رونق کشاورزی در خشک‌ترین اقلیم ایران

  یزد به عنوان یکی از استان‌های کویری کشور، از نظر بهره‌وری از منابع آب در کشت محصولات باغی و زراعی، عملکرد مناسبی دارد و کشاورزان این استان که همواره با محدودیت آب مواجه بوده‌اند، شیوه‌های مناسبی را در طول تاریخ برای استفاده از این مایه حیات به کار بسته‌اند.
به گزارش ایرنا، هم‌اکنون ۶۹ درصد زمین‌های قابل کشت این استان به کشت محصول باغی عمدتا پسته، انار و زردآلو و گیاهان با ارزش افزوده بالا مانند زعفران و گیاهان دارویی اختصاص دارد.
استان یزد در تولید روناس رتبه نخست، محصولات گلخانه‌ای رتبه دوم، پسته رتبه سوم، زردآلو رتبه چهارم، انار رتبه پنجم، زعفران رتبه ششم، خرما رتبه هشتم و زیتون رتبه نهم کشور را داراست که کسب این جایگاه برای استانی که در کانون کویر مرکزی ایران قرار دارد و از نظر میزان بارش در رتبه آخر یا یکی مانده به آخر کشور قرار می‌گیرد، مبین بهره‌وری قابل توجه فعالان حوزه کشاورزی استان است.
 از ۱۷۰ هزار هکتار زمین‌ قابل‌کشت استان یزد، به دلیل تداوم ۲ دهه پدیده خشکسالی، هم‌اکنون ۱۱۶ هزار هکتار آن کشت می‌شود و از این میزان ۶۹ درصد آن مربوط به باغ‌ها و ۳۱ درصد مربوط به زمین‌های زراعی است.


افزایش ۵۰ درصدی تولید پسته

تداوم ۲ دهه خشکسالی‌، ضرورت مدیریت مصرف آب را دو چندان کرده که با همت کشاورزان یزدی، میزان تولید برخی محصولات با رشد مواجه شده است.
یکی از محصولاتی که امسال در استان یزد با رشد تولید همراه بوده، محصول همیشه خندان پسته است که امسال رشدی ۵۰ درصدی داشته و یزد را به قطب سوم تولید این محصول تبدیل کرده است. برداشت این محصول در ۴۱ هزار هکتار از باغ‌های پسته آغاز شده و تا اواخر مهرماه ادامه خواهد داشت.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد درباره وضعیت تولید این محصول در استان گفت: با وجود تداوم ۲ دهه خشکسالی در استان و تبعات ناشی از آن، امسال با افزایش میزان بهره‌وری از منابع آب موجود، متوسط تولید محصول پسته ۳۰ درصد و در بعضی از مناطق استان تا ۵۰ درصد نسبت به ۲ سال گذشته افزایش دارد.
«سیدجمال سجادی‌پور» اظهار کرد: کشاورزان استان برای توسعه و ترویج گیاهان کم‌آبخواه مانند محصولات گلخانه‌ای، پسته، گیاهان دارویی، زعفران و گل محمدی در سال‌های اخیر تلاش زیادی کرده‌اند و شرایط مناسب آب و هوایی امسال و تلقیح گل‌ها و گردافشانی باعث شده متوسط تولید پسته خشک در هر هکتار حدود 1۳۰۰ کیلوگرم باشد.

وی با بیان این‌که بیشترین ارقام تولید پسته استان را اکبری، احمدآقایی، کله‌قوچی و فندقی تشکیل می‌دهد، خاطرنشان کرد: با توجه به شرایط امسال تولید محصول پسته استان حدود ۵۵ هزار تن پسته خشک به ارزش 5 هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود.
رئیس جهاد کشاورزی یزد با بیان این‌که ۱۰ هزار هکتار از باغ‌های پسته استان به صورت نهال است، یادآور شد: سطح زیر کشت باغ‌های پسته استان در سال ۱۳۹۴ از ۳۲ هزار هکتار به ۵۱ هزار هکتار افزایش یافته است.

