فرجام چغاگاوانه در دست قوه قضاییه است

محمد باریکانی _ خبر‌نگار

تپه باستانی چغاگاوانه در اسلام‌آباد غرب که با هدف احداث پل روگذر با هجوم ناگهانی لودرهای شهرداری اسلام‌آباد غرب مواجه شد، حالا در برزخ ماندن یا نابودی است.
4روز قبل استاندار کرمانشاه به درخواست معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث فرهنگی کشور فرمان توقف احداث پروژه عمرانی شهرداری بر این تپه باستانی را صادر کرد و همچنان در انتظار تصمیم دادستان این شهرستان برای توقف پروژه‌ای است که به گفته باستان‌شناس‌ها و کارشناسان میراث‌فرهنگی درصورت اجرا، بخش زیادی از محوطه باستانی 4هزارساله این شهرستان را نابود می‌کند. محوطه باستانی چغاگاوانه از نخستین محوطه‌های ثبت‌ملی‌شده ایران بود که پس از بررسی‌های باستان‌شناسی اشمیت، باستان‌شناس مشهور آلمانی در این تپه ارزشمند، در سال1348 به فهرست آثار ملی کشور افزوده شد.

با ثبت ملی این اثر کاوش‌های باستان‌شناسی در آن جدی‌تر شد و کامیار عبدی، باستان‌شناس شهیر ایرانی توانست پروژه کاوش‌های باستان‌شناسی در این تپه باستانی را آغاز کند. در بررسی‌های کامیار عبدی مشخص شد که آثار موجود در این محوطه باستانی از عصر نوسنگی تا عصر آهن و دوره اشکانی ادامه یافته و لایه‌های باستان‌شناسی ارزشمندی از مطالعات باستان‌شناسی در این محوطه به‌دست آمد. کشف گل‌نبشته‌هایی به خط میخی بابلی نیز ارزش مطالعاتی این محوطه باستانی را بیشتر کرد. اشیای زرین و برخی پیکرک‌های سفالین هم از این تپه باستانی به‌دست آمد که نتیجه مطالعات توانست قدمت آن‌ را به دوره پیش از تاریخ برساند.

حالا تپه باستانی چغاگاوانه در پرونده پیچیده‌ای قرار گرفته که یک‌سر آن مدیران شهری اسلام‌آباد غرب و سوی دیگر مسئولان و کارشناسان وزارت میراث‌فرهنگی به همراه انجمن‌های مردم‌نهاد ایستاده‌اند. این پرونده از یک‌سال قبل روی میز دادستانی اسلام‌آباد غرب قرار گرفته و همین یک‌هفته پیش نیز با ارسال مستندات جدید توسط کارشناسان میراث فرهنگی و سمن‌های فعال مردمی در این حوزه بار دیگر به میز دادستان بازگشت.
اما ماجرای هجوم یکسویه شهرداری اسلام‌آباد غرب به محوطه باستانی چغاگاوانه چیست؟ امید قادری، مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی کرمانشاه به همشهری گفته است: سال گذشته شهرداری اسلام‌آباد غرب موضوع احداث روگذر غیرهمسطح را مطرح کرد و البته از اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمانشاه هم استعلام کرد که مدیرکل وقت میراث‌فرهنگی مجوز مشروط این اداره کل را به شهرداری اسلام‌آباد غرب داد. براساس این مجوز با برخورد به آثار و اشیای تاریخی در حین کار، پروژه روگذر شهرداری اسلام‌آباد غرب باید متوقف می‌شد. او گفت: شهرداری نیز سال قبل پروژه را بر این محوطه باستانی آغاز کرد که البته با اعلام نظر کارشناسان میراث‌فرهنگی، تداوم این پروژه لایه‌های باستانی تپه تاریخی و ثبت‌ملی‌شده چغاگاوانه را تخریب و حریم منظری آن‌ را نیز نقض می‌کند. به گفته امید قادری، یک‌ماه قبل نیز اداره میراث‌فرهنگی استان کرمانشاه در نامه‌ای به شهرداری اسلام‌آباد غرب از آن خواست به‌دلیل تخریب تپه باستانی چغاگاوانه، پروژه احداث روگذر در این محوطه باستانی متوقف شود. نامه‌ای نیز به دادستان اسلام‌آباد غرب ارسال شد تا دستگاه قضایی رأی بر توقف پروژه را صادر کند. مدیرکل میراث‌فرهنگی استان کرمانشاه اعلام کرد: دادستان اسلام‌آباد غرب با اشاره به مجوز مشروط اداره کل میراث‌فرهنگی استان کرمانشاه اعلام کرد که این اداره مجوز بلامانع بودن این پروژه را صادر کرده و بدین‌ترتیب دلیل مخالفت‌های موجود مشخص نیست.

