کانال توکیو دوباره فعال شد

اسماعیل سلطنت‌پور _ خبر‌نگار

یک روز بعد از اجرای عملیات تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا که با وساطت سوئیس انجام شد، رسانه‌ها از تعیین زمان سفر حسن روحانی به ژاپن، نزدیک‌ترین متحد آسیایی آمریکا خبر داده‌اند.
روز گذشته یک رسانه ژاپنی به نقل از «منابع دیپلماتیک» گزارش داد که آمریکا از ژاپن خواسته است تا نتیجه دیدار روحانی با شینزو آبه در سفر احتمالی رئیس‌جمهوری ایران به ژاپن را به اطلاع آمریکا هم برساند.
بنا بر اعلام خبرگزاری کیودو، این منابع که نامی از آنها آورده نشده می‌گویند که آمریکا موافقت خود را با سفر حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران به ژاپن نشان داده و به گفته این منابع یک مقام ارشد آمریکایی این پیام را به ژاپن منتقل کرده است.
مقامات ایران و ژاپن در حال فراهم کردن مقدمات سفر روحانی به توکیو هستند که احتمالا در تاریخ 20دسامبر (29آذر) انجام خواهد شد. درصورت انجام این سفر، این نخستین بار از سال 2000خواهد بود که یک رئیس‌جمهور ایران به ژاپن می‌رود. محمد خاتمی، رئیس‌جمهور وقت ایران در اکتبر 2000به ژاپن سفر کرده بود.
شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن خرداد امسال به ایران سفر و با مقامات ارشد کشورمان ازجمله رهبر معظم انقلاب دیدار کرد. او هم نخستین نخست‌وزیر ژاپن بود که از سال 1978به تهران سفر می‌کرد. نخست‌وزیر ژاپن چند هفته قبل از سفر به تهران، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا را در جریان برنامه خود قرار داده بود و ترامپ هم از این سفر استقبال کرد. در آن زمان نخست‌وزیر ژاپن طرحی را در ذهن داشت که براساس آن ژاپن اعتباری را برای خرید نفت ایران اختصاص می‌داد و در مقابل ایران به تعهدات خود در برجام باز می‌گشت. این طرح با موافقت اولیه ترامپ مواجه شده بود اما یک روز قبل از سفر شینزو آبه به تهران آمریکایی‌ها به دولت ژاپن اطلاع دادند از مطرح‌کردن پیشنهاد نفتی خودداری کند. آمریکایی‌ها همچنین پتروشیمی ایران را هم همزمان با سفر آبه در لیست تحریم قرار دادند تا عملا سفر او را به شکست بکشانند. همچنین همزمان با دیدار آبه با رهبر انقلاب دو نفتکش ژاپنی در خلیج‌فارس هدف حمله قرار گرفت و آسیب دید، ایران انگشت اتهام را به سمت دولت‌های مرتجع منطقه و رژیم صهیونیستی نشانه رفت.
مبلغ پیشنهادی ژاپن برای اختصاص به ایران آنقدر کم بود که در تهران هم چندان جدی گرفته نشد اما ایده شینزو آبه جرقه‌ای در ذهن امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه زد و او پیشنهادی با همان مبنا اما عملیاتی‌تر آماده کرد تا براساس آن در ازای بازگشت ایران به برجام مبلغ 15میلیارد دلار در اختیار ایران قرار گیرد. ترامپ با این پیشنهاد موافقت کرده بود اما هنگام سفر روحانی به نیویورک واسطه‌های اروپایی به روحانی اطلاع دادند عملیاتی‌شدن آن طرح منوط به دیدار روحانی و ترامپ است. حسن روحانی هفته قبل اعلام کرد به مقامات اروپایی اطلاع داده بوده که اگر آمریکا تحریم‌های ایران را بردارد آمادگی دارد ظرف یک ساعت در جلسه سران ایران و 1+5 با حضور ترامپ شرکت کند. ژاپن که تنها قربانی بمب اتم در جهان است همیشه تلاش می‌کند در مذاکرات مربوط به منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای پیشرو باشد و در همین راستا نخست‌وزیر این کشور در جریان دیدار با رهبر انقلاب، شنیدن نظر ایشان مبنی بر حرمت داشتن و استفاده از سلاح هسته‌ای را به‌عنوان یکی از دستاورد‌های سفر خود دانسته است. علاوه بر این او احتمالا در جریان سفر روحانی یک‌بار دیگر تلاش خواهد کرد برای کاهش تنش بین ایران و آمریکا ایده‌پردازی کند. به تازگی اخباری مبنی بر این منتشر شده است که ژاپن قصد دارد «در جهت ارتقای ظرفیت‌های خود برای جمع‌آوری اطلاعات و تضمین ایمنی کشتیرانی در منطقه» نیروی نظامی به خاورمیانه اعزام کند. ایران به‌شدت با حضور نیروهای نظامی فرامنطقه‌ای در خیلج فارس مخالف است و سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر خارجه ایران در سفر دو هفته قبل به توکیو این مخالفت را به گوش مقامات توکیو رساند، با این حال پیش‌بینی می‌شود در جریان سفر روحانی به توکیو طرفین درباره کاهش تنش درمنطقه تبادل نظر کنند. سفر روحانی به ژاپن از این بعد حائز اهمیت است که دو روز قبل ایران و آمریکا با میانجیگری دولت سوئیس برای نخستین بار در دوران دونالد ترامپ به یک توافق رسیدند و در پی این توافق دو تبعه دو کشور آزاد شدند، رئیس‌جمهور آمریکا در پیام توییتری خود در واکنش به این تبادل از ایران تشکر کرد و نوشت: دیدید ما می‌توانیم با هم به توافق برسیم!