جمعیت به سوی سالمندی می‌رود

محمد سرابی _ خبر‌نگار

تا 3دهه دیگر باید همه پله‌ها را تبدیل به پله برقی و آسانسور کرده باشیم. با روند رشد جمعیت فعلی، تا سال 1430یک‌چهارم جمعیت کشور سالمند محسوب می‌شوند و نمی‌توانند از پله‌های متعدد مترو و پل عابر پیاده بالا بروند. دسترسی به ساختمان‌هایی که در ورودی سطح شیبدار نداشته باشند هم برای آنها مشکل است. سرعت افزایش تعداد سالمندان آنقدر زیاد است که مناسب‌سازی برای عقب نماندن از آن باید تلاش کند زیرا تمام نسل مؤثر امروز تا آن زمان وارد سنین سالمندی شده‌اند و جمعیت جوانان برای جایگزینی آنها کافی نیست. اکنون نیز بیش از 10درصد جمعیت تهران سالمند هستند.

برج میلاد روز گذشته میزبان وزرای دولت دوازدهم بود. سعید نمکی، وزیر بهداشت و محمد شریعتمداری، وزیر کار در کنار شهردار تهران و اعضای شورای شهر روز جهانی سالمند را گرامی داشتند. نمکی که به تازگی مادر خود را از دست داده است در این مراسم تأکید کرد که علاوه بر موضوع افسردگی سالمندان باید به بیشتر بودن تعداد زنان از مردان سالمند هم توجه کرد. شریعتمداری هم پیشنهاد کرد در ادارات دولتی تجربیات سالمندان به کار گرفته شود.

شهردار تهران در این مراسم با یادآوری مصوبه ایجاد شهر دوستدار سالمند که در سال 91مطرح شد، گفت: شعار ما «تهران شهری برای همه» است که در این راستا مناسب‌سازی‌ معابر شهری برای همه اقشار به‌خصوص سالمندان بسیار مهم است و ریشه در کرامت انسانی دارد. واقعیت این است که جمعیت معلولان در شهر ما 3تا 5درصد است، اما اگر این جمعیت به سالمندان و بانوان باردار یا هر فردی که مجبور است از عصا و ویلچر استفاده کند، گره بخورد به 35درصد افزایش پیدا می‌کند. هم‌اکنون در تهران پروژه‌ای که برای همه اقشار مناسب‌سازی‌ نشده باشد را افتتاح نمی‌کنیم. در میان‌مدت تمامی پارک‌ها و در درازمدت تمامی فضاهای عمومی مناسب‌سازی‌ خواهند شد و کمیته‌ای در شهرسازی هم این موضوع را پیگیری می‌کند.
«پیروز حناچی» در این مراسم که با مشارکت چند ارگان در سالن برج میلاد برگزار شد، درباره سالمندی در مناطق مختلف شهر گفت: منطقه 3تهران با 21درصد جمعیت سالمندی و مناطق 1و 6با 18درصد بیشترین درصد جمعیت سالمند را در تهران دارند. همچنین مناطق 2، 5، 3و4حجم جمعیت سالمند زیادی دارند که این نشان می‌دهد ما در این مناطق باید توجه ویژه‌ای به مناسب‌سازی‌ معابر برای این قشر داشته باشیم.
او با بیان اینکه سن امید به زندگی از سال 55تا 95برای مردان از 57سال به 74و برای زنان به 76سال افزایش یافته است، تصریح کرد: تا سال 1430یک چهارم جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد. جمعیت سالمندی تهران از 5.4درصد در سال 65به 10.5درصد در سال 95رسیده است. علاوه بر این میانگین جمعیت سالمندی در شهر تهران یک درصد بالاتر از میانگین کل کشور است.

حناچی در ادامه گفت: در مطالعات سال1395مرکز تحقیقات سلامت مشاهده شد 66.8درصد سالمندان در فعالیت‌های پایه کارهایشان را خود انجام می‌دهند و 12درصد سالمندان برای انجام امور به دیگران وابسته هستند. از طرف دیگر 25.4درصد سالمندان در 6‌ماه گذشته یک‌بار زمین خورده‌اند. که برخی از این اتفاقات به‌دلیل پوکی استخوان و ناتوانی‌های جسمی رخ می‌دهد اما این آمار نشان می‌دهد سالمندان در فضای بیرون از خانه آسیب‌پذیرترند.
شهردار تهران ادامه داد: از سوی دیگر توجه به سلامت روانی و اجتماعی سالمندان بسیار مهم است و من همین‌جا از همکاران در سرای محلات تشکر می‌کنم که در مقیاس محلات، فضایی برای سالمندان فراهم می‌کنند. البته آنگونه که آمارها نشان می‌دهد متأسفانه 41درصد زنان و 28.8درصد مردان سالمند دچار افسردگی هستند.

