شهری که با توان‌یابان قهر است

حمید نصرتی‌قانعی| زنجان ـ خبرنگار:

استان زنجان براساس سرشماری نفوس‌ و مسکن سال 95 جمعیتی در حدود یک میلیون ‌و 57 هزار نفر دارد. طبق همین سر‌شماری حدود 8/9 درصد جمعیت کل استان بیش از 60 سال دارند.

 همچنین در این استان 20 هزار توان‌یاب در گروه‌های مختلف وجود دارد که برای تردد روزانه و رسیدگی به امور شخصی زندگی و کاری خود به دریافت خدمات مناسب نیاز دارند. به‌رغم همه تلاش‌ها برای بهبود آمدوشد جامعه هدف سالمندی، توان‌یابان و جانبازان عزیز در این استان، همچنان ضعف‌های بزرگی به لحاظ امکانات وجود دارد که نیازمند برنامه‌ریزی و اقدام جدی و فوری است. 


گام‌های نخست مناسب‌سازی معابر

مدیرکل بهزیستی استان زنجان به همشهری اظهار می‌کند: 20 هزار نفر توان‌یاب در استان وجود دارد که باید خدمات مناسب شهری برای آنها فراهم شود، اما متاسفانه وضعیت در این حوزه مناسب نیست. 

محمد محمدی با بیان این‌که جامعه هدف بهزیستی فقط توان‌یابان نیستند، می‌گوید: بهزیستی در بعد پیشگیری، توانمند‌سازی و جامعه‌پذیری به روش‌های مختلف به جامعه هدف خدمات ارائه می‌کند. 

وقتی فرد توان‌یاب توانمند شد باید بتواند در جامعه زندگی کند و از خدمات عمومی آن بهره‌مند شود. فرد توان‌یاب برای دسترسی به این خدمات نیازمند امکانات مناسب شهری نظیر راه دسترسی بدون مانع در اماکن عمومی و سایر خدمات است. 

وی درباره این‌که اکنون وضعیت مناسب‌سازی معابر شهر زنجان چطور است، توضیح می‌دهد: معابر زنجان در یک‌ شب ساخته نشده‌اند که به همان سرعت هم اصلاح شوند، اما برخی دستگاه‌ها برای مناسب‌سازی معابر کارهایی انجام داده‌اند. 

در ارزیابی جشنواره شهید رجایی امسال استان نیز برخی دستگاه‌های برتر در این حوزه مانند اداره برق، اقتصاد و دارایی و بهزیستی معرفی شدند. بقیه دستگاه‌ها نیز عملکرد خوب داشتند، اما مناسب نبوده است. 


نظارت بر اجرای مناسب‌سازی

مدیرکل بهزیستی استان زنجان می‌گوید: به منظور بهبود وضعیت موجود با همکاری سازمان نظام مهندسی ساختمان و شهرداری برای مهندسان ناظر کلاس‌های توجیهی برگزار کردیم. اگر ساختمانی مناسب‌سازی را رعایت نکند، مجوز پایان کار شهرداری را دریافت نخواهد کرد.

 اگر اداره‌ای به اصلاح معبر برای عبور سهل و آسان توان‌یابان اقدام نکند، در قانون مناسب‌سازی معابر مجازات‌‌هایی مانند انفصال از خدمت، جریمه و زندان و غیره برای مدیر دستگاه پیش‌بینی شده است. 

همچنین مطب پزشکان به خصوص متخصصان ارتوپدی، فیزیو‌تراپی و سایر مراکز خدمات درمانی باید مناسب‌سازی شوند در غیر این صورت با پایان مجوز بهره‌برداری پزشکی مجوز آنها تمدید نخواهد شد و باید در مکان جدید با امکانات مناسب مستقر شوند. باید به یاد داشت که برخی ساختمان‌ها قدیمی‌اند و امکان مناسب‌سازی در آنها وجود ندارد. 

وی خاطرنشان می‌کند: برخی اداره‌ها نیز که امکان نصب امکانات مناسب تردد سهل و آسان توان‌یابان را ندارند با استقرار میز خدمت در دسترس‌ترین نقطه آن اداره که مشکلی برای توان‌یاب ایحاد نکند شرایط لازم را برای بهره‌مندی توان‌یابان از خدمات مناسب تامین کرده‌اند، اما باید گفت به طور کل مناسب‌سازی به حد کفایت انجام نشده است. 

