سهم اصفهان از بازار سنگ جهان آب می‌رود

نفیسه زمانی نژاد | اصفهان- خبرنگار:

با وجود جایگاه برتر اصفهان در تولید سنگ‌های تزئینی و دراختیار داشتن سهم ۱۰ درصدی از تولید سنگ کشور، متاسفانه فعالان این عرصه برای فروش و صادرات این محصول با چالش‌هایی روبه‌رو و درحال از دست دادن سهم صادراتی خود و تسخیر آن توسط کشورهای دیگر هستند.


فراوری سنگ استان به روز نیست

اگرچه ایران با هزار و 955 معدن سنگ تزئینی یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ در جهان محسوب می‌شود، ولی جایگاه بیستم را در صادرات جهانی این محصول به خود اختصاص داده است. مطالعات نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر کشورهای مالزی، هندوستان و پاکستان با ارتقاء تکنولوژی تولید سنگ در کشورشان توانسته‌اند جایگاه ایران را در بازار تجارت جهانی این محصول از آن خود ساخته که بعضی از این کشورها حتی فاقد یک معدن سنگ ساختمانی هستند. در حالی که فقط در اصفهان که یکی از استان‌های دارای معدن سنگ کشور است 230 معدن سنگ و بیش از هزار و 800 کارخانه فراوری وجود دارد. به گونه‌ای که این استان از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌های تزئینی در کشور به‌ شمار می‌آید و سنگ‌بری‌هایش حدود 50 درصد از سنگ فراوری شده موجود در بازار کشور را تامین می‌کنند.

حال سوال این است که چرا با وجود این میزان از معادن سنگ در کشور و در استان، تاکنون نتوانسته‌ایم سهم مناسبی از صادرات صنعت سنگ را به دست آوریم؟ بسیاری از کارشناسان بر این باورند تنها راهکار حل این مشکل کنترل و مدیریت تولید داخل است. واضح است که هم‌اکنون اصفهان دارای ظرفیت‌های بسیاری در زمینه ذخایر و معادن سنگ است، اما آنچه مهم به نظر می‌رسد این است که باید فراوری آن را به دست گیریم تا بازارهای همجوار را هم از آن خود کنیم و این موضوعی است که «عبدالوهاب سهل‌آبادی» رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان بر روی آن تاکید دارد. 

این مسئول تصریح می‌کند: باید در صنعت سنگ به مرحله‌ای دست یابیم که تمام مواد استخراج شده از معادن کشور در داخل فراوری و از صادرات خام مواد معدنی کشور جلوگیری شود. سهل‌آبادی معتقد است مهم‌ترین عاملی که باعث شده تاکنون به این قابلیت مهم در صنعت سنگ دست نیابیم، به‌روز نبودن کارخانه‌های سنگ استان است. او می‌گوید: باید با نوسازی و بازسازی کارخانه‌ها، باعث رشد و ارتقای جایگاه صادراتی اصفهان شویم. سهل‌آبادی می‌افزاید: فراوری منابع در داخل برابر با اشتغال و جلوگیری از خام فروشی و ارزش افزوده است و با وجود آن‌که استان اصفهان با حدود ۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون تن ذخیره، رتبه دوم ذخیره معدن کشور را دارد، اما تا وقتی که صنعت فراوری سنگ استان، کهنه و فرسوده است نمی‌توان انتظاری برای شکوفایی صنعت سنگ داشت.

رئیس سابق اتاق بازرگانی اصفهان خاطرنشان می‌کند: بیشتر کارخانه‌های این صنعت نیاز به بازسازی ساختار خود دارند، ولی این نکته هم قابل تامل است که به‌روز کردن ماشین‌آلات، نیازمند سرمایه در گردشی است که فعلا تولیدکنندگان از آن بی‌بهره مانده‌اند.