سجادی‌پور تصریح کرد: شهرستان‌های خاتم با ۱۷ هزار هکتار، اردکان با ۱۰ هزار هکتار، مهریز با 7 هزار، ابرکوه با 8 هزار هکتار و تفت با ۶ هزار هکتار، بیشترین سهم تولید پسته را در استان به خود اختصاص داده‌اند.
وی ارزش محصول پسته صادرشده به خارج از استان را ۸۱۷ میلیارد ریال معادل ۱۳ میلیون دلار اعلام و اضافه کرد: ۸۰ درصد پسته خشک استان یزد به کشورهای عراق، چین، پاکستان، امارات، قطر، هند و ترکیه صادر می‌شود.
تاکنون جواز ۲۲۴ واحد ترمینال پسته با ظرفیت ۲۱۰ هزار و ۳۶۰ تن در سال برای متقاضیان و سرمایه‌گذاران در بخش صنایع تبدیلی صادر شده که از این تعداد ۹۴ واحد آن با ظرفیت ۷۶ هزار و ۹۷۰ تن فعال است و همچنین تاکنون جواز ۴۴ واحد فراوری پسته در استان صادر شده که از این تعداد ۱۹ واحد آن فعال است.


رشد ۲۰ درصدی برداشت زردآلو

یکی دیگر از محصولات پرطرفداری که در استان تولید می‌شود زردآلوست که یزد رتبه چهارم کشور را در تولید این محصول دارد و امسال با توجه به وضعیت مناسب بارندگی، رشد ۲۰ درصدی دارد.
در این خصوص مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد گفت: برداشت زردآلو از ۲۷۰۸ هکتار باغ‌های استان با پیش‌بینی ۳۹ هزار و ۶۵۳ تن محصول آغاز شد که این میزان نسبت به سال زراعی ۹۷ – ۹۶، حدود ۲۰ درصد افزایش دارد.

«اکبر شیخ‌علیشاهی» علت افزایش تولید را شرایط مطلوب آب و هوایی و بارندگی مناسب در سال آبی ۹۸ -۹۷ ذکر کرد و افزود: تاکنون ۸۰ درصد باغ‌های زردآلوی استان به روش آبیاری نوین تجهیز شده است.
به گفته وی، پارسال طرح آبیاری نوین در 4۵۷۲ هکتار از باغ‌های استان اجرا شد و این طرح هم‌اکنون در ۲۶۶۰ هکتار از باغ‌ها در دست اجراست.

وی با بیان این‌که محصول زردآلوی ابرکوه پیش‌رس و متوسط تولید در واحد سطح ۱۸ تن است و در بعضی باغ‌های شهرستان به ۵۰ تن در هر هکتار گزارش شده است، یادآور شد: تولید زردآلو در استان از نظر سطح زیر کشت در جایگاه دهم و از نظر میزان تولید در رتبه چهارم کشور قرار دارد که مبین بازدهی بیشتر این محصول در استان یزد در مقایسه با متوسط کشور است.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد ارقام محصولات زردآلوی استان را از نوع نوری، قیسی، تخم‌گردی، فلکه‌ای، خیاری، زرقانی، خانی و محلی ذکر کرد و از دهستان فراغه بخش مرکزی ابرکوه به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده زردآلوی استان یزد نام برد و گفت: محصول آن علاوه بر عرضه در بازار استان‌های مختلف از جمله تهران، اصفهان و فارس، به کشورهای حوزه خلیج فارس هم صادر می‌شود.


تولید 5 میلیون شاخه گل‌ زینتی

یکی از تولیدات صادراتی استان یزد در بخش کشاورزی، گل‌های زینتی است که در مناسبت‌های مختلف همچون شادی، عزا و غم، تولد و عیادت بیمار استفاده می‌شود و طراوت‌بخش زندگی انسان‌هاست.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد در این خصوص با بیان این‌که ۱۴ هکتار زمین‌ کشاورزی در استان به کشت گل‌های زینتی اختصاص دارد، از تولید 5 میلیون شاخه گل‌ زینتی در استان از ابتدای امسال خبر داد و گفت: ۹۰ درصد گل‌های زینتی تولیدشده در بازار سایر استان‌ها عرضه ‌شده است.