طبق قانون حمایت از حقوق توان‌یابان، همه ساختمان‌ها باید مناسب‌سازی شود و اگر امکان‌پذیر نیست، مدیران باید در طبقه همکف مستقر شوند و به مردم خدمات ارائه دهند. 


محمدی می‌افزاید: شهرداری زنجان یک دستگاه اتوبوس برای تردد توان‌یابان مناسب‌سازی کرده است، اما کافی نیست و باید در همه مسیر‌ها ناوگان شهری این خدمات را به مردم ارائه کند. 

شهرداری در حوزه بهسازی معابر هم اقدام‌هایی برای تردد سهل و آسان توان‌یابان انجام داده است (مبلمان شهری و معابر). در حوزه مناسب‌سازی شهری کار‌های بسیاری در زنجان داریم، اما کار‌های خوبی هم در این حوزه انجام شده است. 


تعیین نقشه راه 

رئیس شورای اسلامی شهر زنجان که سال قبل ریاست کمیسیون‌ شهر‌سازی و معماری شورا را بر‌عهده داشته است، درباره مناسب‌سازی معابر شهر زنجان به همشهری می‌گوید: در دوره‌های قبل شورا مناسب‌سازی در دستور کار بوده است، اما از دوره پنجم شورا با جدیت بیشتری این روند پیگیری شد. حتی برای بهره‌مندی از دید‌گاه توان‌یابان در این حوزه نیز یک مشاور توان‌یاب در شورای شهر برای کمیسیون انتخاب شد. 

حمید‌رضا حمیدی با یاد‌آوری این‌که از کارکنان اداره‌ راه و شهر‌سازی است و دغدغه مناسب‌سازی معابر شهر زنجان را داشته و دارد، می‌افزاید: در شورا طرحی برای این موضوع مصوب شد که براساس آن برخی مولفه‌ها مانند شیب معابر، بریل‌لاین و غیره در زمان ساماندهی، اصلاح یا ساخت معابر جدید شهری حتما لحاظ و اجرا شود.

 ارتفاع جدول‌ها برای سهولت تردد‌ توان‌یابان و سایر شهروندان از 10 سانتی‌متر بیشتر نشود. حد فاصل عبور جوی‌ها هم به پل‌های مخصوص مجهز شوند و اختلاف ارتفاع معبر به معبر هم بیش از 2 سانتی‌متر نباشد. 

وی با اشاره به این‌که طول معابر زنجان حدود 910 کیلو‌متر است، توضیح می‌دهد: پیگیر شدیم که محل‌های مناسب‌سازی معابر شهری را با رصد جی‌آی‌اس در لایه شهری مشخص کنیم تا به طور دقیق و مشخص بعد از این بدانیم در کدام معابر مناسب‌سازی نیاز است یا چقدر از معابر فعلی زنجان مناسب‌سازی شده است. حجم کار در این حوزه زیاد است و باید به مرور اجرا شود.

 براساس اولویت‌ها این طرح‌ها را اجرا می‌کنیم. با مراکز خرید عمده هم جلساتی برگزار کرده‌ایم و 2 مرکز نور و اشراق در زنجان مناسب‌سازی لازم را انجام داده‌اند. به سایر مراکز تجاری هم اخطار داده‌ایم. 


پیش‌بینی بودجه

رئیس شورای اسلامی شهر زنجان بیان می‌کند: تا زمانی که لایه جی‌آی‌اس مشخص از وضعیت موجود مناسب‌سازی‌شده را در اختیار نداشته باشیم، نمی‌توانیم به طور دقیق و به درصد اعلام کنیم چه مقدار از معابر شهری زنجان مناسب‌سازی شده است. 

حدودا می‌توان گفت 40 درصد معابر شهر زنجان مناسب‌سازی شده است. سال قبل برای مناسب‌سازی معابر زنجان 150 میلیون ‌تومان و امسال هم حدود 3 برابر این مبلغ برای مناسب‌سازی معابر در بودجه شهرداری پیش‌بینی شده است. 

