سمیرا رحیمی_روزنامه نگار
کنجکاوی انسان نسبت به آنچه در سقف بیانتهای بالای سرش رخ میدهد سابقهای طولانی دارد. آسمان نیز هرگز انسانها را دستخالی نگذاشته است و همواره با پدیدهای عجیب و ناشناخته مواجه ساخته تا داستانها و افسانههایی از دل این رویدادها متولد شوند. دور از دسترس بودن، معمولا غیرقابل پیشبینیبودن و قابل لمسنبودن بیشتر رویدادهای اقلیمی، باعث شده اقوام مختلف در طول تاریخ داستانهایی برای توضیح آنها خلق کنند که رنگ و لعابی باشکوهتر و جذابتر به آنها میبخشید: رنگینکمان پلی بود به سوی بهشت که تنها افراد بافضیلت اجازه عبور از آن را داشتند. رعد و برق نشانه خشم و ناخشنودی خدایان بود، گردباد بهدست دختر باد، خدایی به نام داگوانوانینت، ایجاد میشد و شفقهای قطبی ردپای خدای یونانی زمستان بود. با اینهمه پدیدههایی طبیعی در موقعیتهای آبوهوایی زمین رخ میدهند که شگفتانگیزبودن آنها به افسانهپردازی نیازی ندارد. ابرهایی با شکلهای عجیب و ترسناک، بارش حیوانات از آسمان و خورشید تقلبی، ازجمله پدیدههای کمتردیدهشدهای هستند که بهندرت رخ میدهند، اما همواره شگفتیساز بودهاند.
باران ماهی
بارش حیوانات از آسمان یکی از نادرترین پدیدههای هواشناسی است که در اثر آن، حیوانات بدون قابلیت پرواز، از قبیل ماهی، عنکبوت، قورباغه یا صدف و هشتپا مانند قطرات باران از آسمان میبارند. نخستین مورد از بارش حیوانات، باران قورباغهای است که توسط فیلسوف رومی، پیلینیوس در قرن اول میلادی ثبت شده است. اما در جدیدترین موارد وقوع این رویداد، در سال 2017، در یکی از روستاهای سریلانکا باران ماهی باریدن گرفت. در سال 2015 در استرالیا باران عنکبوت آغاز شد و در سال 2018، شهر کینگدو استان شاندونگ چین شاهد بارش انواعی از آبزیان مانند اختاپوس، ستارهدریایی و صدف از آسمان بود. گفته میشود این جانداران بهواسطه وزش گردبادها از درون آب به بالای ابرها کشیده میشوند و سپس به همراه باران به زمین بازمیگردند؛ رویدادی که تاکنون کسی شاهد آن نبوده است و تنها بخش بارش حیوانات از آسمان، بارها دیده شده است.
شفقهای قطبی
شفقهای قطبی اگرچه زیاد رخ نمیدهند، اما بسیار شناختهشده و محبوبند. این نمایش خیرهکننده از رنگ و نور در ارتفاعات بالای اتمسفر زمین رخ میدهد، آنهم تنها زمانی که بادهای خورشیدی با لایه مگنتوسفر زمین برخورد میکنند و آن را مختل میسازند. ذرات باردار الکتریکی در قالب الکترونها و پروتونها مسیر خود را تغییر میدهند و وارد لایه بالایی اتمسفر میشوند و در آنها انرژی خود را به شکل نور از دست میدهند و درخششهایی سحرآمیز به رنگ سبز و سرخ از خود بهجا میگذارند.
خورشید دروغین
ابرهای سیروستراتوس، ابرهایی هموار و مملو از ذرات بخار آب هستند که پدیده عجیب 2خورشید در آسمان یا «خورشید دروغین» را خلق میکنند. زمانی که این ابرها حاوی بلورهای صفحهایشکل یخی هستند، عملکردی مانند منشور پیدا میکنند و تشعشعات نور با زاویه 22درجه و حداقل انحراف از میان این بلورها عبور میکند. این پدیده باعث میشود نور خورشید بهصورت افقی بازتابانده شود. به این ترتیب در سمت راست یا چپ خورشید، خورشیدی دیگر در آسمان دیده میشود. هرچه ابعاد این بلورها بزرگتر باشد، خورشید دروغین بزرگتری در کنار خورشید واقعی ایجاد میشود.
سفیدکمان
این پدیده که به مهکمان نیز شهرت دارد، رنگینکمانی بدون رنگ و کاملا سفید است که به اندازه کمان ماه نادر و کمیاب است. رنگینکمان عادی زمانی شکل میگیرد که قطرات آب درون ابرها مانند یک منشور، نور را شکسته و از خود عبور میدهند و با تجزیه نور، رنگها را خلق میکنند. در مورد سفیدکمان، فرآیندی متفاوت رخ میدهد. ذرات آب در این پدیده به اندازهای ریزند که بهصورت نیمهمعلق در اتمسفر باقی میمانند و به طیفهای رنگی مختلف که نور خورشید را میسازند، اجازه عبور نمیدهند. از اینرو به جای دیدن طیفهای رنگی مختلف، کمانی درخشان، مات و سفید در آسمان تشکیل میشود. این پدیده آخرینبار در سال 2016 در اسکاتلند مشاهده شده است.
رعد کاتاتومبو
این پدیده غریب اتمسفری تنها در ونزوئلا و تنها برفراز دهانه رود کاتاتومبو که به درون دریاچه ماراچایبو میریزد، رخ میدهد. منشأ این رعدها ابرهایی توفانی در ارتفاع بیش از یک کیلومتری از سطح زمین است. این رعدهای بزرگ تقریبا همیشگی ،140تا 160روز در سال، 10ساعت در روز، 280 بار در ساعت و 4 بار در دقیقه رخ میدهند؛ از اینرو یکی از پایدارترین و عظیمترین رویدادهای عجیب آبوهوایی جهان شناخته میشوند.
عجیبترین رویدادهای هواشناسی کدام موارد بودهاند؟
وقتی از آسمان قورباغه میبارد
در همینه زمینه :