جای خالی ماهی در سفره خانوار
قیمت بالای ماهی در مقایسه با قدرت خرید مردم زمینه کمرنگ‌شدن این ماده پروتئینی در سبد مصرفی خانوارها را فراهم کرده است
علی ابراهیمی_روزنامه نگار
افزایش سهم و جایگزینی گوشت سفید (مرغ و ماهی) با گوشت قرمز در حالی مورد تأکید کارشناسان تغذیه است که نه تنها سرانه مصرف ماهی در ایران نصف سایر کشورهای دنیاست بلکه کاهش قدرت خرید مردم، سهم این آبزیان را از سفره مصرفی خانوارها کاهش داده‌است. آمارها نیز نشان می‌دهد که میزان سالانه مصرف ماهی در کشورهای توسعه‌یافته 30 تا 35کیلوگرم، ژاپن 70کیلوگرم و سرانه مصرف سالانه این محصول در جهان 21کیلوگرم است. اما هنوز هم سرانه مصرف ماهی در ایران حدود 10کیلوگرم است که این میزان مصرف نیز طی 2سال اخیر به‌دلیل ناهمخوانی میزان افزایش قیمت ماهی و آبزیان با قدرت خرید مردم، سیر نزولی به‌خود گرفته است.
گرچه نرخ هر کیلوگرم ماهی در بازار بنابر نوع و کیفیت تولید و عرضه، از 10هزارتومان تا بیش از 90هزار تومان در نوسان است، اما سهم هر کیلوگرم از این ماده غذایی در پرکردن سبد مصرفی خانوارها در مقایسه با گوشت قرمز و حتی مرغ کمتر است، چراکه تنوع غذاهای قابل تولید با گوشت و مرغ به مراتب بیشتر از ماهی است.
رشد تولید و عرضه و کاهش مصرف
رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی تهران در گفت‌وگو با همشهری از رشد تولید ماهیان پرورشی و دریایی طی 2سال اخیر و کاهش تقاضا برای خرید ماهی به‌دلیل عدم‌کفایت قدرت خرید مردم خبر داد و اعلام کرد: در زمینه تولید و عرضه انواع ماهیان پرورشی و دریایی مشکلی نداریم. ماهی پرورشی بیش از نیاز بازار تولید می‌شود و میزان صید و عرضه ماهی دریایی نیز در فصول مناسب سال رشد داشته است. مهدی یوسف‌خانی با تأکید بر اینکه با وجود کیفیت بالاتر ماهی دریایی، قیمت پایین‌تر انواع ماهی پرورشی موجب شده تا اکنون حدود 50درصد نیاز بازار از طریق تولید و عرضه این‌گونه ماهیان تامین‌شود، افزود: مقایسه قیمت ماهی قزل‌آلای رودخانه با پرورشی و حتی قزل‌آلای پرورشی داخل قفس، یا ماهی آزاد و سفید پرورشی و دریایی، بیانگر این واقعیت است. او مشکل اصلی کاهش مصرف ماهی و سایر آبزیان را بالا بودن قیمت‌ها نسبت به قدرت خرید مردم دانست و گفت: گرچه قیمت ماهی و آبزیان در ایران با مقایسه سایر کشورها چندان بالا نیست، اما با توجه به افت قدرت خرید مردم، به‌خصوص اقشار کم درآمد و حقوق‌بگیر، سهم این ماده غذایی در سفره مصرفی خانوارها کاهش یافته است. به گفته او هرساله با نزدیک شدن به فصل سرد سال، میزان تقاضا برای خرید ماهی و سایر غذاهای دریایی افزایش می‌یابد، اما امسال با وجود افزایش تولید، کاهش تقاضای مصرف‌کنندگان به‌دلیل رشد قیمت‌ها را شاهد هستیم، ولی بازار با هیچ‌گونه کمبودی مواجه نخواهد بود.
دخل وخرج ناموزون ماهیخواران
رئیس اتحادیه فروشندگان پرنده و ماهی، قیمت فعلی عرضه ماهی و دیگر آبزیان خوراکی را با توجه به هزینه‌های تمام‌شده تولید منطقی و مناسب دانست، اما تأکید کرد که این قیمت‌ها با قدرت خرید مردم همخوانی ندارد. بر این اساس می‌توان گفت که ماهی در ایران جزو مواد غذایی با قیمت بالا محسوب می‌شود. او با بیان اینکه چنین شرایطی موجب شده تا هنوز هم گوشت و مرغ ارزان‌ترین ماده پروتئینی در سبد مصرفی خانوارهای ایرانی باشد، گفت: اکنون قمیت هر کیلوگرم ماهیان پرورشی مانند قزل‌آلا کمتر از 30هزار تومان است اما ماهیان صید دریا قیمت به‌مراتب بالاتری دارند. همچنین هنوز فرهنگ مصرف آبزیان در سبد مصرفی خانوارها جا نیفتاده و علاوه بر آن قابلیتی که گوشت قرمز در تنوع سبد مواد غذایی دارد به‌مراتب بیشتر از ماهی است. یوسف‌خانی، افزود: با توجه به میزان کاربرد گوشت قرمز در تهیه غذا می‌توان گفت که قیمت آن نسبت به ماهی پایین‌تر است. گرچه نرخ هر کیلوگرم گوشت گوسفندی حدود 90تا 100هزار تومان و قیمت یک‌کیلوگرم ماهی صید دریا نیزهمین حدود است، اما خانوارها با این میزان گوشت، امکان تنوع غذایی بیشتری نسبت به ماهی دارند. او در مورد قیمت انواع ماهی در بازار نیز گفت: قیمت هر کیلوگرم ماهی آزاد پرورشی که ارزان‌ترین نوع ماهی است از 7تا 10هزارتومان آغاز و برای ماهی قزل‌آلای پرورشی به حدود 23هزارتومان، سالمون پرورشی معمولی به حدود 32هزارتومان و نوع پرورشی دریایی داخل قفس آن به حدود 37تا 38هزارتومان می‌رسد. یوسف‌خانی، گفت: صید ماهیان دریایی از مهر‌ماه با صید ماهی سفید و کفال در شمال کشور و ماهی سفید در جنوب آغاز می‌شود.
آغاز زودهنگام صید ماهیان استخوانی
پرویز محبی، سرپرست معاونت صید و بنادر ماهیگیری سازمان شیلات ایران، با تأکید بر آغاز صید ماهی استخوانی از ۱۵مهر امسال و 5روز زودتر از سال گذشته، گفت: در سال گذشته ۱۵هزارو۸۰۰ تن ماهی استخوانی از دریای خزر صید شد و امسال نیز صیادان پره در استان‌های گلستان و شرق مازندران(منطقه میانکاله بهشهر) از ۱۵مهر تور‌های خود را در دریا پهن کردند. ولی‌الله محمدزاده، مدیرکل شیلات مازندران، نیز اعلام کرد: سال گذشته صیادان کیلکا ۱۹هزارو۷۰۰ تن از این نوع ماهی را صید و روانه بازار مصرف کردند.
نبض بازار
نرخ انواع ماهی از حدود هر کیلوگرم کمتر از 10هزار تومان برای ماهی آزاد پرورشی تا بیش از 60 تا 90 هزار تومان برای برخی انواع ماهی دریایی در نوسان است و به‌دلیل افزایش قیمت‌ها، سرانه مصرف ماهی سیر نزولی داشته است
