سینما
همشهری از ارتباط طراحان پوشاک و بازیگران در پشت‌صحنه مراسم افتتاحیه فیلم‌‌ها و جشنواره‌ها گزارش می‌دهد
کسبوکار روی فرش قرمز
فهیمه پناه آذر - خبرنگار
پیوند صنعت مد با هنر سینما در چند سال اخیر، بسیاری از بازیگران ایرانی را نونوار و متفاوت راهی مراسم فرش قرمز فیلم‌‌ها کرده. پست‌های اینستا‌گرامی بازیگران، ویترین آخرین دستاورد‌های طراحان لباس ایرانی شده. دنیای مد آن‌قدر جذابیت دارد که هر کسی را جلب می‌کند. چه‌کسی از لباس روز پوشیدن و پول‌گرفتن بدش می‌آید. در هفته گذشته با حاشیه‌های به‌وجود آمده برای متین ستوده، بار دیگر بحث پوشش بازیگران در مراسم رسمی بحث‌انگیز و بهانه‌ای شد برای پرداختن به مثلث مد، سینما و تبلیغات در پیرامون سینمای ایران.
فرصت برای خارجی‌ها و تهدید برای ایرانی‌ها
مدلینگ یکی از نخستین فرصت‌هایی است که برای ستارگان سینما فراهم می‌شود. برندهای مطرح در سراسر دنیا برای تبلیغ محصولات خود از چهره‌های مشهور استفاده می‌کنند اما عده‌ای از بازیگران هستند که دیدگاه تخصصی‌تری به مقوله مد دارند. آنها ترجیح می‌دهند به جای نمایش محصولات دیگران، خود تولید‌کننده محصول باشند و سلیقه و دیدگاه خود را به مخاطب عرضه کنند. در دنیای مد نام مطرحی مانند تام‌فورد وجود دارد که علاوه بر کارگردانی و فیلمنامه‌نویسی، به‌عنوان طراح لباس برند گوچی و تام فورد شناخته می‌شود و یا ملیسا مک‌کارتی، بازیگری که با راه‌اندازی خط تولید پوشاک زنانه، لباس‌هایی مناسب زنان سایز بالا تولید کرده است. در ایران هم ورود بازیگران به دنیای مد در سال‌های اخیر پررنگ‌تر شده است اما مشخص نیست چرا در ایران همیشه حضور بازیگران در قد و قامت مدلینگ و پوشش آنها با حاشیه‌هایی همراه است؛ حاشیه‌هایی که هر چند دوام نمی‌آورد اما پای وزیر و معاون و... را به مراکز قانونی کشانده و موجی علیه سینما و صنعت مد به‌وجود می‌آورد. نسیم ملکی از طراحان لباس تئاتر و سینما از تأثیرگذاری بازیگران در صنعت مد و لباس می‌گوید و معتقد است که با فراگیرترشدن استفاده از فضای مجازی این تأثیرگذاری بیشتر از سال‌های گذشته بوده؛ چرا که مردم از هر قشر، بازیگران و نوع پوشش آنها را دنبال می‌کنند و اتفاقی که می‌افتد الگوسازی است؛ الگوسازی در فرهنگ پوشش و طراحی و تولید لباس‌ها. ملکی یادآور می‌شود: «این جریان و الگوسازی را هم طراحان لباس رقم می‌زنند و هم بازیگران آن را شکل می‌دهند. درست است که ما با مد جهانی فاصله داریم اما با اینکه چند پله عقب‌تریم باز هم مد جهانی، توسط مزون‌ها و بازیگران وارد جامعه می‌شود. اینکه بگوییم درست است و یا غلط باید نتیجه آن را دید اما به‌نظرم مهم این است که بتوانیم در تعریف عرف خود به یک جامعه خوش‌پوش برسیم.»
