افغانستان؛ یک گام به سمت آتش‌بس

محمدامین خرمی ـ خبرنگار

دونالد ترامپ شامگاه پنجشنبه در یک سفر اعلام نشده به کابل رفت تا در مراسم «شکرگزاری» با سربازان آمریکایی مستقر در پایگاه هوایی بگرام بر سر یک میز بنشیند؛ سفری که طی آن رئیس جمهور آمریکا ناگهان از آغاز مذاکرات با طالبان خبر داد.
حدود 3‌ماه پیش، خود او با صدور فرمانی مذاکرات صلح با طالبان را «مرده» اعلام کرد و قول داد نیروهای طالبان را چنان مورد حمله قرار دهد که هرگز پیش از این تجربه‌ نکرده‌اند. این تصمیم، واکنش ترامپ به حمله انتحاری طالبان در کابل بود که همزمان با ادامه مذاکرات، اتفاق ‌افتاد. در این حمله 12نفر ازجمله یک سرباز آمریکایی کشته شدند. 
ترامپ در دیدار با اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان که برای ملاقات با رئیس جمهور آمریکا به پایگاه بگرام در شمال کابل رفته بود گفت: «طالبان می‌خواهد که توافق انجام شود و ما هم با آنها مذاکره می‌کنیم.» ترامپ همچنین گفت: «ما منتظر توافق می‌مانیم. یا به توافق می‌رسیم یا به یک پیروزی تمام عیار؛ البته آنها عاجزانه خواستار توافق هستند.» سخنان ترامپ در حالی مطرح می‌شود که به گفته او قرار است شمار نیروهای آمریکایی مستقر در آمریکا از 13هزار نفر طی ماه‌‌های آینده به حدود 8هزار و 600نفر کاهش پیدا کند. 
سفر ترامپ به کابل غیر از اعلام خبر ازسرگیری مذاکرات، اشاره‌‌ای هم به آتش‌بس داشت. موضوع آتش‌بس طی 9دور مذاکره میان دیپلمات‌های آمریکایی و نمایندگان طالبان دائما محل اختلاف بوده است. آمریکایی‌ها خواستار اجرای یک آتش‌بس فراگیر در سراسر افغانستان همزمان با امضای توافق میان آمریکا و طالبان هستند اما تیم مذاکره‌کننده طالبان همیشه بر آتش‌بس مرحله‌‌ای تاکید داشته است؛ به این معنی که همزمان با خروج نیروهای آمریکایی از خاک افغانستان، به صورت مرحله به مرحله‌ در ولایت‌‌‌های مختلف آتش‌‌بس اعلام شود. ترامپ در جمع سربازان آمریکایی در کابل گفت: «ما گفته بودیم که باید آتش‌بس اجرا شود، آنها ولی نمی‌‌‌خواستند. الان به نظر می‌رسد آنها هم آتش‌بس می‌خواهند. البته تصور من این است.» 
طالبان اما در واکنش به سخنان ترامپ تنها با انتشار بیانیه‌ای، آغاز مذاکرات با آمریکا در دوحه را تایید کرده است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان در بیانیه‌ خود تایید کرده که از هفته گذشته، گفت‌وگو‌های دوجانبه به صورت غیررسمی و محرمانه میان ملابرادر، معاون سیاسی طالبان و زلمای خلیلزاد، فرستاده ویژه ترامپ در امور افغانستان آغاز شده است؛ نشستی که البته خبر برگزاری آن هفته گذشته از سوی رسانه‌های افغان فاش شد. 
یکی از فرماندهان طالبان حتی در گفت‌وگو با تلویزیون طلوع افغانستان اعلام کرد که اختلافات موجود بر سر آغاز دوباره مذاکرات رفع شده است. در کنار موضوع آتش‌بس، ورود دولت افغانستان به مذاکرات نیز یکی از دیگر موارد اختلاف اصلی میان طالبان و آمریکا بوده که هنوز از سوی منابع رسمی در مورد برطرف شدن آن جزئیاتی منتشر نشده است. با این حال، طبق گفته ترامپ، به نظر می‌رسد پذیرش آتش‌بس فراگیر اکنون به دستور جلسه دور جدی مذاکرات تبدیل شده باشد.


تحلیل
افغانستان، تنها شانس ترامپ

 دونالد ترامپ حوالی ساعت 8:30پنجشنبه‌شب به وقت محلی کابل در پایگاه هوایی بگرام فرود آمد. به سبک سفر سال گذشته او به عراق، چراغ‌‌های هواپیمای حامل رئیس‌جمهور آمریکا در سفر به افغانستان نیز به دلایل امنیتی خاموش شده بود. ترامپ اما پس از فرود از «پیروزی‌های چشمگیر» سربازان آمریکایی در برابر القاعده و داعش گفت و بار دیگر تاکید کرد که توافق صلح افغانستان، بیشتر خواسته طالبان است تا آمریکا. او گفت: «طالبان دنبال توافق است؛ ببینیم آیا توافق می‌کنند یا نه. اگر توافق کردند که چه بهتر؛ اگر هم نکردند، که خب مهم نیست.» حقیقت در مورد توافق صلح افغانستان اما چیز دیگری است. دونالد ترامپ یک سال دیگر باید در انتخابات ریاست‌جمهوری در مقابل دمکرات‌ها و منتقدان سرسختش قد علم کند. سیاست‌خارجی دولت ترامپ به پاشنه آشیل او تبدیل شده و راه را برای انتقادهای بیشتر باز کرده است. او به یک پیروزی نسبی در عرصه سیاست خارجی نیاز دارد و در شرایطی که نتوانسته از مذاکراتش با رهبر کره شمالی، سیاست فشار حداکثری علیه ایران و تلاش برای سقوط دولت نیکلاس مادورو در ونزوئلا نتیجه‌ای کسب کند، تنها شانس او رسیدن به توافق صلح در افغانستان و پایان جنگ 18ساله آمریکا در این کشور است.