دمکراسی سینمای کره را جهانی کرد

 آرش نهاوندی ـ روزنامه نگار

بونگ جون هو با کسب نخل طلا با فیلم «پارازیت» در جشنواره سینمایی کن 2019، صنعت فیلمسازی کره‌جنوبی را وارد دوران تازه‌ای کرد، اما راهی طولانی باید پیموده می‌شد تا سینمای کره با گذر از حوادث و تحولات تاریخی و سیاسی و صنعتی به این مرحله برسد. صنعت سینمای کره‌جنوبی مقارن با سال پایانی جنگ جهانی دوم در سال1945پا گرفت. در دوره‌های اولیه، سینمای کره تحت‌تأثیر وقایعی نظیر اشغال کره توسط نیروهای ژاپنی، جنگ دو کره و سانسور دولتی قرار داشت. اما در سال‌های بعد ورود بخش تجاری به صنعت سینما، روند جهانی‌سازی و روی کار آمدن حکومت‌های دمکراتیک در کره‌جنوبی از عوامل تأثیرگذار بر موفقیت سینمای کره بوده‌اند. در بسیاری از منابع، دهه 1960 را دهه طلایی سینمای کره دانسته‌اند. در این دهه سینمای کره از نظر کمی و کیفی به اوج خود رسید. یکی از دلایل اوج‌گیری سینمای کره در این دهه سیاستگذاری‌های حکومتی بود. در فاصله سال‌های 1961تا 1979دولت نظامی پارک چونگ هی بر سر کار بود. رژیم اقتدارگرای پارک از محصولات سینمایی به‌عنوان ابزار تبلیغاتی استفاده می‌کرد تا از این طریق به حکومتش مشروعیت ببخشد و حاکمیت رژیم خود در کره‌جنوبی را از طریق سانسور و مکانیسم‌های نظارتی دیگر تثبیت کند. در این دوره با وجود اینکه فیلمسازان مشکلات بسیاری را از سر گذراندند، به‌دلیل تمایل رژیم نظامی به صنعت سینما، فیلم‌های زیادی ساخته شد و سینمای کره چه از نظر تعداد فیلم‌های ساخته شده و چه از نظر کیفیت فیلم‌ها رشد چشمگیری کرد. این دوره طلایی با فیلم‌هایی نظیر «خدمتکار» (1960) به کارگردانی کیم کی یونگ و «اوبلاتان» (1961) به کارگردانی یو هیون موک آغاز می‌شود. از این زمان به بعد روند تبدیل صنعت سینمای کره از یک صنعت کهنه و ابتدایی پساجنگ جهانی دوم به صنعتی سازمان یافته، سیستماتیک و پویا آغاز می‌شود. از همین دوره است که سینمای کره مانند سینمای هالیوود تولید فیلم‌ها در استودیوهای فیلمسازی را آغاز می‌کند.