حمیدی ادامه می‌دهد: هر سال برای پیاده‌رو‌سازی بودجه اختصاص داده می‌شود. سال قبل 5/7 میلیارد ‌تومان بود و امسال 8 تا 9 میلیارد ‌تومان است. شهرداری یک دستگاه از 110 دستگاه اتوبوس موجود را برای تردد توان‌یابان مناسب‌سازی کرده است، اما کافی نیست. با شرکتی برای مناسب‌سازی اتوبوس‌ها قرار‌داد بستیم، اما متاسفانه خلف وعده کرد. 


مشکلات توان‌یابان برای تردد در شهر

یکی از توان‌یابان جامعه هدف بهزیستی استان زنجان درباره وضعیت امکانات موجود برای دسترسی سریع و آسان جامعه هدف به امکانات شهری و عمومی به همشهری می‌گوید: یکی از مشکلات روشندلان نبود ایمنی کافی در عبور از معابر است. 

پستی و بلندی در معابر شهر زیاد است و حتی چراغی که در یکی از معابر برای تامین ایمنی عبور روشندلان از خیابان نصب و راه‌اندازی شده (چهارراه‌ سعدی به سبزه‌میدان) کارایی کافی ندارد و گویا نیست. این چراغ فقط موسیقی پخش می‌کند و روشندلان نمی‌توانند جهت حرکت خودرو‌‌ها یا وضعیت چراغ را متوجه شوند. این دستگاه باید هوشمند باشد. 

رضا عابدینی که از روشندلان است اظهار می‌کند: بخش عمده مسیر‌های مخصوص روشندلان (بریل‌لاین) به موانع و عوارض شهری برخورد می‌کند و برای این قشر خطرناک است. عرض معابر اشغال شده است یا در این مکان‌ها دکه وجود دارد یا دست‌فروشان بساط می‌کنند به طور کلی راه عبور روشندلان شهر بی‌مانع و خطر نیست (چهار‌راه سعدی به دروازه ارگ). 

امکانات عمومی مانند بانک‌ها نیاز این عزیزان را برطرف نمی‌کند مثلا شمار‌ه‌خوان بانک گویاست، اما وقتی نوبت روشندلی می‌شود چطور باید باجه مورد‌ نظر را برای دریافت خدمات پیدا کند؟ 

وی با تشکر از یکی از بانک‌های زنجان که شعبه‌ای مخصوص روشندلان راه‌اندازی کرده است، می‌افزاید: اکثر روشندلان فقط نیازمند بهره‌مندی از این شعبه بانک نیستند و باید از خدمات سایر شعب بانکی نیز استفاده کنند، از این رو ضرورت دارد همه شعب امکاناتی را برای توان‌یابان فراهم کنند. دستگاه‌های عابر‌بانک‌ گویاست، اما بریل ندارد و توان‌یاب نمی‌تواند از آن استفاده کند. 

کارکنان بانک اجازه ندارند برای توان‌یابان فرم بانکی پر‌کنند و خلاصه تا دلتان بخواهد جامعه توان‌یابان به خصوص روشندلان استان زنجان برای رسیدگی به امور روز‌مره زندگی و اداری با مشکلاتی از این دست مواجهند. توان‌یابان برای رفت‌وآمد نیز مشکلات بسیاری دارند، چراکه ناوگان عمومی شهر نیز امکانات مناسب برای آنان ندارد. 

این روشندل زنجانی ادامه می‌دهد: یکی از اداره‌های زنجان فقط یک نیروی روشندل دارد، اما سرویس اختصاصی برای رفت‌وآمد در اختیار او قرار داده‌اند. بهزیستی زنجان حدود 20 نفر توان‌یاب مشغول به ‌کار دارد که هزینه رفت‌وآمد را خودشان می‌پردازند و اداره به آنها هزینه رفت‌وآمد پرداخت نمی‌کند.

 درمانگاه 7 تیر زنجان نوبت‌ رایانه‌ای می‌دهد، اما روشندلان نمی‌توانند از این خدمات بهره‌مند شوند باید بریل باشد یا میز خدمت این خدمات را به روشندلان و جامعه توان‌یابی ارائه کند. وضعیت دسترسی توان‌یابان به خدمات اداره‌ها نیز تعریفی ندارد. 

در شهر‌هایی مانند اصفهان، کرمان، تهران و مشهد کارت بلیت ناوگان شهری به توان‌یابان ارائه شده است. سال قبل روز عصای سفید مسئولان زنجان هم این قول را دادند ‌اما تاکنون به آن عمل نکرده‌اند.