واگذاری واحدهای بدون متقاضی مسکن مهر، مشارکت کارفرمایان برای تأمین مسکن کارگران و راه‌اندازی نهضت خانه‌سازی در زمین‌های دولتی با استفاده از ظرفیت تعاونی‌های کارگری و منابع بانک توسعه تعاون 3 سناریوی مطرح شده برای تأمین مسکن موردنیاز کارگران است که در نشست اخیر شورای‌عالی کار مطرح شده و به گفته معاون وزیر کار، جمع‌بندی مباحث مربوط به آن در نشست آذرماه این شورا ارائه خواهد شد.
به گزارش همشهری، تأمین مسکن کارگران، یکی از اصلی‌ترین خواسته‌هایی است که نمایندگان کارگری برای جبران هزینه معیشت این قشر مطرح کرده‌اند و اخیراً در نشست شورای‌عالی کار نیز پیشنهادهایی برای عملیاتی کردن آن به شرکای اجتماعی ارائه داده‌اند؛ اما با توجه به اینکه کارگران غالب‌ترین گروه جمعیتی در ایران هستند و بیش از نیمی از خانوارهای کشور را در بر می‌گیرند، به‌نظر می‌رسد اجرایی کردن هر سناریویی برای خانه‌دار کردن آنها با پیچیدگی مواجه شود. از منظری دیگر، کارگران نیز جزئی از جامعه هدف همه طرح‌های مسکنی دولت قلمداد می‌شوند و منحصر کردن طرحی برای آنها با روال سیاستگذاری مسکنی دولت همخوانی ندارد؛ هرچند طبقه کارگر بیشترین ضربه را از سرکوب مزدی و نوسانات اقتصادی متحمل می‌شوند و به‌واسطه قدرت خرید پایین، حمایت از خانه‌دار شدن آنها از سوی دولت یک خواسته به‌حق محسوب می‌شود و باید در طرح‌های مسکن اولویت‌هایی برای آنها درنظر گرفته شود.
جداسازی کارگران با مسکن مهر
یکی از گزینه‌هایی که چند سالی است از سوی دولت و شورای عالی کار در پاسخ به درخواست نمایندگان کارگری برای تأمین مسکن این گروه مطرح می‌شود، واگذاری واحدهای مسکن مهر فاقد متقاضی است که نمایندگان کارگران تاکنون به چند دلیل آن را مؤثر ندانسته‌اند. نخستین مسئله مطرح شده این است که این واحدها عملاً در مکان‌هایی است که تقاضای مؤثری برای آنها وجود ندارد و طبیعتاً دردی از کارگرانی که در مکانی دیگر دغدغه مسکن دارند، دوا نمی‌کند. نکته دیگر اینکه تعداد این واحدهای فاقد متقاضی در مقایسه با تعداد مسکن موردنیاز قشر کارگری اصلاً رقمی نیست و طبیعتاً با تخصیص این واحدها به کارگران، گرهی از کارشان باز نمی‌شود. نقد دیگری که بیشتر از سوی جامعه‌شناسان و کارشناسان بازار کار به واگذاری مسکن مهر فاقد تقاضا به کارگران مطرح می‌شود، این است که اغلب پروژه‌های مسکن مهر متهم به جداسازی کم‌درآمدها از بافت اجتماعی شهرها هستند و با این کار، کارگران نیز از بافت اجتماعی جداسازی می‌شوند؛ درحالی‌که خواسته کارگران خانه‌دار شدن در همان شهر محل سکونت یا کارشان است نه مهاجرت اجباری. فعلاً محمدجعفر کبیری، معاون امور تعاون وزیر کار در گفت‌وگو با ایسنا از رایزنی با وزارت راه و شهرسازی برای عملیاتی کردن این سناریو خبر داده است؛ اما با توجه به همه مباحث مطرح شده، به نظر می‌رسد واگذاری واحدهای فاقد تقاضای مسکن مهر به کارگران، سناریوی پررنگی برای رفع مشکل مسکن آنها نباشد.