برداشت موانع از پیش پای صادرکنندگان سنگ

در وضعیتی که فشار ناشی از وضع تحریم‌ها اقتصاد ایران را در شرایط دشواری قرار داده است،‌ یکی از مهم‌ترین و هوشمندانه‌ترین راه حل‌ها برای مقابله با تحریم‌ها، تنوع بخشیدن به کالاهای صادراتی است. صنعت سنگ یکی از تواناترین و پرظرفیت‌ترین صنعت‌های اقتصاد ایران است و تقویت این صنعت و حمایت از صادرات تولیدات سنگی می‌تواند در شرایط کنونی اقتصاد ایران بسیار راهگشا باشد. کارشناسان و فعالان این بخش معتقدند در صورتی که دولت و بانک مرکزی از صنعت سنگ حمایت کنند و محدودیت‌ها را حذف کنند، می‌توان آینده درخشانی هم برای صنعت سنگ و هم برای اقتصاد ایران ترسیم کرد.

در این زمینه «جمشید مولایی»، رئیس انجمن معدن‌داران اصفهان می‌گوید: اگر دولت موانع ایجاد شده را از پیش روی فعالان این بخش بردارد، صنعت سنگ با بهره‌گیری از این حمایت‌ها می‌تواند روند توسعه صادرات را بیش از پیش سرعت ببخشد و درآمد ارزی مناسبی را نصیب کشور کند.  این فعال یادآور می‌شود: میزان درآمد ارزی صادرات سنگ فراوری شده در استان اصفهان در سال‌های اخیر از 30میلیون دلار در سال به 100میلیون دلار افزایش داشته است و قطعا با وجود قابلیت‌های این استان در زمینه تولید سنگ، در صورت فراهم بودن شرایط، صادرات افزایش می‌یابد.

به گفته مولایی، مهم‌ترین مشکل بخش معدن و صنعت سنگ در بخش تجارت بین‌الملل،کمبود شرکت‌های بین‌المللی معتبر در این بخش است که قادر به بازاریابی، بازارسازی و برندسازی محصولات معادن ایران باشند. در کنار این، مشکلات گمرکی ناشی از عدم عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و یا تعرفه‌های ترجیحی و نبود امکان حمایت از مالکیت معنوی بین‌المللی و برند را می‌توان از دیگر معضلات این حوزه عنوان کرد. مشکلات بانکی ناشی از تحریم‌ها نیز از دیگر دغدغه‌های صنعت است.‌ نقل و ‌انتقال ارز به کشور از طریق سیستم بانکی کشور و فقدان بیمه صادراتی نیز بخش مهم دیگری از مشکلات صادرکنندکان کشور است که امیدواریم با تسهیل مقررات و ایجاد زیر ساخت‌های اصلی ممکن شود.

در ادامه، این مسئول درباره راهکارهای برون‌رفت معادن سنگ از رکود می‌گوید: معادن و صنایع معدنی باید به‌عنوان واحدهای بحران‌‌زده به کلیه ادارات معرفی شوند و نگاه حمایتی را جایگزین نگاه درآمدی کنند. ادارات باید در حال حاضر برای استمرار اشتغال اهمیت قائل شوند و به دلیل رکود از افزایش پایه مالیاتی این واحد‌ها خودداری کنند، چراکه فشار مالیاتی به‌خصوص اخذ مالیات بر ارزش ‌افزوده از معادن به‌صورت نقدی برای فروش‌های اعتباری و غیرنقدی به ‌هیچ‌وجه توجیه ندارد و موجب تضییع حقوق معادن و توقف کار واحدها خواهد شد که تا به‌حال نیز اثر منفی خود را داشته است. به علاوه کمک و حمایت دولت در ایجاد ترمینال صادراتی سنگ در استان و کمک‌های ویژه برای توسعه بازارهای هدف و شرکت و ایجاد نمایشگاه در خارج از کشور می‌تواند کمک مؤثری در راستای افزایش صادرات و رونق حوزه معدن و صنایع سنگ باشد که البته بخش مهمی از اقتصاد و اشتغال استان را نیز تشکیل می‌دهد.


