کارنامه مردودی خودرو‌سازان

علی ابراهیمی_ دبیر گروه بازار

انتشار کارنامه یکساله ارزشیابی کیفی خودروسازان داخلی در سال97 و مقایسه آن با سال96 نشان می‌دهد که علاوه بر درجا زدن خودروسازان در جاده کیفیت، نمرات شاخص‌های میزان رضایتمندی مشتریان از نحوه فروش، خدمات پس از فروش و میزان مصرف سوخت و آلایندگی این خودروها نیز افت کرده است. در واقع خروج برخی خودروهای تولید مشترک با خودروسازان اروپایی و چینی از خطوط شرکت‌های خودروسازی داخلی، تنگ‌تر شدن حلقه تامین قطعات بی‌کیفیت و ضعف تحقیق و توسعه و آرندی خودروسازان شرایطی را رقم زده که پیش‌بینی می‌شود شاخص‌های کیفی خودروهای داخلی در سال‌جاری نسبت به سال97 نیز شرایط اسفباری داشته باشد. علاوه بر شاخص‌های کیفی مرتبط با فروش و خدمات پس از فروش خودروسازان، آمارهای میزان مصرف سوخت و انتشار آلایندگی خودروهای وطنی در ‌سال گذشته سیر صعودی داشته و با توجه به افت شدید قطعات یدکی و مصرفی مورد استفاده در این خودروها، خروج برخی خودروهای دارای استانداردهای روز مصرف سوخت و آلایندگی از سبد عرضه خودروسازان نیز به ارتقای شاخص افزایش میزان مصرف بنزین و آلایندگی این خودروها دامن زده است. کالبدشکافی کارنامه کیفی خودروسازان در سال97، بیانگر واقعیت‌های دیگری است.

افت نمرات کیفیت، خدمات فروش و رضایتمندی مشتریان از خدمات پس از فروش خودروهای داخلی به قصه‌ای تکراری برای مشتریان ایرانی تبدیل شده اما آخرین گزارش‌های رسمی بیانگر نزول خودروسازان در شاخصی است که این روزها به دغدغه اصلی شهرنشینان و مسئولان تبدیل شده است. در واقع ارتباط دوسویه خودروهای بی‌کیفیت، پرمصرف و آلاینده، کم و کیف و میزان تناسب بنزین عرضه شده در جایگاه‌های سوخت با استانداردهای مصرف سوخت و آلایندگی مصوب خودروهای داخلی و وارداتی، فشار آلایندگی هوا و انتشار گازهای کشنده بر گلوی ساکنین کلانشهرها را بیشتر کرده است. با این شرایط، روند تعطیلی مدارس و مؤسسات آموزشی کشور بیشتر شده و هر روز آماری تازه از مسمومیت و مرگ‌ومیر شهروندان به‌دلیل آلایندگی هوا منتشر می‌شود. این سناریوی تلخ در حالی هر ساله با فرارسیدن فصول سرد سال تکرار می‌شود که تازه‌ترین‌ آمارهای رسمی از میزان مصرف سوخت و انتشار آلایندگی خودروهای داخلی حاکی از افت شدید امتیاز شرکت‌های خودروساز داخلی است.

 صدرنشین افت شاخص‌های عملکردی خودرو
افزایش شدید قیمت و مشکلات تولید و عرضه خودرو موجب افزایش حجم تعهدات معوق خودروسازان داخلی و شرکت‌های وارد‌کننده برای تحویل خودروهای ثبت‌نامی مشتریان شده که موجب افت شاخص‌های ارزشیابی در این بخش شده است. قائم‌مقام شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در گفت‌وگو با همشهری در مورد وضعیت میزان رضایت مشتریان از فرایند فروش، شرکت‌های عرضه‌کننده خودرو در سال گذشته اعلام کرد، بیشترین افت شاخص‌های عملکردی صنعت خودرو طی سال97 در مقایسه با سال96 در زمینه فرایند فروش خودرو بوده است به‌نحوی که میزان رضایت مشتریان از فرایند فروش خودرو در سال 96 از مجموع نمره 
1000 شاخص کل، نمره 671بوده که این امتیاز در سال97به 639کاهش یافته و بیانگر افت 32نمره‌ای میزان رضایتمندی مردم از نحوه فروش خودروهای داخلی و وارداتی است. سعید تاجیک، افزود: بیشترین عامل مؤثر در افت این شاخص مربوط به تأخیر در تحویل خودروهای داخلی و وارداتی ثبت‌نامی مشتریان بوده و سهم خودروهای داخلی در افت این شاخص بیشتر از خودروهای وارداتی خارجی بوده است.

