3ضلع کاهش تورم تا آخر سال

آیا دولت و بانک مرکزی می‌توانند استمرار کاهش نرخ تورم را در نیمه دوم امسال تضمین کنند؟ فروکش‌کردن انتظارات تورمی در پی ثبات در بازار ارز و روند کاهشی نرخ تورم ماهانه در 2‌ماه پایانی تابستان امسال، این امیدواری را ایجاد کرده که به‌احتمال زیاد روند نرخ تورم در نیمه دوم سال نزولی خواهد بود. البته هنوز نسبت به پایداری این روند کاهشی نرخ تورم تردیدهای جدی وجود دارد و تضمین کاهش نرخ تورم در ماه‌های آینده به سیاست‌های پولی و البته رفتار مالی دولت بستگی خواهد داشت.
ارزیابی همشهری از 3زاویه به روند نرخ تورم در نیمه نخست امسال، نشان می‌دهد که روند کاهش نرخ تورم خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در این مدت عمدتا بر گروه میوه و سبزی‌ها متکی بوده، روند قیمت برخی اقلام خوراکی و آشامیدنی به‌دلیل عرضه و تقاضای فصلی در مرداد و شهریور امسال منفی شده. حالا باید صبر کرد و دید با تغییر در سبد مصرف در نیمه دوم سال، روند تورم چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد؟

زاویه نخست، سرعت تورم
آهنگ رشد نرخ تورم یا همان تغییر قیمت کالاها و خدمات مصرفی در هر‌ ماه نسبت به‌ماه قبل آن نشان می‌دهد سرعت افزایش قیمت‌ها از 4درصد در فروردین‌ماه به نیم‌درصد در شهریورماه رسیده و استمرار کاهش نرخ تورم ماهانه و حرکت احتمالی آن به سمت منفی شدن، یکی از پارامترهایی خواهد بود که می‌تواند استمرار کاهش نرخ تورم در نیمه دوم سال را تضمین کند. نکته مهم این‌است که سرعت رشد قیمت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با ضریب اهمیت 27درصدی در سبد هزینه‌ها در 4‌ ماه از 6‌ ماه ابتدای امسال منفی بوده و آهنگ رشد قیمت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها از 8/8درصد در فروردین امسال به منفی 1.4 درصد در شهریورماه رسیده؛ یعنی خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در حال ارزان شدن است. با این حال مهم توان دولت برای کندکردن سرعت افزایش نرخ تورم گروه کالاها و خدمات غیرخوراکی، ازجمله اجاره‌بها، حامل‌های انرژی، حمل‌ونقل، بهداشت و درمان و آموزشی است که وزن آن در سبد تورم 73درصد ارزیابی می‌شود. به این ترتیب رشد قیمت کالاها و خدمات غیرخوراکی همچنان در محدوده 1.4درصد در شهریورماه نوسان داشته و حرکت این شاخص به کانال کمتر از یک‌درصد نشان خواهد داد که روند نزولی نرخ تورم در ماه‌های باقیمانده سال بادوام‌تر خواهد شد.

زاویه دوم؛ احساس تورم
غالب مصرف‌کنندگان کاهش نرخ تورم را به اشتباه به‌معنای ارزان‌تر شدن کالاها و خدمات می‌دانند. شاخصی که می‌تواند انتظارات تورمی و البته احساس مصرف‌کنندگان نسبت به فروکش کردن التهاب قیمت‌ها را به تصویر بکشد، شاخص نرخ تورم نقطه به نقطه است. این شاخص است که قیمت کالاها و خدمات را در هر‌ماه نسبت به‌ماه مشابه سال قبل نشان می‌دهد و غالب مصرف‌کنندگان در قضاوت خود می‌گویند قیمت یک کالا نسبت به پارسال چقدر نوسان داشته است. شاخص احساس تورم در پایان تابستان، در کل کشور از 51.4 درصد در فروردین‌ به 35درصد در شهریور‌ماه کاهش داشته است. همچنین شاخص احساس تورم در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها از 85.3 درصد در ابتدای سال به 45.2 درصد در پایان تابستان و در گروه کالاهای غیرخوراکی از 37.8 درصد به 30.7 درصد افت کرده است. استمرار روند کاهش نرخ تورم به‌معنای آن خواهد بود که دولت بتواند میانگین رشد قیمت کالاها و تورم را با سیاست‌های درست پولی و مالی وارد کانال کمتر از 10درصد کند.

زاویه سوم؛ درک تورم
زاویه سوم به درک مصرف‌کنندگان، دولتمردان و سیاستگذاران از شاخص تورم بستگی دارد و پایداری روند کاهشی نرخ تورم به‌معنای آن است که آیا دولت و بانک مرکزی نرخ تورم هدفگذاری شده دارند یا نه؟ شاخص درک تورم، تغییرات قیمت سبد کالاها و خدمات مصرفی در یک سال منتهی به هر‌ ماه را نسبت به‌مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد. بر این اساس همچنان شاخص درک تورم در اقتصاد ایران روند صعودی را نشان می‌دهد و از 30.6 درصد در فروردین به 42.7 درصد در اردیبهشت رسیده است. میانگین نرخ تورم سالانه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها هم در این بازه زمانی از 44.9درصد ابتدای سال به 63.5 درصد در پایان تابستان و در گروه غیرخوراکی‌ها هم از 24.9 درصد به 34.4 درصد رسیده است. اگر شاخص نرخ تورم در ماه‌های آینده نزولی شود و بین 3 شاخص سرعت، احساس و درک تورم هم‌سویی ایجاد شود، می‌توان امیدوار بود که اوضاع اقتصاد رو به بهبود نسبی است؛ هرچند شکننده.