استفاده از پتانسیل صادراتی سنگ استان

به گفته «ابوالقاسم سرتیپی»، فعال صنعت سنگ اصفهان، بدترین سنگ اصفهان با بهترین سنگ عمانی برابری می‌کند، اما با وجود این‌که بهترین و باکیفیت‌ترین سنگ‌ها در اصفهان استخراج می‌شود نتوانسته‌ایم تاکنون از این مزیت و ظرفیت برای رونق صنعت سنگ استان استفاده کنیم. سرتیپی خاطرنشان می‌کند: اگر این راه و روش در صنعت سنگ اصفهان دنبال شود، تا چند سال آینده افغانستان هم در زمینه صنعت سنگ از اصفهان پیشی می‌گیرد، چون چند معدن قوی دارد و می‌تواند در این حوزه موفق عمل کند. سرتیپی تصریح می‌کند: هیچ تشکیلاتی در دنیا نمی‌تواند فروش خوبی  داشته باشد، مگر این‌که آغاز خوبی داشته باشد. اطلاع‌رسانی NGOهای استان درباره صنعت سنگ ضعیف است، حتی اگر به این NGO‌ها گفته شود که چند درصد سنگ خام ترکیه صادر می‌شود و چند درصد سنگ خام اصفهان، هیچ آمار و ارقامی نمی‌توانند برای آنالیز ارائه کنند.


عرضه سنگ‌های اصفهان با برند ایتالیا و چین در دنیا

رئیس انجمن سنگ اصفهان گفت: امروز بسیاری از سنگ‌های موجود در اصفهان همچون لاشتر اصفهان با برند ایتالیا و برخی سنگ‌ها نیز با برند چین به بازار عرضه می‌شود. «رضا احمدی» در گفت‌وگو با ایسنا با تأکید بر این‌که در دوران تحریم‌ها باید از کالاهای سیاسی همچون نفت دوری کنیم و به کالاهایی غیرسیاسی بخش تولید و صنعت همچون سنگ روی آوریم، اظهار کرد: یکی از معضلات صنعت سنگ مربوط به ماده خام یا همان بلوک است که با نرخ مناسب به کشورهای خارجی صادر می‌شود و این موجب شده تا ۶۰ درصد صنعت سنگ زمین‌گیر شود و نتواند به تعهدات خود عمل کند. وی با بیان این‌که مقام معظم رهبری در بخش صادرات، بارها تأکید کرده‌اند که خام‌فروشی اشکال دارد، تصریح کرد: صنعت سنگ امروز دچار مافیا شده و سنگ خام با نرخ مناسب صادر می‌شود. وقتی ما دچار کمبود شویم طبیعتاً مانور دادن برای بهره‌وری بیشتر از این ظرفیت کم می‌شود.

وی افزود: باوجود این‌که امروز ۵۰ درصد کارها در حوزه صنعت سنگ به‌روز نیست و ماشین‌آلات آنها داخلی است، اما توانمندی بالایی در فراوری سنگ خام دارند. رئیس کانون سنگ ایران با اعتقاد بر این‌که برای حل این مشکل نیازمند برنامه بلندمدت هستیم، گفت: نمی‌توان صادرات خام‌فروشی را به‌یک‌باره متوقف کرد چون گروه معدنی دچار آسیب می‌شود، اما می‌توان در برنامه‌ای چندساله برای فراوری و محصولی باارزش افزوده بالاتر در صنعت سنگ حرکت کنیم.

وی با اشاره به شرایط سخت بخش صنعت با توجه به تحریم‌ها اظهار کرد: از سوی دیگر برخی ارگان‌های دولتی یک سری فشارها را به صنعتگران و بخش تولید وارد می‌کنند، چراکه خود آنها نیز درگیر مشکلاتی از جمله کمبود هستند. احمدی با اعتقاد بر این‌که امروز برخی مشکلات بخش تولید نیازمند قوانین و یا اصلاح قانون است، توضیح داد: به عنوان مثال سازمان تأمین اجتماعی با عقب افتادن چند قسط به صورت خودسرانه، حساب‌ها را توقیف و تولیدکننده را فلج می‌کند.