استقلال و هویت کانون وکلا

هوشنگ پوربابایی ـ  حقوقدان

کانون وکلای دادگستری  در ایران مانند سایر کشورها با هدف پشتیبانی از وکلا و نظارت بر عملکرد آنان تشکیل شده است. این کانون مستقل است و همین موجب شده قدیمی‌ترین سازمان مردم‌نهاد ایرانی به شمار آید.  حدود 90سال از موجودیت کانون وکلای دادگستری می‌گذرد، با این حال شخصیت مستقل حقوقی آن در سال 1331 به موجب لایحه استقلال کانون وکلا رسمیت یافته است. صدور پروانه وکالت به داوطلبانی که واجد شرایط قانونی هستند از وظایف این کانون به حساب می‌آید. در واقع یکی از دلایل تشکیل این نهاد غیردولتی گزینش و پذیرش کارآموزان وکالت بوده است. کارآموزانی که پس از اثبات صلاحیت و دانش‌شان از طریق مصاحبه‌های صرفا علمی به عنوان وکیل معرفی می‌شوند.
استقلال وکیل از دولت و قوه قضاییه از آن روی مهم است که در نظر داشته باشیم محکمه و قاضی برگزیده و در اختیار حاکمیت هستند. متهم و کسی که از او شکایت شده در اختیار ضابطین است؛ بنابراین اگر این استقلال و وابسته‌بودن هم از وکیل گرفته شود، در واقع هیچ شخص غیروابسته‌ای در جریان رسیدگی قضایی وجود نخواهد داشت.  در مقطعی قوه قضاییه موسساتی را برای ارائه مشاوره تاسیس کرد که نام کانون مشاوران حقوقی به خود گرفت. بعدها برخی از این مشاوران با توجیه داشتن توانایی و استعداد لازم، به عنوان وکیل پایه 2 به فعالیت پرداختند. آرام آرام در میان اینان کسانی به عنوان وکیل پایه یک و در جریانی کاملا موازی با کانون وکلای دادگستری فعال شدند.  اخیرا مشاهده می‌شود اراده‌ای وجود دارد که با عنوان اشتغالزایی روند پرورش وکیل و صدور پروانه را به انجام برساند.  چنین حرکتی علاوه بر این که موازی‌کاری آشکار با کانون وکلای دادگستری ایران است  استقلال و هویت این کانون را نیز خدشه‌دار می‌کند. کانونی که مستقل بودن آن یکی از افتخارات تاریخ قضاوت در ایران است و هر نهاد وابسته و دولتی که بخواهد فعالیت‌های این کانون را انجام دهد در واقع استقلال و وابسته‌نبودن این نهاد را هدف گرفته است.