آمادگی در برابر قاتل خاموش

سال گذشته 168نفر فقط در پایتخت به‌دلیل مسمومیت با گاز منواکسید کربن جان خود را از دست دادند. این آماری است که سازمان پزشکی قانونی درباره حوادث مربوط به گازگرفتگی منتشر کرده است. آماری که زنگ خطر را درخصوص ایمنی شهروندان در پایتخت به صدا درآورده است. شاید به همین دلیل   آتش‌نشانی تهران برای پیشگیری از وقوع حوادث مرگبار مربوط به گازگرفتگی دست به‌کار شده‌است.
نیمه دوم سال، همزمان با سرد شدن هوا استفاده از وسایل گرمایشی هم بیشتر می‌شود. هنوز شهروندان زیادی هستند که از بخاری‌های گازسوز استفاده می‌کنند و علاوه بر آن آبگرمکن‌ها و پکیج‌های دیواری نیز هستند که استفاده از آنها گاهی خطرساز می‌شود. در ایام سرد سال هر چند روز یک‌بار رسانه‌ها خبری درخصوص جان باختن شهروندی با گازمنواکسید کربن منتشر می‌کنند. بی‌دلیل نیست که به این گاز قاتل خاموش نیز می‌گویند. برابر آمار سازمان پزشکی قانونی در سال 97در کشور 749نفر بر اثر گازگرفتگی جان باخته‌اند و سهم پایتخت از این آمار وحشتناک، 168قربانی بوده است که 50نفر از آنها زن و 118نفرشان مرد بودند. امسال هم این روند همچنان ادامه دارد و در 7‌ماه نخست سال 246نفر در کل کشور قربانی قاتل خاموش شده‌اند. در تهران نیز 50نفر جان خود را از دست داده‌اند. اما با وجود همه تلاش‌هایی که انجام می‌شود، چراقاتل خاموش همچنان قربانی می‌گیرد؟ سیدجلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی تهران می‌گوید: حلقه مفقوده در حوادث مربوط به گازگرفتگی «آگاهی بخشی» است و باید «فرهنگ ایمنی» را گسترش داد. شاید به همین دلیل است که امسال آتش‌نشانی با همکاری برخی سازمان‌ها طرحی را برای «گسترش فرهنگ ایمنی» در شهر آغاز کرده است تا شهروندان در برابر قاتل خاموش آمادگی داشته باشند. ملکی در گفت‌وگو با همشهری جزئیات بیشتری از این طرح را بازگو می‌کند.





با وجود همه تلاش‌هایی که در سال‌های اخبر برای پیشگیری از گازگرفتگی انجام می‌شود، باز هم در فصل سرما شاهد  گازگرفتگی هستیم که در اثر برخی از این حوادث شهروندان جان خود را از دست می‌دهند. به عقیده شما برای پیشگیری از چنین حوادثی چه باید کرد؟
  با سرد شدن هوا شهروندان بیشتر از وسایل گرمایشی استفاده می‌کنند و همین موضوع احتمال وقوع حوادث مختلف مثل آتش‌سوزی و گازگرفتگی را بیشتر می‌کند. در سال‌های اخیر آتش‌نشانی تهران تلاش‌های زیادی را برای توسعه امکانات و سخت‌افزارهای خود انجام داده است. چندین ایستگاه به آتش‌نشانی اضافه شده، نردبان‌ها و تجهیزات تازه به امکانات ما افزوده شده و حتی در زمینه مقاوم‌سازی‌ ساختمان‌ها اقدامات خوبی انجام شده است؛ با این همه پیش از این به یک بخش کوچک اما مؤثر که در همه دنیا به آن اهمیت داده می‌شود نپرداخته بودیم و آن هم «گسترش فرهنگ ایمنی» در بین شهروندان بود.
آتش‌نشانی در این باره یعنی برای گسترش فرهنگ ایمنی و آگاهی بخشی به شهروندان در باره  خطرات گازگرفتگی چه برنامه‌هایی دارد؟
سال گذشته در یکی از مناطق شهر ری شاهد وقوع گازگرفتگی‌های زیادی بودیم. این منطقه در بافت   فرسوده قرار دارد که گازگرفتگی در آنجا نسبت به سایر مناطق بیشتر بود. به همین دلیل طرح ویژه‌ای در آنجا اجرا شد. آتش‌نشانان همراه با نیروهایی از مناطق و نواحی شهرداری، ستاد بحران، اورژانس و برخی سازمان‌های دیگر در قالب گروه‌های چند نفره به منازل شهروندان این مناطق مراجعه  و با آنها درباره وضعیت ایمنی خانه‌ها صحبت می‌کردند. در این طرح همکارانم به شهروندان بروشورهای آموزشی می‌دادند و با اجازه صاحب‌خانه وضعیت وسایل گرمایشی و شبکه گاز را بررسی می‌کردند تا اگر مثلا لوله بخاری یا شیلنگ‌های گاز ایرادی داشت و ممکن بود حادثه ساز شود، این موارد رفع شود. در این بررسی‌ها معلوم شد، برخی خانه‌ها  ایمنی خوبی ندارند. به ساکنان آنها برای ایمن‌سازی‌ آگاهی‌های لازم ارائه و   با انجام اقدامات لازم کمک می‌شد.
