خاورمیانه
چرخش سعودی
ولیعهد عربستان سعودی جنگ با ایران را به‌معنای سقوط اقتصاد جهانی دانست و خواستار یافتن راه‌حلی سیاسی برای برون‌رفت از بحران شد
محمدامین خرمی ـ خبرنگار
2هفته پس از حمله به تاسیسات نفتی عربستان، ولیعهد این کشور ضمن متهم کردن ایران به‌دست داشتن در این حمله، از کشورهای جهان خواست برای «مهار» ایران دست به اقدام بزنند؛ اقدامی که البته به اعتقاد او باید سیاسی باشد نه نظامی.
این نخستین بار پس از حمله حوثی‌های یمن به تاسیسات نفتی عربستان است که محمدبن سلمان در مورد آن اظهارنظر می‌کند. او دیروز مقابل دوربین شبکه تلویزیونی «سی‌بی‌اس» آمریکا نشست تا از وضعیت بحرانی منطقه خاورمیانه بگوید.
محمدبن سلمان افزایش تنش در منطقه خلیج‌فارس را به‌معنای افزایش قیمت بی‌سابقه نفت و ضربه به اقتصاد جهانی دانست و گفت: «اگر جهان برای مهار ایران دست به یک اقدام جدی نزند، نتیجه آن افزایش تنش خواهد بود که منافع همه کشورها را تهدید می‌کند. جریان نفت قطع می‌شود و قیمت آنچنان جهش غیرقابل تصوری خواهد داشت که در تاریخ سابقه نداشته است.»
جهان، جهش قیمتی را که ولیعهد سعودی از آن صحبت می‌کند اخیرا تجربه کرده است. پس از آنکه پهپادهای یمنی‌ها و موشک‌های آنها پالایشگاه بقیق را که از آن به‌عنوان بزرگ‌ترین مجتمع پالایشگاهی عربستان نام برده می‌شود و همچنین میدان نفتی حریص را هدف قرار دادند، گشایش بازارهای جهانی با جهش ناگهانی و خیره‌کننده قیمت نفت خام روبه‌رو شد. نفت برنت با 19.5درصد افزایش در نخستین ساعات معامله به 72دلار رسید. اگرچه تب قیمت‌ها خیلی زود فروکش کرد، اما چنین افزایش قیمتی طی 30 سال اخیر بی‌سابقه بوده است؛ ماجرایی که باعث شد کشورهای جهان متوجه خطر بروز یک جنگ تازه در منطقه خلیج‌فارس شوند.
عربستان و آمریکا، ایران را مسئول حمله به بقیق و حریص معرفی کرده‌اند، اما هنوز هیچ مدرکی در این رابطه ارائه نشده است. آمریکا پا را فراتر از این گذاشته و حمله به تاسیسات نفتی عربستان را «اقدام جنگی» یک کشور علیه کشور دیگر نامیده است؛ ادعایی که دیروز در گفتوگوی شبکه سی‌بی‌اس با بن‌سلمان مورد پرسش قرار گرفت و با پاسخ مثبت او روبه‌رو شد. ولیعهد عربستان که او را چهره پشت پرده تمامی وقایع این روزهای این کشور می‌دانند، ایران را بار دیگر عامل حمله به تاسیسات نفتی بقیق و حریص دانست و تأکید کرد که این حمله، یک اقدام جنگی علیه عربستان بوده است. محمد بن سلمان در عین حال ادامه داد که به اعتقاد او اگر جنگی میان ایران و عربستان در بگیرد، به‌معنای «فروپاشی» اقتصاد جهانی خواهد بود. بن سلمان یادآوری کرد که منطقه خاورمیانه تامین‌کننده 30درصد انرژی مورد نیاز جهان است و 20درصد تجارت جهانی از مسیر این منطقه انجام می‌شود و حدود 4درصد تولید ناخالص اقتصاد جهانی نیز از خاورمیانه است. او ادامه داد: «تصور کنید همه این 3مورد متوقف شود. این تنها به اقتصاد عربستان یا خاورمیانه ضربه نمی‌زند؛ این به‌معنای فروپاشی کامل اقتصاد جهانی است.»
بن سلمان در این گفتوگوی تلویزیونی ضمن تکرار ادعاهای قبلی خود مبنی‌بر دست‌داشتن ایران در حمله به آرامکو در عین حال تأکید کرد که از نظر او راه‌حل بحران کنونی، سیاسی است و نه نظامی.
عربستان به‌دنبال راه‌حل سیاسی برای بحران یمن
حوثی‌های یمن یک روز پس از حمله به تاسیسات نفتی عربستان که نیمی از تولید نفت این کشور را مختل کرده است، مسئولیت این حمله را به‌عهده گرفتند. یمنی‌ها این حمله را در تلافی حملات نیروهای عربستان سعودی به کشورشان دانستند که به کشته شدن هزاران نفر از غیرنظامیان منجر شده است. طبق اعلام سازمان ملل تاکنون 19هزار نفر از مردم یمن در جنگی که اکنون وارد پنجمین سال خود شده کشته شده‌اند؛ جنگی که با محوریت عربستان و امارات آغاز شده و حمایت آمریکا، انگلیس و دیگر کشورهای اروپایی را نیز دارد.