شیخ‌علیشاهی افزود: برای ترویج و توسعه کشت گل‌های زینتی در استان برای هر هکتار تا سقف ۳۰ میلیارد ریال تسهیلات ارزان‌قیمت به کشاورزان پرداخت می‌شود.
مدیر باغبانی جهاد کشاورزی یزد تعداد واحدهای گلخانه‌ای پرورش گل‌های زینتی استان را ۲۶ واحد اعلام و خاطرنشان کرد: شهرستان‌های تفت، یزد، مهریز و اشکذر از مناطق عمده تولید گل‌های زینتی در استان هستند.

وی گونه‌ گل‌های زینتی استان را رز، گلایول، مریم، ژربرا و لیسیانتوس ذکر کرد و یادآور شد: بیشتر مراکز تولید گل و گیاه استان در مناطق کوهستانی و کوهپایه‌ای قرار دارند.
شیخ‌علیشاهی با تشریح مزیت‌های تولید محصول کشاورزی در فضاهای بسته که منجر به ‌صرفه‌جویی در مصرف آب و با ارزش اقتصادی بالا می‌شود، اضافه کرد: در استان یزد 3۵۰۰ گلخانه‌دار در بخش کشاورزی مجوز فعالیت دارند.
وی بیان کرد: این استان با وجود محدودیت‌ منابع آب‌های زیرزمینی و کاهش بارندگی، هم‌اکنون از لحاظ تولید برخی محصولات کشاورزی و دامی برحسب نوع محصول در رتبه‌های دوم تا پنجم کشور قرار دارد و رتبه تولید محصولات کشاورزی و دامی یزد بالاتر از برخی استان‌های مستعد و برخوردار از منابع آب ‌و خاک است.


  کشت گیاهان دارویی

مردم یزد به طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی اعتقاد زیادی دارند، به همین دلیل تعداد واحدهای عطاری سنتی در شهر زیاد است و همین امر موجب شده تا توجه ویژه‌ای به کشت گیاهان دارویی شود.
در این خصوص رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد اظهار کرد: 1۴۰۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی این استان با هدف صرفه‌جویی در مصرف آب، افزایش ارزش افزوده و کمک به درآمد خانوارهای بهره‌بردار به کشت گیاهان دارویی اختصاص دارد.

سجادی‌پور با بیان این‌که در 5 سال آینده سطح زیر کشت گیاهان دارویی در استان به 1۹۰۰ هکتار و تولید آن به 1۷۰۰ تن خواهد رسید، اظهار امیدواری کرد امسال 1۲۰۰ تن انواع گیاهان دارویی برداشت شود.
وی با اشاره به تولید 5/377 تن گل محمدی از ۲۰۲ هکتار از گلستان‌های استان خاطرنشان کرد: ۱۴ رقم گیاه دارویی در استان کشت می‌شود که عمده آن زعفران، به‌لیمو، آویشن، نعناع‌فلفلی، مریم‌گلی، گل‌گاوزبان، شاتره، کاسنی، گل محمدی و زیره است.

رئیس جهاد کشاورزی یزد، تولید گیاهان دارویی را به خاطر کم‌آبخواه بودن نسبت به دیگر گیاهان و برخورداری از بازار فروش، مقرون به‌صرفه‌تر از سایر فعالیت‌ها در بخش‌های مختلف کشاورزی عنوان کرد و گفت: با توجه به چالش کم‌آبی و شرایط بحرانی منابع آب‌های زیرزمینی، ظرفیت‌های خوبی برای توسعه کشت گیاهان دارویی و محصولات گلخانه‌ای در استان وجود دارد.


برداشت گل محمدی از ۲۰۲ هکتار گلستان  
یکی از گیاهان دارویی معطر و پرطرفدار گل محمدی است که در این استان با استقبال خوبی روبه‌رو شده است و هر سال بخشی از فراورده‌ حاصل از آن یعنی گلاب برای شست‌وشوی خانه خدا نیز اهدا می‌شود.  در این زمینه، کارشناس امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد با اشاره به برداشت گل محمدی از سطح ۲۰۲ هکتار گلستان‌های استان گفت: در سال جاری 5/377 تن محصول تولید و روانه بازار مصرف شد. 

