حال گونههای حیوانی و گیاهی در آلودگی هوای تهران چگونه است؟
حیوانات خیابانی برونشیت دارند
بررسی وضعیت حیوانات و گیاهان شهری در آلودگی هوای تهران، از نگاه کارشناسان
خدیجه نوروزی_ روزنامه نگار
این روزها نیازی به دقتکردن برای مشاهده دوده روی فضای شهر نیست. از کنار هر درخت و گیاهی رد میشوید برگهای سیاه از دوده بیشتر به ما میفهماند که چه رسوباتی بر سرمان میبارد و ما چگونه در حال آسیب هستیم. البته برای پاکسازی ما انسانها طبیب و دارو وجود دارد اما سؤال این است که این آلودگی با گیاهانی که مانند ما انسان زبان بیان درد و پایی برای فرار ندارند چه میکند؟ آیا این موجودات زنده هم تحت تنش هستند؟ حیوانات چطور؟ بهویژه حیواناتی که خانگی نیستند و مدام در سطح این شهر آلوده پرسه میزنند؟
گیاهان در زمستان آلودگی را جذب نمیکنند
عمده گونههای موجود در فضای شهری تهران، گونههای پهنبرگ هستند که خزانکنندهاند مانند چنار، زبانگنجشک، افرا و توت. بیشترین فعالیت این درختان ازجمله تبخیر، تعرق و جذب اکسیژن از طریق روزنههایی انجام میگیرد که روی برگهایشان است؛ وقتی این گیاهان وارد خواب زمستانی میشوند همه این برگها خزان میکند. منافذ موجود در محل بنبرگها بسته و ارتباطشان با هوای بیرون بسیار کم میشود منهای مختصر روزنههایی که روی شاخههای جوان هست و عدسکها.
زمانی که آلودگی هوای تهران در اواخر آذر و دی به بالاترینحد خود میرسد درختان پهن برگ موجود در سطح شهر در استراحت زمستانی هستند و تحت تنش شدید قرار نمیگیرند. آلودگیهایی هم که در یک مقطع زمانی با بارندگی و رطوبت نسبی و مه در خاک اطراف ریشه درخت رسوب میکند به وسیله ذرات خاک ثابت و برخی هم در فصل بهار از طریق ریشه جذب میشوند.
البته گونههای دیگری هم مانند کاج سیاه، انواع پیسه آ (نوئل نروژی) و آبیس، شمشاد پرتقالی و بلوط همیشه سبز، انواع برگ بو و اکالیپتوس در سطح شهر کاشتهاند که خزان زمستانی ندارند و دود و آلودگی روی برگ این درختان رسوب میکند. البته این درختان هم مانند پهن برگها وارد خواب زمستانی میشوند. به همین دلیل است که با وجود بارندگی در فصل زمستان رشد نمیکنند. در واقع فعالیتهای فیزیولوژیکی گیاه به حداقل خود میرسد و به همین علت است که تحت تنش آلودگی قرار نمیگیرند. اما اگر این آلودگی در فصل بهار و تابستان بود تأثیر مخربی روی گیاهان میگذاشت. ممکن است مقداری از دوده روی برگ درختانی مانند کاج و سرو رسوب کند اما اینکه فکر کنیم این گیاهان آلودگی را جذب و هوا را فیلتر میکنند، تصور غلطی است.
مصطفی خوشنویس، عضو مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
حیوانات خانگی وضعیت بهتری دارند
حیوانات بیش از انسانها تحت خطرات و مضرات آلودگی قرار دارند؛ چرا که میزان متابولیسم حیوانات از انسان بالاتر است. بهعنوان مثال هر یک سال فیزیولوژیک ما در سگها 7سال محسوب میشود. اگر این حیوان یکسال در معرض هوای آلوده باشد سیستمهای فیزیولوژیکش 7برابر انسان تحتتأثیر قرار میگیرد.
سن ابتلا به بیماریهای ریوی مانند تومور ریه در هوای آلوده تهران قطعا کاهش مییابد. لذا عوارض آلودگی هوا در حیوانات بسیار شدیدتر است. این عوارض در حیوانات خانگی که کمتر در معرض آلودگی قرار دارند کمتر است. البته در روزهایی که آلودگی هوا وجود دارد متعاقبا با طرح زوج و فرد مراجعه افرادی که حیوانات خانگی دارند به بیمارستانها و کلینیکها محدود میشود و این مراکز با افت مراجعهکننده در این روزها مواجه میشوند اما الزاما به این معنا نیست که حیوانات دچار آسیب نمیشوند. حیواناتی که در سطح شهر زندگی میکنند و در معرض مستقیم هوای آلوده هستند با آسیبهای بیشتری مواجه اند. حیوانات خانگی را میتوان در هوای آلوده بیرون نبرد اما قطعا مرگومیر حیواناتی مانند پرندگان شهری که در معرض آلودگی قرار دارند بیشتر است. هرچه جثه این حیوانات کوچکتر باشد تعداد تنفس و متابولیسمشان بیشتر و ضربان قلبشان بالاتر است. لذا آلایندههایی که وارد ریههایشان میشود بیشتر است و طبعا عمرشان کوتاهتر میشود.
امید مرادی، جراح دامپزشک بیمارستان مرکزی
قلب بیمار حیوانات خیابانی
آلودگی بدونشک روی حیوانات نیز اثر دارد ولی متأسفانه در زمینه میزان آلودگی روی حیوانات تحقیقاتی در کشور انجام نشده تا ببینیم چه میزان تأثیرگذار است. از مراجعات به کلینیک هم نمیتوان متوجه شد که چند درصد بیماری آنها بهدلیل آلودگی هواست. ضمن اینکه مراجعات در این روزها خیلی ملموس نیست. البته ممکن است برخی آدمها بهدلیل تصور ذهنی و نگرانیهایی که از آلودگی و آسیبهایش دارند بخواهند حیواناتشان را برای معاینه بیاورند که اجتنابناپذیر است اما آلودگی باید روی حیوانات تأثیر مستقیم بگذارد تا مشکلی برایشان بهوجود آورد. به همین دلیل است که مراجعات هم خیلی افزایش پیدا نمیکند. آلودگی معمولا اثر کوتاهمدتی ندارد و در حیوانات در طولانی مدت اثر خود را میگذارد. میتوان گفت بیشترین تأثیر آلودگی روی حیوانات مشکلات تنفسی است. اگر از تمام حیواناتی که در تهران زندگی میکنند عکس رادیوگراف گرفته شود در درجات مختلفی مبتلا به برونشیت هستند که از دلایل مهم آن در معرض استنشاق مداوم دود است. بیماری قلبی در گونههای مختلف حیوانات بهویژه در سنین بالا بسیار شایع است.
ایمان معماریان، مدیر کلینیک دامپزشکی در پارک پردیسان
حیوانات بیمار
میتوان گفت بیشترین تأثیر آلودگی روی حیوانات مشکلات تنفسی است. اگر از تمام حیواناتی که در تهران زندگی میکنند عکس رادیوگراف گرفته شود در درجات مختلفی مبتلا به برونشیت هستند که از دلایل مهم آن در معرض استنشاق مداوم دود است. بیماری قلبی در گونههای مختلف حیوانات بهویژه در سنین بالا بسیار شایع است