افت رضایت از کفیت خودرو 
با وجود ارتقای کیفی برخی خودروهای تک ستاره داخلی به 2 تا 3 ستاره کیفیت و تکالیف وزارت صنعت برای توقف تولید خودروهای سواری تک‌ستاره، هنوز هم برخی وانت‌های خودروسازان با یک ستاره کیفیت تولید و عرضه می‌شود.قائم‌مقام شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در مورد وضعیت شاخص‌ میزان رضایتمندی مردم از کیفیت خودروهای سواری تولید و مونتاژ داخلی طی سال97 در مقایسه با 96 اعلام کرد، در مورد میزان رضایت مشتریان از کیفیت خودروهای سواری داخلی طی سال گذشته براساس بررسی‌های شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، امتیاز رضایتمندی مشتریان از کیفیت خودروهای سواری در
 سال 96عدد 693 بوده که در سال97 با افت 3 نمره‌ای به عدد 690کاهش یافته است. اما در شاخص تعداد ایرادات خودروهای سواری طی سال 97 و مقایسه آن با سال96 وضعیت این خودروها بهتر بوده است. تاجیک، افزود: در واقع بر مبنای شاخص سنجش رضایت مردم گرچه تعداد ایرادهای خودروهای سواری داخلی در سال97 نسبت به سال96 کمتر شده اما میزان رضایتمندی مردم از کیفیت این خودروها نیز کاهش داشته و علت این موضوع آن است که در سال97 به‌دلیل عرضه برخی خودروهای تولید مشترک جدید به بازار، توقع مردم نیز از کیفیت خودروهای داخلی بیشتر شده است. به گفته او، با وجود حذف برخی خودروهای بی‌کیفیت از خط تولید خودروسازان، تغییرات سبدعرضه محصول شرکت‌های خودروسازی داخلی با حذف برخی خودروهای تولید مشترک روز دنیا از چرخه تولید، موجب افت 3 نمره‌ای میزان رضایتمندی مردم از کیفیت خودروهای سواری داخلی شده است.

نمره تجدیدی خدمات پس از فروش
میزان رضایتمندی مشتریان خودرو از خدمات پس از فروش شرکت‌های خودروسازی و واردکنندگان خودرو، شاخص دیگر ارزشیابی کیفی صنعت خودرو است که کمی کیفیت تامین و قیمت قطعات و نرخ ارائه خدمات از عوامل مؤثر در تغییر این شاخص است. قائم‌مقام شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در زمینه شاخص خدمات پس از فروش خودروسازان در سال97 اعلام کرد، شاخص میزان رضایتمندی مشتریان از خدمات پس از فروش خودروهای داخلی، تنها شاخص ارزشیابی است که طی سال97 نسبت به‌مدت مشابه سال96 بهبود یافته و عدد این شاخص با رشد 11 امتیازی از امتیاز 720 به 731 رسیده است. تاجیک، افزود: دلیل عمده ارتقای این شاخص نیز به‌دلیل آنکه قطعات عرضه شده در شبکه خدمات پس از فروش خودروهای داخلی مشمول قیمت‌گذاری است، مردم از سال گذشته تا‌کنون، توانسته‌اند قطعاتی با قیمت و کیفیت بهتر در نمایندگی‌های مجاز خدمات پس از فروش خودروسازان نسبت به تعمیرگاه‌های سطح شهر، خریداری کنند. به گفته او، این امر موجب شده تا مشتریان به‌دلیل نظارت سازمان حمایت بر قطعات خودرو و همچنین کمبود، قیمت بالا و کیفیت اینگونه قطعات در فروشگاه‌های سطح شهر، ترجیح دهند تا برای خرید قطعات مذکور و دریافت خدمات به نمایندگی‌های مجاز خدمات پس از فروش خودروسازان داخلی مراجعه کنند. تاجیک تأکید کرد که قطعات برخی خودروهای مونتاژ داخلی فقط در نمایندگی‌های مجاز خدمات پس از فروش شرکت‌های خودروساز داخلی یا واردکنندگان این خودروها قابل تامین بوده و این امر موجب افزایش مراجعه مشتریان به شبکه خدمات پس از فروش شرکت‌های خودروسازی و افزایش میزان رضایتمندی مردم از خدمات پس از فروش آنها شده است. اما پیش‌بینی می‌شود که این شاخص در سال98 نسبت به 97 سیر نزولی داشته باشد.