محمد بن‌سلمان در گفتوگوی خود با سی‌بی‌اس، بار دیگر با فرار از پذیرش مسئولیت جنگ یمن، ایران را به‌خاطر حمایت از نیروهای انصارالله یمن، مسئول ادامه جنگ دانست و گفت: «اگر ایران حمایتش از حوثی‌ها را متوقف کند، یافتن راه‌حل سیاسی راحت‌تر خواهد بود. اکنون ما ابتکارهای متعددی را برای یافتن یک راه‌حل سیاسی در یمن آغاز کرده‌ایم و امیدوارم راه‌حل به جای فردا، همین امروز ممکن شود.» این نخستین بار است که ولیعهد عربستان از تمایل برای یافتن یک راه‌حل سیاسی برای پایان دادن به جنگ یمن سخن می‌گوید. او در پاسخ به خبرنگار سی‌بی‌اس که از او می‌پرسد آیا سخن شما به‌معنای این است که عربستان به‌دنبال مذاکره برای پایان دادن به جنگ است، می‌گوید: «این خواسته همیشگی ما بوده است. حوثی‌ها از چند روز پیش آتش‌بس یک طرفه اعلام کرده‌اند. این، یک گام مثبت برای حرکت به سمت گفت‌وگوهای جدی سیاسی است.»
بیش از 10میلیون نفر از مردم یمن در اثر ادامه جنگ و محاصره این کشور از سوی نیروهای سعودی، زیر فشار گرسنگی و قحطی قرار دارند؛ مسئله‌ای که در کنار شیوع بیماری‌های واگیرداری چون وبا، باعث هشدار جدی سازمان‌‌ملل شده است. افزایش فشار جهانی بر عربستان و یمن و همچنین حملات متعدد یمنی‌ها به خاک این 2کشور طی ماه‌های اخیر، باعث تغییر در سیاست‌های آنها شده است. تغییر در سیاست‌های امارات درقبال یمن از چند ماه قبل نمایان شد تا عربستان در بحران یمن تنها بماند. سخنان دیروز بن‌سلمان اکنون از تغییر در سیاست‌های این کشور در جنگ یمن حکایت دارد.
چرخش جدی امارات در برابر ایران
چرخش در سیاست‌های امارات در قبال ایران، اندکی پس از انفجار در تانکرهای نفتی این کشور در خلیج‌فارس نمایان شد؛ حمله‌ای که غربی‌ها آن را به ایران نسبت دادند اما ایران آن را تکذیب کرد. حتی خود اماراتی‌ها نیز هرگز ایران را مسئول این حمله اعلام نکردند. اماراتی‌ها از حدود 4ماه پیش که این انفجارها رخ داد، تلاش کرده‌اند با فاصله گرفتن از سعودی‌ها، سیاستی تا حدودی مستقل را در پیش بگیرند. «انور قرقاش»، وزیر مشاور در امورخارجه امارات، طی یادداشتی در روزنامه «فایننشال تایمز» چاپ لندن ضمن استقبال از تلاش‌های انگلیس، آلمان و فرانسه برای کاهش تنش در منطقه خلیج‌فارس، از سران این کشورها به‌خاطر مسئول دانستن ایران در ماجرای حمله به تاسیسات نفتی عربستان تشکر کرده است. بوریس جانسون، آنگلا مرکل و امانوئل مکرون هفته گذشته همزمان با برگزاری نشست مجمع عمومی سازمان ملل در بیانیه مشترکی، ایران را مسئول حمله به عربستان دانستند. قرقاش ضمن متهم کردن ایران به اقدامات «بی‌ثبات‌کننده» در خاورمیانه، از کشورهای اروپایی و آمریکا خواسته است به «دیپلماسی» در برابر ایران توجه بیشتری کنند. وزیر خارجه امارات در یادداشت خود به روابط دیرینه این کشور با ایران اشاره کرده و نوشته است که 2 کشور اگر نمی‌توانند «بهترین دوستان» هم باشند، دست‌کم می‌توانند «همسایگان نرمالی» برای هم در خلیج‌فارس باشند. انور قرقاش نوشته است: «امارات همیشه از دامن زدن به تنش با ایران دوری کرده است. هر اقدامی که برای کاهش تنش و دوری از درگیری لازم باشد، انجام خواهیم داد. ما به‌دنبال یک مسیر عملیاتی دیپلماتیک برای کاهش تنش و آغاز گفت‌وگوهای معنی‌دار هستیم. هدف ما پایان دادن به این بحران است.»
در همینه زمینه :