«حمید حمزه» بیان کرد: بخشی از گل محمدی در واحدهای گلابگیری، استحصال و بخشی هم به عنوان گیاهان دارویی به صورت خشک در بازار عرضه می‌شود. 
وی با بیان این‌که بیشترین سطح زیر کشت گل محمدی مربوط به شهرستان‌های تفت، مهریز، اشکذر، خاتم، اردکان و ابرکوه است، افزود: سطح زیرکشت این گیاه در استان از ۲۰۰ هکتار در یک برنامه پنج‌ساله به ۶۰۰ هکتار افزایش خواهد یافت. 

این کارشناس کشاورزی با بیان این‌که کشت محصولات کم‌آب‌بر به ‌ویژه گیاهان دارویی که محصولی زودبازده دارند در اولویت این سازمان است، گفت: افرادی که متقاضی توسعه و کشت گلستان‌های گل محمدی هستند این سازمان علاوه بر پرداخت وام خوداشتغالی کم‌بهره، در اجرای کاشت با توزیع نهال یارانه‌ای نیز با آنها همکاری می‌کند.  به گفته حمزه، هم‌اکنون ۱۱۷ هزار متر‌مربع از اراضی تفت، یزد، مهریز و اشکذر که از مناطق عمده تولید گل‌های زینتی استان است به پرورش این گیاه اختصاص دارد. 


 رتبه ششم در تولید طلای سرخ

زعفران یا طلای سرخ نیز از جمله گیاهان دارویی درآمدزایی است که در مناطقی از استان یزد کشت می‌شود و مورد توجه کشاورزان قرار گرفته است و در واقع، روزگار بسیاری از مردم دیار کویر با این محصول خوش عطر و بو می‌گذرد. 
رئیس سازمان جهاد کشاورزی یزد درباره وضعیت کشت این محصول در استان اظهار کرد: زعفران تولیدی در این استان به دلیل شرایط آب‌وهوایی و خاک مناسب از کیفیت بالایی برخوردار است و یزد رتبه ششم تولید این محصول را در کشور دارد. 

  سجادی‌پور  با بیان این‌که 2۷۶۰ کیلو زعفران در استان تولید می‌شود، گفت: امسال با افزایش ۱۰۴ هکتار به مجموع زیر کشت زعفران در استان، سطح زیر کشت آن به ۸۵۰ هکتار افزایش یافته است و میزان برداشت این محصول به حدود 3 هزار کیلوگرم افزایش می‌یابد. 
وی با بیان این‌که در هر هکتار از مزارع زعفران برای ۲۵ نفر اشتغال‌زایی ایجاد می‌شود، افزود: بیشترین سطح زیر کشت این محصول در استان یزد در شهرستان‌های بهاباد، بافق، مهریز و ابرکوه است. 

رئیس جهاد کشاورزی یزد یادآور شد: زمان آبیاری این محصول در پاییز است و در مقایسه با سایر محصولات به آب کمتری نیاز دارد و از سوی دیگر بازدهی آن 7 ‌ساله است و برای بازدهی دوباره باید بعد از 7 ‌سال پیاز گیاه را جابه‌جا کرد. 
سجادی‌پور از فعالیت حدود 4 هزار کشاورز استان در تولید زعفران خبر داد و خاطرنشان کرد: درآمد عمده مردم برخی مناطق استان از جمله ابرکوه، خاتم و بهاباد از طریق کشاورزی تأمین می‌شود به همین دلیل تغییر الگوی کاشت محصولات، توسعه کاشت گیاه زعفران و گیاهان دارویی برای کشاورزان ضروری است. 


   یزد؛ نهمین استان تولید‌کننده زیتون کشور

یزد در تولید محصولات باغی با 2452 هکتار باغ‌ زیتون از ۷۹ هزار هکتار محصول باغی این استان، نهمین استان تولید‌کننده زیتون کشور محسوب می‌شود. 

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی یزد گفت: از این میزان باغ، 1۷۳۸ هکتار بارور و ۷۱۴ هکتار به صورت نهال است که عمدتا در شهرستان‌های یزد و اردکان قرار گرفته‌اند. 
محمدحسین ملانوری با بیان این‌که امسال بیش از 2۴۰۰ تن محصول زیتون از باغ‌های استان برداشت می‌شود، افزود: از کل محصول برداشت‌شده 1680 تن زیتون سبز برای کنسرو و ۷۲۰ تن زیتون رسیده برای استحصال روغن به واحدهای فراوری ارسال می‌شود. 