اوج‌گیری سینمای کره در دوره معاصر
از سال‌های آغازین دهه 1990صنعت سینمای کره به یکی از پویاترین صنایع در عرصه ملی بدل می‌شود. اوج‌گیری سینمای معاصر کره به طرز عجیبی تقریبا مقارن با نخستین سال‌های بروز بحران صندوق بین‌المللی پول با فیلمی به نام «شیری» (1999) به کارگردانی کانگ ژه کیو آغاز شد. این فیلم در رده پروژه‌های تولید عظیم سینمای کره‌جنوبی قرار داشت و در ژانر جاسوسی ساخته شده بود و توانست در سال1999 بیش از 25میلیون دلار در سینماهای کره فروش کند و در باکس آفیس کره‌جنوبی «تایتانیک» را که در آن دوران از محبوب‌ترین تولیدات سینمای آمریکا بود پشت سر بگذارد. موفقیت فیلم شیری، که کمپانی سامسونگ اینترتینمنت از سرمایه‌گذاران بزرگ آن بود، نقطه عطفی در صنعت سینمای کره بود. این فیلم در واقع نخستین بلاک باستری بود که در کشور کره‌جنوبی به سبک هالیوودی ساخته می‌شد. این فیلم کانگ ژه کیو را در صدر فیلمسازان دوره موسوم به عصر نوی سینمای کره، در کنار فیلمسازانی چون کیم ژی وون، پارک چان ووک، ‌ایم سانگ سو، هنگ سانگ سو و کیم کی دوک، قرار داد. تمام این سینماگران با فیلم‌های خود در سال‌های پایانی دهه1990 توانستند توجه مخاطبان و منتقدان داخلی و بین‌المللی را به‌طور ویژه به سینمای کره‌جنوبی جلب کنند. در سال 1996در زمان ریاست‌جمهوری کیم یانگ سام -نخستین رئیس‌جمهور غیرنظامی کره‌جنوبی- دادگاه قانون اساسی این کشور، قانون سانسور فیلم را ملغی کرد. از این پس دیگر محدودیتی برای تولید فیلم‌های کره‌ای وجود نداشت و عصر تولید و نمایش فیلم‌های کره‌ای بدون هیچ محدودیتی آغاز شد. پس از لغو قانون سانسور فیلم در کره‌جنوبی تعداد زیادی از فعالان حوزه فرهنگی در این کشور گرد هم آمدند تا صنعت فیلم این کشور را تبدیل به یکی از توسعه‌یافته‌ترین صنایع فیلم در سراسر دنیا کنند. از این زمان به بعد فیلمسازان داستان‌هایی را به فیلم تبدیل کردند که موضوع‌ و مضامین آنها نفس تماشاگران را در سینه حبس می‌کرد. با تحول ایجاد شده در صنعت فیلمسازی کره، درها در عرصه بین‌المللی بر این صنعت باز شد و فیلمسازان کره‌ای توانستند فیلم‌های خود را در جشنواره‌های بین‌المللی سینمایی به نمایش بگذارند.

جشنواره بین‌المللی فیلم بوسان و هالیووود
در همان سال 1996 که سانسور فیلم در کره لغو شد. نخستین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم بوسان نیز برگزار شد. این جشنواره در مدت زمان کوتاهی به یکی از قطب‌های اصلی صنعت سینما و رسانه‌های آسیایی تبدیل شد و همچنین مرکز مهمی شد که در آن فیلم‌های کره‌ای و فیلم‌هایی از آسیا و سایر نقاط دنیا به نمایش درمی‌آمدند. تعداد فیلم‌های کره‌ای که از این دوره به بعد جوایز بین‌المللی دریافت کردند نیز از تعداد انگشتان دست فراتر رفت. به‌طور کلی می‌توان گفت که با روی کار آمدن دولتی دمکراتیک در کره‌جنوبی موج‌های قدرتمندی حوزه فرهنگی این کشور را درنوردید و اساسا از این دوره به بعد واژه موج کره‌ای (هالیو) در توصیف تحولات سریع در عرصه فرهنگی این کشور به‌کار رفت. حتی واژه هالیو بعدها هالی‌یووود (Halliyuwood) تبدیل شد و در سال‌های بعد به‌عنوان نام غیررسمی صنعت سینما و سرگرمی کره‌جنوبی مورد استفاده قرار گرفت. صادرات سریال‌های تلویزیونی کره‌ای و محبوبیت جهانی این سریال‌ها و خوش درخشیدن خوانندگان پاپ کره‌جنوبی در آسیا و سپس تولید آثار سینمایی در ژانرهای مختلف و به‌کار‌گیری خطوط و سبک‌های جدید داستانی سبب شد تا تولیدات فرهنگی کره‌جنوبی در سراسر دنیا شناخته شوند و به‌ویژه در آسیا طرفداران زیادی پیدا کنند. سینمای کره‌جنوبی به‌دلیل ساخت فیلم‌های پلیسی، جنایی، معمای، ترسناک، خشن و پراکشن، در سال‌های اخیر بسیار در میان جوانان ایرانی نیز طرفدار پیدا کرده است.