بازیگرانی که مدل شدند
بسیاری از بازیگران ایرانی چه زن و چه مرد خودشان در زمینه طراحی لباس فعالیت دارند و حتی بازیگرانی داریم که مزون‌دار هستند و برخی نیز تنها مدل بوده و علاوه بر بازیگری کار تبلیغات طراحان و برندهای مختلف را هم انجام می‌دهند. مهتاب کرامتی کسی است که از 18سال پیش در زمینه طراحی و تولید لباس فعالیت می‌کند. کرامتی پس از پایان تحصیلات خود و آشنایی با ندا معارفی که در زمینه طراحی لباس فعالیت می‌کرد، همکاری با او را آغاز کرد. پس از مدتی تصمیم گرفت مزون لباس خود را تاسیس کند. بهاره افشاری بازیگر دیگری است که فعالیت زیادی در زمینه طراحی لباس دارد. او هم طراحی لباس را پیش از بازیگری آغاز کرده است. افشاری در سال 83با همراهی یکی از دوستانش که طراح صحنه و لباس بود فعالیت در زمینه طراحی لباس را آغاز کرد. ستاره اسکندری یکی دیگر از بازیگرانی است که به سمت مد و طراحی لباس ایرانی رفته و با همراهی طراح لباسی به نام شیما وحدتی در سال 86 برند «تار اول» را راه‌اندازی کرد. این کار که برگرفته از خاطرات دوران کودکی او و بافت‌های سنتی محلی است براساس پارچه‌های دستباف شکل گرفت. مهناز افشار هم از بازیگرانی است که به پوشش خود اهمیت می‌دهد و مدتی هم مزون لباس داشت اما به‌خاطر وقت‌گیربودن این کار، آن را کنار گذاشت. نازنین بیاتی بازیگر جوانی که با نخستین حضورش در فیلم «دربند» توجه همه را جلب کرد، از دیگر افرادی است که وارد حوزه طراحی لباس شده است. بهنوش بختیاری، بهنوش طباطبایی، امیر آقایی، محمدرضا گلزار، بهرام رادان، میلاد کی‌مرام و... از بازیگرانی هستند که وارد دنیای مد و لباس شده اند.
آغاز تب تند مد از فرشقرمزها
هیچ‌کسی از پوشش زیبا بدش نمی‌آید، حال آنکه بتوان در محافل با این پوشش زیبا نیز درخشید. این موضوع برای بازیگران و ورزشکاران و حتی سیاستمداران نیز دیده می‌شود.
فرش قرمز در افتتاحیه فیلم‌های سینمایی در چند سال اخیر پررنگ شده و تا چند دوره به‌خصوص جشنواره‌های فیلم فجر به اوج رسیده تا جایی که برخی از بازیگران برای حضور در این فرش قرمز و اینکه جلوی دوربین عکاسان قرار گیرند، به مزون‌های معروف و طراحان لباس رجوع می‌کردند و گاهی نیز خود مزون‌ها برای تبلیغ لباس‌ها و طرح‌هایشان به سلبریتی‌ها پیشنهاد می‌دادند. تب این مد و نوع پوشش آن‌قدر بالا گرفت که برخی، منتقدان اصلی این پدیده شدند. عکس‌های بازیگران در سایت‌ها و فضاهای مجازی آن‌قدر چرخید تا جایی که برگزارکنندگان جشنواره سعی کردند فرشقرمزها را کمی بی‌هیاهوتر برگزار کنند. با این حال فرشقرمزها که در همه جای دنیا بخش جذاب هر فیلمی است، در ایران نیز برگزار می‌شود.
نسیم ملکی، طراح لباس تئاتر و سینما درباره تعاملی که میان بازیگران و سلبریتی‌ها با طراحان لباس و مزون‌داران وجود دارد، به همشهری می‌گوید: «بیشتر برندها سراغ بازیگران می‌روند؛ چرا که تبلیغ باشد برای مزون‌هایشان و طراحی‌های لباس‌هایشان. کمتر پیش می‌آید که بازیگران به سراغ طراحان لباس بروند مگر آنکه بازیگرانی باشند که لباس برند خاصی را می‌پوشند. متأسفانه آن‌قدر که باید مزون خوب و حرفه‌ای نداریم که خود بازیگر به سراغش برود مگر آنکه صاحب اسم و رسم باشد و آن هم برای آقایان در نهایت 3برند و برای خانم‌ها 5یا 6برند وجود دارد. در سال‌های اخیر هم یکسری از بازیگران، خودشان وارد طراحی لباس شدند و مزون دارند.» ملکی درباره درست یا غلط‌بودن این نوع حرفه بازیگران توضیح می‌دهد: «به‌طور حتم در هر تخصصی از جمله مد و لباس، هر کس بدون تخصص و به خاطر اینکه من چون خوب لباس می‌پوشم، پس طراحی لباس کنم، وارد شود؛ نتیجه منفی خواهد بود اما اگر تخصص باشد به‌طور حتم پیامد‌ها مثبت است. بسیاری از بازیگران هم هستند که در کنار طراحان لباس وارد این حوزه تخصصی می‌شوند که در این زمینه موفقیت‌هایی هم داشته‌اند.»