قادری افزود: براساس این اعلام، کارشناسان میراث‌فرهنگی، اداره کل میراث فرهنگی کرمانشاه و انجمن‌های مردم‌نهاد نامه دیگری به دادستان ارسال کردند که در آن مستندات جدیدی از ارزشمند بودن این تپه باستانی به دادستان ارائه کردند و از قوه قضاییه خواستند پروژه شهرداری اسلام‌آباد غرب را که به تخریب بخش زیادی از این محوطه باستانی منجر می‌شود متوقف کند.
همزمان با کشمکش‌های حقوقی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی اسلام‌آباد غرب با شهرداری این شهر برای توقف پروژه احداث پل روگذر غیرهمسطح بر محوطه باستانی چغاگاوانه، مسئولان وزارت میراث فرهنگی و پژوهشگاه میراث و گردشگری همراه با باستان‌شناس‌ها به اسلام‌آباد غرب رفتند و بار دیگر تپه باستانی چغاگاوانه را بررسی کردند. نتیجه بررسی‌ها و مطالعات آنها نیز مشخص کرد که پروژه شهرداری اسلام‌آباد غرب بخش زیادی از محوطه باستانی 4هزارساله این شهرستان را تخریب می‌کند و از بین می‌برد.
با این حال مدیران شهری و شهرداری اسلام‌آباد غرب پروژه احداث روگذر بر تپه باستانی چغاگاوانه را حیثیتی قلمداد کرده و حتی موضوع را به شورای تامین استان کشانده‌اند تا از این طریق بتوانند آرزوی خود را در یک محوطه باستانی تبدیل به واقعیت کنند. این تلاش‌ها در شرایطی صورت گرفته که معاون میراث‌فرهنگی وزارت میراث فرهنگی در تماسی تلفنی با استاندار استان کرمانشاه از او خواسته است با متوقف کردن پروژه احداث روگذر بر محوطه باستانی چغاگاوانه، این محوطه باستانی را در جدال با پروژه عمرانی شهرداری آن شهرستان نجات دهد. براساس همین درخواست بود که استاندار کرمانشاه دستور توقف پروژه روگذر غیرهمسطح در محوطه باستانی چغاگاوانه را تا پس از تعطیلات اربعین صادر کرد. اکنون نزدیک به یک هفته است که پروژه احداث روگذر در محوطه باستانی چغاگاوانه متوقف شده تا شاید هفته آینده و پس از تعطیلات اربعین، فرجام چغاگاوانه توسط دادستان اسلام‌آباد غرب اعلام شود. امید قادری، مدیرکل میراث‌فرهنگی استان کرمانشاه به همشهری گفته است: اکنون چشم امید وزارت میراث فرهنگی، فعالان میراث فرهنگی و انجمن‌های غیردولتی به قوه قضاییه است تا تپه چغاگاوانه از مهلکه تخریب و نابودی نجات یابد. 

   درخواست رسیدگی سریع به پرونده چغاگاوانه

سیدهادی احمدی روئینی، مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت‌ها، بناها و محوطه‌های تاریخی در وزارت میراث فرهنگی نیز در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرد که وزارت میراث فرهنگی در ماجرای چغاگاوانه کوتاه نمی‌آید و درصورتی که مجریان این پروژه در اسلام‌آباد غرب بر رفتار غیرقانونی خود در مواجهه با تپه باستانی چغاگاوانه به‌عنوان یک اثر ملی اصرار داشته باشند و این پروژه را دوباره آغاز کنند با شکایت به دستگاه قضایی این افراد را تحت پیگرد قرار می‌دهد. مدیرکل دفتر حفظ و احیای بافت‌ها، بناها و محوطه‌های تاریخی در وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی همچنین از دادستان اسلام‌آباد غرب خواست تا هرچه سریع‌تر رسیدگی به پرونده تپه باستانی چغاگاوانه را در دستور کار قرار دهد تا آسیب جبران‌ناپذیری به این محوطه باستانی وارد نشود.