نیاز عمومی به اطلاعات تاریخی

حسن انوشه ـ پژوهشگر تاریخ و ادبیات

 نمی‌توان انتظار داشت همه مردم اطلاعات تاریخی بالایی داشته باشند. درواقع تحقیقات و تحصیلات تئوریک و آکادمیک در این زمینه برای همگان لازم و جذاب نیست.
کسانی که چنین علاقه‌ای دارند برحسب علاقه و نیاز تحصیلاتی خود، منابع فراوانی را مورد تحقیق و مطالعه قرار می‌دهند و بر حجم و سطح آگاهی و اطلاعات خود می‌افزایند.
اما مردم عادی نه چنین علاقه و نیازی دارند و نه حرفه و رشته موردنظر آنها اجازه و وقت کافی برای چنین کاری به آنها می‌دهد. اما کسانی که کار و فعالیت آنها در پیوند با تاریخ است با ارزیابی اتفاقات تاریخی چکیده و خلاصه آنها را به شکل کتاب و گفت‌وگو در اختیار جامعه قرار می‌دهند و اطلاعات لازم تاریخی برای جامعه و اعضای آن‌را تأمین می‌کنند. ازاین‌رو گرچه کسی همه مردم را دعوت به مطالعه منابع گسترده تاریخی و کتاب‌های چندین‌جلدی نمی‌کند، اما همه صاحبنظران بر مطالعه کتاب‌هایی که درمورد تاریخ هستند و برای همه مفیدند تاکید دارند و آن‌را کاری لازم می‌دانند. چنین کاری نه‌تنها افراد جامعه را از تجارب مهم بهره‌مند می‌سازد، بلکه موجب می‌شود آگاهی‌های لازم برای مشارکت‌های عمومی وجود داشته باشد. آگاهی‌هایی که بدون آنها توسعه اجتماعی به‌طور واقعی ممکن نیست.
ازاین‌رو باید در نظر داشت در دعوت مردم به مطالعات تاریخی کتاب‌ها و منابعی معرفی شوند که تخصصی نباشند و بتوانند برای همه اقشار و گروه‌های اجتماعی مفید و جذاب باشند. حتی برای کودکان و نوجوانان نیز می‌توان کتاب‌هایی را که با زبان ساده نوشته یا بازنویسی شده‌اند تهیه و آنها را به مطالعه و دانستن مطالب تاریخی ترغیب کرد.
به هر روی برخلاف عده‌ای که تصور می‌کنند تاریخ فقط سرگذشت و حکایت روزگاران رفته است، صاحبنظران و اندیشمندان، آن‌را علم آینده و ابزاری برای ترقی و تعالی انسان قلمداد می‌کنند.  به عقیده آنها اینکه مباحث تاریخی مربوط به گذشته است، نه‌تنها از اهمیت آنها نمی‌کاهد، بلکه موجب می‌شود ما برای پی‌افکندن بنای آینده به آن نیازمند باشیم؛ تا مگر به این ترتیب از گزند خطا و تکرار اشتباهات در امان بمانیم.