جنگیدن برای زندگی بهتر نه بیشتر

زهرا رستگار مقدم_ روزنامه نگار

نخستین پیوند ریه در انسان در سال1963میلادی انجام شد و گیرنده‌اش فقط 18روز زنده ماند. از آن به بعد آمریکا، کانادا و کشورهای دیگر پیوندهایی انجام دادند که در هیچ‌کدام بیماران بیش از 3- 2 هفته زنده نماندند. از دهه 80میلادی با دسترسی به داروهای کاهش ایمنی ازجمله سیکلوسپورین احتمال موفقیت این نوع پیوند افزایش یافت و با مراقبت‌های بهتر مرگ‌ومیر در این بیماران کاهش پیدا کرد. علم هر روز بیشتر به خواسته‌ها و آمال انسان‌ها تن داد. با اینکه بسیاری از پزشکان و متخصصان ریه معتقدند این پیوند چندان به طول عمر بیماران نمی‌انجامد و هزینه‌های زیادی را به آنها تحمیل می‌کند، ولی هستند جراحانی که همچنان به‌دنبال آن روزنه امید برای به‌دست آوردن جهانی بهتر می‌گردند. درباره سختی‌های پیوند ریه با علیرضا ثابت‌پور، فوق‌تخصص ریه صحبت کرده‌ایم و او از تجربه‌ و مشاهداتش در انگلستان درباره این پیوند صحبت کرده است.

 چرا در میان پیوند اعضا، پیوند ریه از دشوارترین پیوندها شناخته می‌شود؟
پیوند ریه به‌عنوان پیوند عضوی خاص در جوامع علمی بسیار مناقشه‌آمیز است. بسیاری از متخصصان شاخه‌های دیگر ریه مثل متخصصان آسم، برونشیت و... به پیوند ریه و این شاخه پزشکی حمله می‌کنند. جراحی و پیوند ریه، جراحی‌ بسیار گران‌قیمتی است؛ مثلا در انگلستان به هر فرد که پیوند ریه می‌شود، باید 5پرستار اختصاص بدهند. داروهای متنوع و گران‌قیمتی در این جراحی استفاده می‌شود که ایمنی بدن را کاملا از بین می‌برند، زیرا لازمه پیوند این است که بدن مقاومت و ایمنی نداشته باشد. از سویی ریه تنها عضوی از بدن است که بلافاصله پس از پیوند با محیط بیرون تماس برقرار می‌کند. پیوند قلب، کبد و سایر اعضا پس از جراحی هیچ تماسی با بیرون ندارند یا می‌توانند در دوره نقاهت هیچ تماسی با محیط خارجی نداشته باشند، اما ریه چنین نیست. بیمار از همان دقایق ابتدایی جراحی با نخستین نفسی که می‌کشد بار زیادی از میکروب و بیماری‌ها را به داخل ریه هدایت می‌کند. تصور کنید این هوا وارد بدنی می‌شود که به‌شدت توسط داروهای ضد‌ایمنی سیستم ایمنی‌اش سرکوب شده است. این بازوی ایمنی سرکوب‌شده (ریه) دیگر نمی‌تواند از بدن دفاع کند. در انگلستان این افراد پس از پیوند ریه، در سال نخست 6تا 7مرتبه در بیمارستان بستری می‌شوند تا تست‌های مختلف از آنها گرفته ‌شود. پرستاران نیز هر روز با بیمار پیوند ریه شده، تماس می‌گیرند و شرایط او را کنترل می‌کنند. از بیمار در روزهای نخست مدام خون گرفته و سطح داروهای استفاده شده را در بدنش اندازه‌گیری می‌کنند.

 پیوند ریه معمولا چه هزینه‌ای به فرد بیمار تحمیل می‌کند؟
پیوند ریه بسیار گران‌قیمت است. در انگلیس معمولا بیمار 150هزار پوند برای پیوند در هفته نخست هزینه می‌کند. البته این فقط در هفته اول است و همانطور که گفتم این رویه باید مدام توسط پرستاران تکرار و کنترل شود و هزینه‌بر است. فرد پیوندشده ایمنی ندارد و میکروب جذب می‌کند. او در طول بستری مبتلا به بیماری‌های نادری می‌شود که در حالت عادی بدن‌ نسبت به آن مقاوم است. مثلا ابتلا به انواع قارچ که بیمار باید داروی ضد‌قارچ که داروی بسیار گران‌قیمتی است، استفاده کند.

  آمار موفقیت‌آمیز بودن این پیوند چگونه است؟ معمولا کدام دسته از بیماران ریوی پیوند می‌شوند؟
مرگ‌ومیر در این پیوند شایع است؛ معمولا 50درصد افراد پیوند‌شده در سال اول فوت می‌کنند، 75درصد در 5سال و 85درصد در 10سال. طبق آنالیز انجام شده روی آن دسته از بیماران که در 5سال نخست فوت می‌کنند، مشخص شده است که این افراد پیوند شده معمولا بیماری‌شان برونشیت مزمن بوده که اگر پیوند ریه هم نمی‌شدند، زنده می‌ماندند. تنها خاصیت پیوند برای بیمارانی که پیوند می‌شوند، تغییر در کیفیت زندگی این افراد است، نه مدت‌زمان زنده ماندن‌شان. پیوند ریه معمولا در برونشیت مزمن رایج است. اما این جراحی در کشورهای جهان سوم چندان منفعتی ندارد و مردم باید بپذیرند که پیوند ریه ثمربخش نخواهد بود.