کارفرمایان کمک کنند
یکی از پیشنهادهایی که برای تأمین مسکن کارگران از طرف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در شورای عالی کار مطرح شده، مشارکت کارفرمایان برای تأمین منابع مالی مورد نیاز ساخت مسکن بوده است. معاون امور تعاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید: در این سناریو پیشنهاد شده به هر میزان که جامعه کارفرمایی منابعی را برای خانه‌دار شدن کارگران درنظر بگیرد یا مانده‌حساب خود را به بانک توسعه تعاون منتقل کند، معاونت تعاون نیز به همان میزان مشارکت کرده و از طریق بانک توسعه تعاون آورده اختصاص می‌دهد تا این منابع در جهت ساخت و تکمیل مسکن کارگری ترکیب شود. البته به گفته کبیری، بعد از ارائه این پیشنهاد در نشست شورای عالی کار، مقرر شده است که این طرح ابتدا میان نمایندگان کارگری و کارفرمایی نهایی و سپس خروجی آن در جلسه آذرماه شورای‌عالی کار ارائه شود. او همچنین از درخواست تخصیص یک خط اعتباری از بانک مرکزی برای افزایش امکان پاسخگویی به متقاضیان مسکن کارگری خبر می‌دهد که فعلاً با مخالفت این بانک مواجه شده؛ اما این عزم وجود دارد که کار از محل منابع خود بانک توسعه تعاون دنبال شود. طبق اظهارات معاون وزیر کار، در این طرح اگر کارگری توان و بضاعت مالی نداشته باشد، بانک عامل با پیمانکار پروژه طرف قرارداد می‌شود تا پروژه به شکل اقتصادی و در مدت محدود به پایان برسد و بعداً کارگر از محل بازپرداخت اقساط سهم خود را تسویه کند.
ورود تعاونی‌ها به مسکن ملی کارگران
سناریوی دیگری که می‌تواند برای خانه‌دار‌کردن کارگران مطرح شود، استفاده از ظرفیت طرح اقدام ملی تأمین مسکن برای این قشر است که البته باید بسیار فراتر از چارچوب فعلی اجرایی شود. فعلاً کل طرح اقدام ملی فقط 400هزار واحد مسکونی در کل کشور را پوشش می‌دهد که مناسبتی با نیاز کارگران ندارد، اما اگر با برنامه‌ریزی جدید، ظرفیت جدیدی به نام کارگران به آن اضافه شود می‌تواند یکی از سناریوهای کارگشا باشد. در این زمینه، محمود محمودزاده، معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی می‌گوید: تفاهمنامه‌ای از جنس همان تفاهمنامه‌های منعقد شده با نیروهای مسلح و نهادهای حمایتی، با وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی نیز برای احداث مسکن کارگران در شرف امضاست. این مسئله را نمایندگان کارگری نیز در نشست قبلی شورای‌عالی کار مطرح کرده‌اند و مانند طرح مسکن ملی، تخصیص زمین دولتی به تعاونی‌های کارگری برای ساخت مسکن کارگری را خواستار شده‌اند. فرامرز توفیقی، نماینده کارگران در شورای عالی کار، این سناریو را کلید خانه‌دار‌کردن کارگران بدون وارد آوردن هزینه به دولت می‌داند و به همشهری می‌گوید: جامعه کارگری سهامدار عمده 2 بانک بزرگ کشور محسوب می‌شود و با استفاده از ظرفیت تعاونی‌های کارگری و منابع این بانک‌ها می‌تواند هزینه ساخت خانه‌ها را متقبل شود؛ مشروط بر اینکه دولت زحمت تخصیص زمین را بکشد. به گفته توفیقی، حتی هزینه آماده‌سازی زمین‌ها را نیز خود کارگران متقبل می‌شوند و دولت فقط باید زمین و امکانات زیرساختی آن را تأمین کند. با توجه به اینکه در نشست قبلی شورای عالی کار، اصلاح ساختار و مدیریت تعاونی‌های کارگری نیز مطرح شد، به‌نظر می‌رسد با اجرای سناریوی ساخت مسکن ملی کارگران، مشکل مسکن این قشر بیشتر تعدیل شود.
سناریوهای خانه‌دار شدن کارگران
تخصیص زمین دولتی برای ساخت مسکن کارگری، پررنگ‌ترین خواسته نمایندگان کارگران است
در همینه زمینه :
