گذاشتن بزرگ‌ترین کشف بشر در جیب

آتش، بزرگ‌ترین کشف بشر نام گرفته است و انسان در طول دوران تلاش کرده تا تهیه کردن آن را آسان‌تر کند. یکی از مهم‌ترین اختراع‌ها در این راستا، ساخت کبریت بود که البته داستان بسیار طولانی‌ای هم دارد. در این میان به‌درستی نمی‌توان گفت که کبریت را چه‌کسی یا چه ملتی اختراع کرده‌اند، اما برخی شیمی‌دانان و دانشمندان با ثبت ابداع‌های خود و همچنین انتشار کتاب در این خصوص نشان داده‌اند که می‌توان این اختراع را به آنها نسبت داد.

پایان یک رنج قدیمی
به گزارش همشهری، در ایام قدیم معمولا برای درست کردن آتش، یک چوب نوک تیز که اساسا برای چنین کاری درست شده را روی یک صفحه پهن می‌چرخاندند و در کنار آن ماده خشکی مثل پشم یا ریشه و چوب‌های باریک و پوسیده قرار‌می‌دادند و آن را آنقدر می‌چرخاندند تا گرمای حاصل از آن باعث شلعه‌ور شدن ماده کناری می‌شد. این روش را حتما در بسیاری از فیلم‌ها دیده‌اید؛ جایی که شخصیت‌های داستان مثلا در جزیره‌ای دور افتاده گرفتار آمده‌اند و می‌خواهند آتش روشن کنند. با این حال در خاطرات مارکوپولو آمده است که او چیزهایی شبیه به کبریت را در سفرش به چین دیده است.

آتش برای پولدارها!
تقریبا از 3قرن پیش، بسیاری از دانشمندان راه‌هایی را برای درست کردن آتش یافتند؛ مثلا در یک روش مقداری سولفور را در مخلوطی از کلرات دو پتاسیم و قندافکند فرو‌می‌کردند که از این عمل شعله‌ای ایجاد می‌شد. یکی دیگر از دانشمندان مقداری سولفور را بر نوک چوبی مالید و آن را کمی در اسید سولفوریک نگه داشت، سپس مقداری کلرات دو پتاسیم و قند تهیه کرده و چوب را در آن فرو‌برد. واکنش‌های شیمیایی صورت‌گرفته باعث افروخته شدن سولفور شد و متعاقب آن چوب نیز آتش گرفت. البته این روش آنقدر گران بود که فقط پولدارها می‌توانستند از این طریق برای خودشان آتش درست کنند!

 ساخت نخستین کبریت مدرن
نخستین کبریت مدرن و خود‌اشتعال در سال1805 به‌وسیله ژان شانسل، دستیار پروفسور لوئیس ژاک‌تنارد در پاریس اختراع شد. سر کبریت شامل مخلوطی از کلرید پتاسیم، گوگرد، شکر و لاستیک بود. کبریت با فروبردن نوک آن در یک بطری آزبست کوچک پر از اسید سولفوریک مشتعل می‌شد. این نوع کبریت بسیار گران بود و در عین حال استفاده از آن نیز خطرناک به‌نظر می‌رسید. به این ترتیب کبریتی که شانسل ساخته بود، به‌صورت تجاری وارد بازار نشد.

نمونه واقعی یک کبریت
نخستین کبریت شیمیایی در سال1827 میلادی به‌وسیله جان واکر اختراع شد. واکر در سال1781 در دورهام انگلستان به‌دنیا آمد. او ابتدا به مدرسه گرامر رفت، اما در ادامه دستیار یک جراح شده و به امور پزشکی مشغول شد. پس از آن به شیمی علاقه پیدا کرد و سراغ این علم رفت. کبریت‌های واکر چوب‌های باریکی بودند که سر آنها نخست گوگردی شده و سپس به کلرات پتاسیم و گوگرد اکسیژنه آغشته و در پایان در محلول اسید سولفوریک فرو برده می‌شد. در سال1830 شارل سوریای فرانسوی کبریت فسفری را اختراع کرد که با فسفر سفید ساخته می‌شد. او تصادفی یکی از کبریت‌ها را به دیواره‌ای که از فسفر سفید پوشیده شده بود مالش داد و دید که کبریت بلافاصله آتش گرفت.

از راه رسیدن نمونه‌های بعدی
2سال‌و‌نیم پس از ثبت اختراع واکر، شیمی‌دانی به‌نام اسحاق هولدن به‌طور کاملا مستقل با همان ایده برای پوشاندن تخته‌های چوبی با گوگرد اقدام کرد. تاریخ دقیق کشف او، مطابق گفته خودش، اکتبر1829 بود. کبریت واکر اما در سال1827 وارد بازار شده بود. چندین کشور در دنیا ادعا دارند که مخترع کبریت هستند. آلمانی‌ها افتخار این اختراع را برای کامرر می‌دانند و اتریشی‌ها و مجارها هم آن را به اتین رومر و پرشل نسبت می‌دهند. البته بد نیست به این مهم هم اشاره کنیم که نخستین کارخانه کبریت‌سازی جهان به‌وسیله کامرر آلمانی در سال1832 ساخته شد.




کبریت مدرن
نخستین کبریت مدرن و خود‌اشتعال در سال1805 به‌وسیله ژان شانسل، دستیار پروفسور لوئیس ژاک تنارد در پاریس اختراع شد. سر کبریت شامل مخلوطی از کلرید پتاسیم، گوگرد، شکر و لاستیک بود