند. فرانسوی‌ها البته در سطح معاون وزیر خارجه، مخالفت خود را با اقدام آمریکا در ترور سردار سلیمانی اعلام کردند. املی من‌شلن، معاون وزیر خارجه فرانسه در واکنش به اظهارات ترامپ و پمپئو که گفته بودند اکنون با حذف سردار سلیمانی، جهان جای امن‌تری است، گفت: «صبح امروز در دنیایی چشم باز کردیم که بسیار خطرناک‌تر از قبل است.» 
آلمان نیز دیروز با هدف کاهش تنش، پیشنهاد مذاکره مستقیم با ایران داد اما در سمت آمریکا قرار نگرفت. وزیر خارجه آلمان در گفت‌وگو با روزنامه بیلد تأکید کرد که این کشور در حال تلاش برای مذاکره با ایران است. هایکو ماس گفت: «طی روزهای آینده، برای کاهش تنش هر کاری بتوانیم انجام می‌دهیم؛ چه در اتحادیه اروپا، چه در سازمان ملل و چه در گفت‌وگوی مستقیم با ایران.» ماس در عین حال اعلام کرد که آلمان هیچ تصمیمی برای افزایش شمار نیروهایش در عراق با هدف حمایت از نیروهای آمریکایی ندارد. آلمان اکنون 120نیروی نظامی در عراق دارد که در زمینه آموزش نیروهای عراقی فعالیت دارند.
غیر از قدرت‌های بزرگ اروپایی، اتحادیه اروپا نیز ترجیح داده فاصله خود را با اقدام اخیر آمریکا حفظ کند. جوزپ بورل، مسئول جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا، دیروز پس از گفت‌وگوی تلفنی با محمدجواد ظریف، از وزیر خارجه دعوت کرد برای مذاکره در مورد بحران میان ایران و آمریکا به بروکسل سفر کند. تاریخی برای سفر ظریف اعلام نشده اما به‌نظر می‌رسد اتحادیه اروپا پس از 2روز سکوت در قبال ترور سردار سلیمانی، اکنون با جدی‌تر‌شدن موضوع تلافی ایران قصد دارد وارد ماجرا شود.