سال تجربه تهران #هوشمند

ساسان شادمان منفرد_روزنامه نگار

در مهم‌ترین بخش از هفته تهران هوشمند قرار است همایش و نمایشگاه تخصصی این مسئله از امروز در تهران کار خود را آغاز کند. محورهای این همایش داده‌‌ باز و حکمروایی هوشمند شهری- آگاه‌سازی‌، آموزش و توانمند‌سازی‌ شهروندان در حوزه شهر هوشمند- مشارکت ذی‌نفعان، بهره‌وری و اقتصاد پایدار مبتنی بر داده- شهر نوآور و توسعه کسب و کارهای فناورانه بر پایه داده است. از دیگر محورهای این همایش می‌توان به کلان داده، داده کاوی و استخراج داده‌های سودمند و قابل اعتماد-شهر هوشمند و شاخص‌های ارتقای کیفیت زندگی در شهرها- توسعه پایدار و چالش‌های محیط‌زیست شهری- جابه‌جایی هوشمند، مدل‌سازی و تحلیل داده‌های حمل‌ونقل شهری- کاربردها و روندهای مبتنی بر هوش مصنوعی در خدمات شهر هوشمند اشاره کرد.

افتتاحیه همایش دو روزه تهران هوشمند با حضور مدیران ارشد شهری و دولتی همراه است و برگزاری پنل‌های تخصصی و کارگاه‌های آموزشی، مسابقات استارتاپ‌ها در حوزه مدیریت شهری و شهر هوشمند، نشست تجربه فناوری و درس‌های استارتاپی، نشست مدیران کلانشهرها، سیتی تاک (citytalk)، کافه سرمایه و برپایی نمایشگاه استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآور از دیگر برنامه‌های ۲ روز همایش است. دنیای شلوغ امروز جایی برای اداره شهرها به‌شکل سنتی باقی نگذاشته است. حتی اگر بخواهیم هم دیگر نمی‌توانیم یک کلانشهر را با سیستمی اداره کنیم که مثلا 30سال پیش اداره می‌شده است. حالا با وجود اینترنت - خاصه آنکه نسل جدید آن هم در راه است - می‌توانیم خیلی سریع از همه امور باخبر شویم و کنترل یک شهر را به آسانی و به‌صورت خودکار در اختیار داشته باشیم. کلانشهر تهران نیز از این قاعده مستثنی نیست و گام‌های بلندی را برای تبدیل‌شدن به یک شهر هوشمند برداشته است.

چرا شهر هوشمند؟
لازم است که ابتدا درباره شهر هوشمند توضیحی داده و تعریفی از آن را ارائه کنیم. شهر هوشمند که به آن SmartCity گفته می‌شود، شهری است که مدیریت آن براساس فناوری اطلاعات و ارتباطات، 6 شاخصه اصلی دارد. حاکمیت هوشمند، شهروند هوشمند، محل زندگی هوشمند، اقتصاد هوشمند، حمل‌ونقل هوشمند و انرژی هوشمند این 6معیار محسوب می‌شوند. در شهر هوشمند، حسگرهای الکترونیکی نقش بسیار مهمی را ایفا و اطلاعات مختلف را برای پردازش جمع‌آوری می‌کنند. اطلاعات جمع‌آوری شده از شهروندان، دستگاه‌های مختلف و منابع شهری برای پردازش و تجزیه و تحلیل به مرکز داده‌ها فرستاده می‌شوند. آنالیزها در نهایت به مدیریت ترافیک، نیروگاه‌ها، فاضلاب، جمع‌آوری زباله، مدارس، دانشگاه‌ها، بانک‌ها، بیمارستان‌ها و بسیاری دیگر از سازمان‌ها و امورات شهری کمک می‌کند. شهر هوشمند در واقع یک منطقه شهری است که از انواع مختلف سنسورهای الکترونیکی برای جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل آنها استفاده می‌کند که این اطلاعات برای مدیریت دارایی‌ها و منابع شهری کارآمد است. این پروسه، شامل اطلاعات جمع‌آوری‌شده از شهروندان، دستگاه‌ها و منابع شهری است که پردازش و تجزیه و تحلیل می‌شود تا به نظارت و مدیریت ترافیک و حمل‌ونقل، سیستم، نیروگاه، آب، تأمین شبکه‌ها، زباله، مدیریت، قانون اجرای سیستم‌های اطلاعاتی و مدارس و کتابخانه‌ها و بیمارستان‌ها و دیگر خدمات اجتماعی کمک کند.