وی بیان کرد: امیدواریم امسال بیش از ۷۲ تن روغن از محصول زیتون استحصال شود. در این زمینه ۶ واحد روغن‌گیری در استان آماده ارائه خدمات به زیتون‌کاران است. 
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی یزد با بیان این‌که امسال برداشت محصول با حداقل ۱۰ درصد افزایش نسبت به سال گذشته به 3۱۵۰ تن می‌رسد، ادامه داد: زمان برداشت محصول زیتون مهرماه است. 

به گفته ملانوری، با ۱۰۰ میلیارد ریال بودجه از محل اعتبار باغبانی در سال‌های گذشته، تعدادی دستگاه روغن‌کشی خریداری شده و در شهرستان‌های اردکان، میبد، تفت‌ و شاهدیه یزد راه‌اندازی شده است. 
وی با بیان این‌که شهرستان‌های یزد با ۸۸۷ هکتار و اردکان با ۳۸۹ هکتار بیشترین سطح زیر کشت درختان زیتون استان را دارند، گفت: هم‌اکنون ۱۰۰ هکتار برنامه توسعه باغ‌های جدید زیتون در مناطق مستعد استان در دستور کار است. 

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی یزد یادآور شد: از ۲ سال قبل در اجرای طرح توسعه باغ‌های زیتون سالانه ۲ هزار نهال زیتون به صورت یارانه‌ای در اختیار باغداران قرار گرفته است. 
استان یزد به دلیل اقلیم خشکی که دارد و کمبود آبی که همواره و در طول قرن‌ها با آن دست‌وپنجه نرم کرده نتوانسته فضای سبز مناسبی داشته باشد و همین امر سکونت در آن را با سختی‌هایی مواجه کرده است با این حال به مدد سختکوشی مردمان این دیار نه تنها کشاورزی بلکه صنعت آباد و پردرآمدی را دارد. 
تأکید بر تولید محصولات کم‌آب‌بر و بهینه‌سازی و مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی ضمن تدوام فعالیت و تولید محصولات کشاورزی، تداوم حیات را در این خطه از کویر مرکزی ایران تضمین می‌کند.


   کاهش ۵۵ درصدی خرید تضمینی گندم  


با وجود رشد در برخی محصولاتی که از آنها یاد شد و با وجود وضعیت مناسب بارندگی‌های امسال، شاهد کاهش برخی محصولات استراتژیک همچون گندم و جو در استان یزد هستیم به گونه‌ای که آمار به دست آمده از کاهش ۵۵ درصدی خرید تضمینی گندم نسبت به سال قبل حکایت دارد. 

مدیر تعاون روستایی یزد در این باره گفت: از ابتدای خرداد امسال تاکنون 4۳۴۱ تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان استان خریداری شده است.  یدالله جوادپور تصریح کرد: پایین بودن قیمت خرید تضمینی گندم نسبت به نرخ بازار آزاد باعث کاهش خرید این محصول شده است. وی توضیح داد: امسال از مجموع گندم تحویل‌شده، 1۵۲۰ تن توسط تعاونی‌های روستایی، 1۸۲۰ تن توسط کارخانه‌های تولید آرد و هزار تن نیز توسط اتحادیه تعاونی‌های روستایی برای تولید بذر خریداری شده است. 
مدیر تعاون روستایی یزد با بیان این‌که گندم مازاد بر نیاز کشاورزان توسط ۹ شرکت‌ تعاونی روستایی با ارزشی افزون بر ۷۶ میلیارد ریال خریداری شده است، افزود: تاکنون 5/99 درصد بهای گندم خریداری‌شده به حساب کشاورزان استان واریز شده است. 

جوادپور با بیان این‌که بیشترین میزان گندم در استان از کشاورزان شهرستان‌های ابرکوه و خاتم خریداری شده است، گفت: امسال کشاورزان خاتم 1۸۲۰ تن و ابرکوه هم 1300 تن گندم مازاد بر مصرف خود را به دولت فروخته‌اند. شهرستان خاتم رتبه نخست تحویل گندم استان را کسب کرده است.