خط و نشان در سایه

نزاع ایران و آمریکا در عراقِ پس از صدام به بخشی از هویت سیاسی این کشور بدل شده است؛ نزاعی که این روزها در قالب و فرم‌های تازه‌تری همچنان خود را بازتولید می‌کند؛ از نبرد پنهان 2کشور بر سر ترکیب جدید ارتش عراق تا رقابت برای کسب سهم بیشتر در دولت، جهت‌دهی اقتصاد عراق نسبت به تحریم‌های ایران و...

سفر خارج از برنامه با هواپیمای نظامی
در سایه این تحولات، مایک پنس، معاون اول رئیس‌جمهور آمریکا که با مواضع تندش نسبت به ایران شناخته می‌شود روز شنبه در جریان سفری از پیش اعلام نشده به عراق سفر کرده و مستقیما وارد پایگاه هوایی عین‌الاسد در غرب این کشور شد. این پایگاه سال‌هاست که از نیروهای آمریکایی مستقر در عراق میزبانی کرده و البته فاصله اندکی با مرزهای ایران دارد. پیش از این دونالد ترامپ نیز همین پایگاه را به‌عنوان محل حضور خود در جشن سال نو میلادی انتخاب کرده بود، انتخابی که تفسیرهای متعددی را به‌دنبال داشت؛ از پیام مذاکره برای ایران تا تهدید این کشور آن هم در نزدیکی مرزهایش! 
مایک پنس ساعاتی بعد از حضور در عین‌الاسد به اربیل سفر کرده و در نهایت به شکل ناباورانه‌ای عراق را بدون سفر به بغداد و ملاقات با رهبران سیاسی این کشور ترک کرد. جالب آنکه پنس نخستین سفر خود را به عراق با یک هواپیمای نظامی انجام داده است. سی‌ان‌ان در این‌باره می‌نویسد: پنس همراه با همسرش در حوالی ظهر روز شنبه، سوار بر هواپیمایی نظامی وارد پایگاه عین‌الاسد شده و با نیروهای مستقر در این پایگاه ملاقات کرد. این ملاقات به فاصله اندکی پیش از عید شکرگزاری برگزار شده و اهمیت بالایی برای روحیه نظامیان آمریکایی دارد.
پنس سپس وارد اربیل شده و با رهبران سیاسی اقلیم کردستان عراق، ازجمله نچیروان بارزانی، رئیس دولت و مسرور بارزانی، نخست‌وزیر دولت اقلیم ملاقات کرد. او در حضور نچیروان بارزانی و خبرنگاران، پیش از آغاز ملاقات گفت: آمده‌ام تا به نیابت از رئیس‌جمهور و مردم آمریکا بار دیگر بر اهمیت روابط تاریخی کشورم با کردها در خاورمیانه تأکید کنم. شراکت استراتژیک آمریکا با کردهای این منطقه، ازجمله اقلیم کردستان برای مبارزه با گروه‌های تروریستی ادامه خواهد داشت. وی همچنین افزود: مسئولان اقلیم کردستان از طرح رئیس‌جمهور ترامپ برای حمایت از چاه‌های نفت در شمال سوریه حمایت کرده‌اند و این مایه خشنودی ماست.
اشارات مکرر پنس به مسائل سوریه در سفر به کردستان عراق برای بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران قابل توجه بوده است؛ برای مثال، شبکه الجزیره در این‌باره نوشت: به‌نظر می‌رسد یکی از اهداف اصلی سفر معاون اول رئیس‌جمهور آمریکا به کردستان عراق، کاهش تنش‌های به‌وجود آمده بعد از اعلام تصمیم ترامپ مبتنی بر خروج از شمال سوریه و پایان ائتلاف با کردها بوده است؛ تصمیمی که نیروهای دمکراتیک خلق (کردهای سوریه) را تا حد زیادی به نظام سوریه و روس‌ها نزدیک کرده است.
با این حال مشخص نیست اگر پنس حقیقتا به‌دنبال ارسال چنین پیامی برای کردهای سوریه بوده چرا به جای سفر به اربیل، به مناطق تحت سیطره نیروهای آمریکا در شرق و شمال سوریه سفر نکرده است؟

مکالمه تلفنی تهدیدآمیز با نخست‌وزیر
اگرچه حضور چند ساعته مایک پنس در پایگاه عین‌الاسد یا اربیل بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های جهان داشته اما پر حاشیه‌ترین بخش از این سفر کوتاه به بغداد مربوط می‌شود؛ پایتختی که از دایره بازدیدهای معاون اول رئیس‌جمهور آمریکا خارج بود! 
این رخداد تا اندازه‌ای غیرقابل پیش‌بینی و تعجب‌آور بود که حتی برهم صالح، اصلی‌ترین متحد آمریکا در میان رهبران کنونی عراق هم نسبت به آن اظهار بی‌اطلاعی کرد. او در مصاحبه با خبرگزاری دولتی عراق گفت: البته سفر آقای پنس خارج از برنامه و ناگهانی بود اما من از عدم‌سفر ایشان به بغداد هم اطلاعی نداشتم.
معاون اول رئیس‌جمهور آمریکا همچنین تماسی تلفنی با عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق داشت؛ شخصیتی که به گفته شبکه الجزیره، بعد از بحران اخیر عراق، توازن سیاسی خود میان ایران و غرب را از دست داده و تا حد زیادی به سوی تهران متمایل شده است. پنس در جریان این مکالمه تلفنی ضمن اعلام احترام آمریکا به حاکمیت ملی عراق، نسبت به نفوذ ایران در این کشور ابراز نگرانی کرده است. جالب آنکه این ابراز نگرانی صرفا در نسخه آمریکایی خبر ذکر و در خبر تنظیم شده از سوی دفتر نخست‌وزیر عراق، چیزی به چشم نمی‌خورد.
مایک پنس همچنین در بخش دیگری از این مکالمه خواهان این بوده که دولت عراق با خودداری بیشتری نسبت به معترضین برخورد کرده و از اعمال خشونت اجتناب کند؛ اعتراضاتی که تا‌کنون بیش از 100کشته و هزاران مجروح به همراه داشته است. پیش از این، منابع خبری مدعی شده بودندکه عادل عبدالمهدی نشستی پرتنش با وزیر دفاع آمریکا داشته است؛ نشستی که بعد از اعلام تصمیم پنتاگون برای انتقال نیروهای این کشور از سوریه به عراق برگزار شده بود.