نیاز حیاتی تهران برای تبدیل به شهر هوشمند
هدف پروژه شهرهای هوشمند پیشبرد رشد اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی مردم با فراهم‌ساختن توسعه منطقه‌ای و بهره‌برداری از فناوری به‌ویژه فناوری‌هایی که منجر به نتایج هوشمندانه می‌شوند، است. استفاده از راه‌حل‌های هوشمند، شهرها را قادر می‌سازد تا از فناوری، اطلاعات و داده‌ها برای بهبود زیرساخت‌ها و خدمات استفاده کنند. توسعه همه‌جانبه در این راه کیفیت زندگی را بهبود خواهد بخشید، ایجاد اشتغال و افزایش درآمد برای همه، به‌ویژه فقرا و افراد محروم منجر به مشارکت همه شهرها خواهد شد.
تهران به‌عنوان پایتخت و بزرگ‌ترین شهر ایران، چند وقتی است  که تحت پوشش برنامه ویژه شهر هوشمند قرار گرفته است. سال1397، سال برنامه‌ریزی و آماده‌سازی زیرساخت‌ها و شروع اجرای پروژه‌های آزمایشی بود. محمدجواد آذری جهرمی - وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات - سال گذشته در آیین افتتاح همایش تهران هوشمند گفته بود: «امروز تلاش‌های شهرداری برای هوشمندسازی شهر، خود را نشان می‌دهد. ما برای اقدام مؤثر در این زمینه باید شرایط را به درستی ارزیابی کنیم. هوشمندی این است که اطلاعات را بگیریم، مانیتور و تحلیل کنیم و سپس تصمیم بگیریم. مثلاً در بررسی آلاینده‌های شهر تهران هر روز آمار دقیقی از اینکه چه وسایلی چه میزان آلاینده تولید می‌کنند، در دسترس داریم. این اطلاعات می‌تواند منجر به تصمیم درست برای کاهش آلاینده‌ها شود. اما در هوشمندسازی شهر، هنوز این اطلاعات دقیق در دسترس نیست. اکنون در فناوری اطلاعات برای شهرداری، حمل‌ونقل اشتراکی را پیش‌رو داریم که می‌تواند ترددهای غیرضروری را حذف کند. دوربین‌های خدمات شهری از تعداد افسران راهنمایی و رانندگی کاسته‌اند و به بهبود تردد شهری کمک می‌کنند. باید بتوانیم در حوزه محیط‌زیست تغییرات روزانه و پوشش فضای سبز را رصد کنیم.» اکنون و در سال1398، به مرحله اجرایی‌کردن برخی از پروژه‌ها رسیده‌ایم. در عین حال باید گفت که با شروع سومین نمایشگاه و همایش تهران هوشمند در برج میلاد، به‌طور حتم روند اجرایی‌شدن برنامه‌ها مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت.

گسترش شهرنشینی
درحال حاضر بیش از نیمی از مردم جهان در شهرها زندگی می‌کنند. پیش‌بینی می‌شود که تا سال2050، این رقم به 68درصد برسد.

از شهر تا کلانشهر
33 ابرشهر در جهان جمعیتی بالای 10میلیون نفر را در خود جای داده‌اند. در سال2030، تعداد این شهرها به 43عدد می‌رسد.
72درصد شهرها رشد اقتصادی بیشتری نسبت به سال‌های 2005تا 2012داشته‌اند.

نمونه‌های هوشمند
چند شهر در دنیا پیشگام ایجاد شهر هوشمند شده‌اند و برنامه‌هایشان را از سال1999میلادی در این زمینه آغاز کرده‌اند. گلاسکو، نیویورک، سئول، سوون، استکهلم، تایپه، آمستردام و چندین شهر دیگر اکنون گام‌های مثبت و عملی را در این خصوص برداشته‌اند.