رشد مصرف بنزین و آلایند‌گی
شاخص‌های ارزشیابی کیفیت نشان می‌دهد که کارنامه خودروسازان داخلی در زمینه میزان مصرف سوخت و آلایندگی طی سال97 نیز سیاه است.قائم‌مقام شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در مورد تغییر این شاخص در سال گذشته اعلام کرد، از نظر شاخص مصرف سوخت و آلایندگی خودروهای سواری تولید و مونتاژ داخلی طی سال97 در مقایسه با سال96 نیز، سرانه مصرف سوخت خودروهای بنزینی در سال 96 معادل 7.43 لیتر بوده که در سال 97 با افزایش مواجه و به 7.72 لیتر رسیده است. این امر موجب رشد 4درصدی شاخص آلایندگی ناشی از مصرف بنزین توسط این خودروها شده است. تاجیک تأکید کرد، که آمارهای این ارزشیابی نشان می‌دهد که شاخص انتشار آلایندگی گاز CO2با افزایش 6پله‌ای از عدد 175 به عدد 181 رسیده است. که این امر ناشی از حذف برخی خودروهای تولید مشترک با کیفیت و دارای استاندارد مصرف سوخت و آلایندگی کمتر از خطوط تولید و مونتاژ خودروسازان داخلی بوده است.از سوی دیگر کیفیت بسیاری از قطعات مورد استفاده در تولید و خدمات پس از فروش اینگونه خودروها افت کرده است.

تأثیر تایر بی‌کیفیت بر افزایش مصرف سوخت و آلایندگی
قائم‌مقام شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در مورد تأثیر تایرهای بی‌کیفیت در افزایش مصرف سوخت و آلایندگی خودروهای سواری اعلام کرد، تایر قطعه‌ای است که تأثیر بسیار زیادی در میزان مصرف سوخت، افزایش انتشار گاز CO2و سایر آلایند‌ه‌های زیست‌محیطی دارد. با توجه به اینکه بعد از تحریم‌ها، منابع تامین انواع تایرخودروهای سواری وارداتی به تایرهای تولید داخل تغییر کرده و بسیاری از تایرهای باکیفیت خارجی از چرخه تامین خودروسازان حذف شده است، این امر در افزایش مصرف سوخت و آلایندگی این خودروها مؤثر بوده است. به گفته تاجیک، تا پیش از تحریم‌ها، رنوی فرانسه برای کاهش میزان مصرف سوخت و آلایندگی محصولات تولید مشترک خود در ایران، بر استفاده از تایرهای سبز «گرین تایر» تأکید می‌کرد اما اکنون با خروج این شرکت فرانسوی از ایران در باقی‌مانده محصولات عرضه شده این شرکت به بازار از تایرهای تولید داخل استفاده می‌شود که این امر حتی در افزایش میزان مصرف سوخت و آلایندگی خودروهای این برند فرانسوی مؤثر بوده است. او افزود: گرچه سهم وزنی هر یک از قطعات مؤثر در افزایش مصرف سوخت و آلایندگی متفاوت است اما برایند کلی آن رشد 6 پله‌ای مصرف سوخت و افزایش 6 تا 7درصدی آلایندگی خودروهای داخلی بوده است. به گفته تاجیک، تایر قطعه‌ای است که کیفیت آن می‌تواند 10 الی 12درصد میزان مصرف سوخت و آلایندگی را افزایش یا کاهش دهد و این احتمال وجود دارد که در سال 98 نیز به‌دلیل ممنوعیت واردات، رشدعرضه تایرهای بی‌کیفیت و قاچاق در بازار و افت کیفیت تایرهای تولید داخل در مقایسه با انواع وارداتی، شاهد افزایش شاخص‌های میزان مصرف سوخت و آلایندگی خودروهای سواری بنزینی تولید داخل باشیم.


نبض بازار
در شاخص میزان مصرف سوخت و آلایندگی خودروهای داخلی، سرانه مصرف سوخت خودروهای بنزینی از حدود 7.43 لیتر در سال96 به 7.72 لیتر در سال97 رسیده که این امر موجب رشد 4درصدی شاخص آلایندگی ناشی از مصرف بنزین توسط این خودروها شده است. در این ارزشیابی شاخص میزان انتشار آلایندگی گاز CO2با افزایش 6 پله‌ای از عدد 175به عدد 181 افزایش یافته است

افت شاخص‌ها
 بررسی کارنامه کیفی خودروسازان طی سال97 نسبت به سال 96  نشان می‌دهد که نمرات خودروهای داخلی در بخش‌های فروش، کیفیت و مصرف سوخت و آلایندگی کمتر شده و تنها شاخص رضایتمندی مشتریان از خدمات پس از فروش به مدد گرانی و کمبود قطعات، 3نمره رشد  داشته است

قائم مقام شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران در گفت‌وگو با همشهری: رشد مصرف بنزین خودروهای داخلی موجب افزایش 
4درصدی شاخص الایندگی و رشد 6  نمره‌ای شاخص میزان انتشار آلایندگی گاز CO2 طی سال 97 شده است