آیا نتیجه طرحی که سال گذشته به شکل محدود اجرا شد، رضایت‌بخش بود؟
این کارها جزو  وظایف ذاتی آتش‌نشانی نیست و چنین کارهایی به‌طور نمادین و با هدف  فرهنگسازی‌ انجام شد تا بقیه شهروندان از  این خطرات آگاه  شوند‌. کارهایی که انجام شد نتیجه مثبت و خوبی داشت و باعث شد  در آن محله آمار گازگرفتگی کاهش چشمگیری یابد و   30درصد کمتر از قبل شود. به همین دلیل تصمیم گرفتیم تا طرح «گسترش فرهنگ ایمنی» در سایر مناطق شهر هم اجرا شود. از این رو امسال قرار شد به جای یک محله این کار در 7منطقه و به‌طور منسجم‌تری اجرا شود. این مناطق  3، 4، 7، 8، 13، 14و 15هستند.  از هفته گذشته با حضور همکارانم طرح در منطقه 3آغاز شده است.
آتش‌نشانان در این طرح چه اقداماتی انجام می‌دهند و چه نکاتی را به شهروندان گوشزد می‌کنند؟
در اجرای نخستین مرحله از این طرح که در منطقه 3اجرا شد از چند روز قبل مسئولان نواحی شهرداری تبلیغات گسترده‌ای را انجام داده و اعلام کرده بودند که قرار است کارشناسان آتش‌نشانی برای کنترل وسایل گرمایشی و ایمنی به خانه شهروندان مراجعه و به آنها بروشورهای آموزشی ارائه کنند. همچنین در این مناطق چادرهای اطلاع‌رسانی نیز برپا شده است. کارشناسان ما در این چادرها حضور دارند و آموزش‌های لازم را به شهروندان ارائه و نکات لازم برای پیشگیری از گازگرفتگی و حوادث مربوط به آن را به شهروندان آموزش می‌دهند. چند روز قبل در منطقه 3حدود 300خانه از سوی همکارانم بازدید شد که شهروندان از این اقدام  ابراز خرسندی کردند.
طرح گسترش فرهنگ ایمنی قرار است تا چه زمانی ادامه پیدا کند؟
اجرای این طرح قرار است از امروز (یکشنبه) در پهنه شرقی تهران ادامه پیدا کند. در این مرحله هم همکارانم با بروشورهای آموزشی و هشداردهنده به خانه شهروندان خواهند رفت و درصورتی که آنها تمایل داشته باشند کارشناسان می‌توانند سیستم‌های گرمایشی و گازسور و وضعیت ایمنی خانه را کنترل کنند. شنیده شده برخی از افراد که اطلاعات کافی درباره این طرح ندارند گفته‌اند که آتش‌نشانی برای تعیین خلافی وارد خانه‌ها می‌شود. من این را با قاطعیت عرض می‌کنم که این طرح فقط آموزشی است و هدف ما تنها فرهنگسازی‌، آگاهی بخشی و در نتیجه کاهش حوادث است. به‌خاطر داشته باشیم که این طرح می‌تواند از حوادث دلخراشی پیشگیری کند. فراموش نکنیم که گاز منواکسید کربن با اموال شهروندان کاری ندارد و فقط جان آنها را نشانه می‌گیرد. آتش‌سوزی و آوار با اموال شهروندان کار دارد اما این گاز خطرناک فقط با جان آنها کار دارد و غفلت از آن می‌تواند جبران‌ناپذیر باشد.
آتش‌نشانان در این طرح چه امکانات و تجهیزاتی را در اختیار شهروندان قرار می‌دهند؟
همکارانم در این طرح تعدادی دتکتور (گازسنج) همراه دارند که به برخی شهروندان اهدا می‌کنند. این وسیله قیمت چندانی ندارد اما برای حفظ ایمنی بسیار مفید و مؤثر است. در خانه‌هایی که کوچک هستند و فضای‌  بسته دارند احتمال گازگرفتگی بیشتر از سایر خانه‌ها‌ست. به همین دلیل این دستگاه در این خانه‌ها نصب می‌شود تا درصورت انتشار گاز منواکسید کربن و دیگر گازهای سمی به ساکنان خانه هشدار دهد. این دستگاه به نوعی جان ساکنان خانه را نجات می‌دهد. از همه سازمان‌هایی که در این طرح مشارکت دارند به‌طور ویژه تشکر می‌کنم. به‌خصوص شهرداران مناطق و نواحی که زمینه حضور همکارانم را در مناطق مختلف فراهم و کمک می‌کنند تا شهروندان بیشتری از خطراتی که در کمین‌شان است آگاهی پیدا کرده  و خانه‌هایشان را ایمن کنند.