شهردار تهران تصریح کرد: هم‌اکنون با ارتقای مراقبت‌های بهداشتی، امید به زندگی در کشور افزایش پیدا کرده و به تبع آن جمعیت سالمندان هم بیشتر شده است. اگر برای این مسئله برنامه داشته باشیم می‌توانیم نه به‌عنوان تهدید بلکه به چشم یک فرصت به این پدیده نگاه کنیم. امروزه سالخوردگی جمعیت یکی از چالش‌های اساسی جوامع است. مطابق گزارش‌های سازمان ملل سالخوردگی جمعیت در این دوره چند ویژگی دارد؛ اول اینکه بی‌سابقه است چراکه در تاریخ دنیا تا‌کنون به شکل مشابهی رخ نداده است. از سوی دیگر این موضوع فراگیر و جهانی است و تمامی کشورهای جهان با آن روبه‌رو هستند. سومین خصیصه هم این است که سرسخت و بازگشت‌ناپذیر است و جامعه‌ای با جمعیت سالخورده به جوانی بر نمی‌گردد.
شهردار تهران درباره وضعیت مناسب‌سازی‌ ایستگاه‌های مترو گفت: ایستگاه‌های مترو معمولا استانداردهای خاصی دارند، آسانسور و پله برقی جزو الزامات ایستگاه‌های مترو است و ما تلاش می‌کنیم این تجهیزات در همه ایستگاه‌های مترو وجود داشته باشد. البته در شرایط فعلی که با تحریم‌ها روبه‌رو هستیم ممکن است در تهیه این تجهیزات مشکلاتی وجود داشته باشد.
او در پاسخ به این سؤال که در سندملی سالمندان، شهرداری چه وظیفه‌ای دارد، گفت: آن بخش‌هایی که مربوط به مناسب‌سازی‌ فضاهای فیزیکی و در مقیاس محلات است بر عهده شهرداری قرار دارد، اما نفس دور هم نشستن دستگاه‌های ذیربط منجر به حصول نتایج بهتری خواهد شد.

معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران نیز در این مراسم گفت که تا پایان سال امکان استفاده سالمندان از امکانات شهرداری تهران تنها با یک کارت فراهم خواهد شد.
«محمدرضا جوادی‌یگانه» درباره نقش شهرداری تهران در سند ملی سالمندان اظهار کرد: بخشی از این سند که به‌عهده شهرداری است، مناسب‌سازی‌ فضاهای شهری برای همه سنین است و بخشی که ما در معاونت فرهنگی و اجتماعی انجام می‌دهیم و در سند هم هست، اجرای برنامه‌های فرهنگی و هنری در محلات است.
معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران درباره اقدامات این معاونت برای سالمندان عنوان کرد: مطالبه اصلی سالمندان در این زمینه دریافت کارت منزلت، کارت مترو، کارت ورزش و فرهنگسراست و طبق برنامه‌ای که ما تا پایان سال اجرایی خواهیم کرد سالمندان با یک کارت می‌توانند از همه امکانات شهرداری تهران استفاده کنند.
در این مراسم همچنین فرزانه بشردوست، دبیرکل کانون سالمندان شهر تهران به صحبت پرداخت و فعالیت‌های این کانون که در تمام مناطق شهر تهران تشکیل شده است را شرح داد و پس از او لیلا جودان رئیس صندوق جمعیت سازمان ملل در ایران به سخنرانی پرداخت. در انتهای مراسم نیز با حضور رئیس سازمان بهزیستی کشور؛ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از سند ملی سالمندان کشور با شعار «فرصت‌های برابر برای تمام سنین» رونمایی شد.

سهم 26درصدی سالمندان از جمعیت کشور
وحید قبادی‌دانا؛ رئیس سازمان بهزیستی کشور
امروز 10درصد جمعیت کشور ما را سالمندان تشکیل می‌دهند و نرخ رشد جمعیت 1.24است. این در حالی است که رشد جمعیت سالمندان 3.6است و انتظار می‌رود در سال‌های آینده جمعیت سالمندی کشور افزایش یابد به‌طوری که در سال 1430شاهد حضور 26درصدی جمعیت این گروه در کشور باشیم. هم‌اکنون 725هزار نفر تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارند و سازمان بهزیستی افتخار میزبانی از 300خانه و 6هزار پدربزرگ و مادربزرگ را دارد. سازمان بهزیستی کشور براساس وظیفه‌ای که برنامه ششم بر عهده اش گذشته است 25درصد سالمندان را زیر پوشش دارد.

استفاده از تجربیات سالمندان
محمد شریعتمداری؛ وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی
اگر سالمندان را در زمینه‌هایی که قبلا فعال بوده‌اند به شکل‌های دیگر به کار بگیریم میل به زندگی در میان آنها افزایش و روند سلامت‌شان بهبود می‌یابد. پیشنهاد می‌دهم در هر سازمان و اداره‌ای مکانی برای استقرار سالمندان و ارائه تجربیات و فکرشان درنظر بگیریم چراکه در این صورت هم آنها احساس رضایت بیشتری خواهند داشت و هم از تجربیات سالمندان استفاده می‌شود.
 مشکلات سالمندان طوری نیست که دولت به تنهایی بتواند آنها را برطرف کند و ما نیاز به مشارکت مردم در این زمینه داریم.

زنان سالمند از مردان بیشتر خواهند بود
حسن نمکی؛ وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
درآینده جمعیت زنان سالمند از مردان سالخورده پیشی می‌گیرد به‌دلیل اینکه در کشورهای در حال توسعه با توجه به مراقبت‌های سلامت ویژه زنان و کودکان؛ سلامت مردان مغفول می‌ماند. تفاوت ما با کشورهای صنعتی این است که نوع خلق و خوی جمعیت سالمند ما با آنها متفاوت است، سالمندان ما افرادی هستند که جوانی نکرده‌اند و پیر شده‌اند همانطور که کودکان ما کودکی نکرده و جوان شدند. متأسفانه تعداد سالمند افسرده ما کم نیست بنابراین نخستین گام برای حمایت از سالمندان، ایجاد نشاط اجتماعی است. می‌گویند در آپارتمان ۷۰ متری نمی‌توان پدر و مادری را نگهداری کرد اما این مسئله به وسعت دل آدم‌ها برمی‌گردد.