این طراح لباس درباره این موضوع که چه باید کرد تا نوع پوشش و الگوسازی بتواند تداوم یابد، عنوان می‌کند: «به‌نظرم لباس‌هایی که پوشیده می‌شود خارج از عرف نیستند اما کمی سخت‌تر است که به‌صورت مطلق بتوانیم درباره‌اش صحبت کنیم. مسائل عقیدتی در جامعه ما وجود دارد که موج‌های متفاوتی را به‌دنبال داشته. در این حوزه نمی‌توان همه را راضی نگه داشت و این کار خیلی سخت است. حتی اگر پوشیده‌ترین لباس‌ها بر تن یک بازیگر باشد باز هم نمی‌توان عکس‌العمل‌ها را پیش‌بینی کرد و این کار را برای طراحان لباس سخت می‌کند. با این حال، خوشبختانه واکنش‌ها نسبت به چند سال قبل بهتر بوده اما نباید بگذاریم لباس‌ها از عرف پذیرش قشرهای مختلف خارج شود. درست است که در مد جهانی، شاید به این نتیجه رسیدند که لباس زیاد زیبا نیست اما در آن خلاقیت وجود دارد اما اینها هیچ‌کدام برای قشرهای مختلف جامعه ما با نگاه‌های کاملا متفاوت تعریف نشده است.»
پول‌هایی که ردوبدل می‌شود
یکی دیگر از طراحان لباس که با برخی از بازیگران در ارتباط است، درباره نوع تعامل طراحان لباس و برندهای مختلف و بازیگران به همشهری می‌گوید: «برندهایی که تازه متولد می‌شوند برای سرمایه‌گذاری پنهان بیشترین هزینه را انجام می‌دهند؛ از بازیگران گرفته تا فشن‌بلاگرها دستمزدهای عجیب و غریب می‌گیرند. علاوه بر دستمزدها از محصولات برند استفاده کرده و بازیگران نیز در قالب هدیه از سکه گرفته تا... کار تبلیغ لباس‌ها را انجام می‌دهند. اما وقتی برندی توانست مشتری‌های خود را جلب کند و معروف شود دیگر خود بازیگران به آنها مراجعه می‌کنند.» وی در ادامه توضیح می‌دهد: «متأسفانه این نکته هم وجود دارد، وقتی یک لباس به تن یک سلبریتی می‌رود قیمت آن چند برابر می‌شود اما وقتی از موضوع طراحی و دوخت لباس مطلع باشی گاهی یک لباس 500هزار تومانی در مزون‌ها با برندهای خاص تا 3میلیون‌تومان به فروش می‌رسد که به‌نظر باید تعادلی در این زمینه به‌وجود بیاید.»
وظیفه‌ای که صدا و سیما هیچ‌گاه آن را اجرایی نکرد
کلید واژه‌هایی چون مد، مدل، فرش قرمز، بازیگر و سلبریتی در همه جای دنیا تعریف خودش را دارد؛ تعریفی که می‌تواند در رده یک شغل قرار گیرد و به نوعی چرخه اقتصادی قوی داشته باشد؛ اما سؤال اینجاست که چرا در ایران این تعاریف وجود ندارد؟ چرا نمی‌توان از این صنعت به لحاظ اقتصادی و فرهنگی نهایت استفاده را برد؟ مهدی سیف‌جمالی که به تازگی جای حمید قبادی، سرپرست کارگروه مد و لباس وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را برعهده گرفته نیز معتقد است که تأثیرگذاری افراد مشهور چه بازیگر، ورزشکار و حتی سیاستمدار و پوشش آنها در مراسم رسمی را نمی‌توان نادیده گرفت. وی به همشهری می‌گوید: «وقتی یک چهره مورد توجه تمام اقشار جامعه است باید به نوعی پوشش داشته باشد که بتواند الگوساز باشد. ما باید نسبت به جامعه ایرانی و اسلامی پوشش را رواج دهیم و باید عرف موجود را رعایت کرد.» سیف‌جمالی در پاسخ به این سؤال که کارگروه مد و لباس برای ترویج پوشش‌هایی که بتواند الگوسازی کند، چه کاری انجام داده، پاسخ می‌دهد:« در آیین‌نامه اجرایی ساماندهی مد و لباس یکسری وظایف برای الگوسازی در جامعه وضع شده که یکی از آنها به‌نظرم مهم و ضروری است و برعهده رسانه ملی است.» سیف‌جمالی توضیح می‌دهد: «در بندی از آیین‌نامه آمده باید برای الگوسازی از پوشش لباس و طرح‌های طراحان لباس که به تأیید رسیده، توسط رسانه ملی در سریال‌ها و تله‌فیلم‌ها و... استفاده و با این کار تبلیغ و در نهایت الگوسازی شود. اما متأسفانه با وجود اینکه این آیین‌نامه از چند سال قبل وجود داشته هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است.»
