بهورزان در خط مقدم خدمات سلامت

بهورزان شاغل در خانه‌های بهداشت روستایی به عنوان سربازان خط مقدم خدمات‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بدون هیچ چشمداشتی در مناطق محروم فعالیت می‌کنند. توجه به این قشر می‌تواند در ارتقای سطح سلامت جامعه نقش موثری داشته باشد. 

به گزارش ایرنا، بهورز ارائه‌دهنده خدمات مراقبتی اولیه بهداشتی ـ درمانی در محیط روستاهاست. او در خانه بهداشت فعالیتی مستمر دارد و حوزه فعالیتش فقط در خانه بهداشت تعریف نشده است، بلکه «ده گردشی» برای سرکشی و اطمینان از سلامت روستاییان و رفتن به روستاهای اقماری از حوزه‌های فعالیت این پیام‌آور سلامت است. 

ارائه خدمات سلامت به زنان باردار، کودکان، نوجوانان، جوانان، سالمندان و میانسالان روستا، خدمات بهداشت محیط و حرفه‌ای و کنترل بیماری‌ها اعم از واگیردار و غیرواگیر از جمله وظایف یک بهورز است. در سراسر کشور بیش از ۱۷ هزار و ۵۰۰ خانه بهداشت و ۲۶ هزار مرکز بهداشتی و درمانی وجود دارد. 


ارتباط نزدیک با اهالی روستا

معصومه سعادتی، یکی از بهورزان زنجان، که به گفته خودش در ۱۶ سال فعالیت کاری با عشق و علاقه فراوان به گروه‌های هدف خدمات‌رسانی کرده است در این باره گفت: از ۱۸ آبان سال ۸۲ فعالیت کاری خود را رسما در روستای اسفناج واقع در ۳۰ کیلومتری زنجان به تبریز آغاز کردم و در واقع ۳۰ سال خدمت خود را باید در این منطقه سپری کنم. 

وی اظهار کرد: بهورز مسئولیت‌های مختلف و متعددی از جمله مراقبت از مادر باردار، رعایت زنجیره سرما و کنترل بیماری‌های واگیردار و غیرواگیر را برعهده دارد. از همه مهم‌تر این گروه به دلیل ارتباطات نزدیک با اهالی روستا بیشتر در جریان مسائل و مشکلات آنان قرار می‌گیرند و در حد توان به راهنمایی‌هایی لازم مبادرت می‌کنند. 

سعادتی ادامه داد: این قشر زحمتکش در محروم‌ترین مناطق کشور به مراجعه‌کنندگان و بیماران خدمات‌ ارائه می‌دهند، اما جایگاه آنان در جامعه ناشناخته است به طوری که حتی برخی دستگاه‌های متولی با واژه بهورز ناآشنا و بیگانه‌اند. 


ناعادلانه بودن حقوق بهورزان 

محمد شاهوردی، بهورز روستای بزین خدابنده، نیز ۱۲ سال است در زمینه ارائه خدمات بهینه و مطلوب به گروه‌های هدف فعالیت می‌کند. او نیز درباره مسائل و مشکلات و محاسن کاری خود گفت: علاوه بر بهورزی، به مدت ۲ روز در هفته به‌عنوان کارشناس سلامت روان مرکز جامع شهری زرین‌رود فعالیت می‌کنم. 

وی خاطرنشان کرد: با آغاز اجرای طرح تحول نظام سلامت خانه‌های بهداشت، بازسازی و یا تعدادی احداث و علاوه بر آن تجهیزات و امکانات مورد نیاز برای استفاده خریداری شد که در امر خدمات‌رسانی تحولی مهم محسوب می‌شود. 

شاهوردی یکی از مشکلات کاری خود را ناعادلانه بودن پرداخت حقوق کاری این قشر نسبت به جمعیت تحت پوشش ذکر کرد و افزود: این موضوع به نوعی نارضایتی را در بهورزان ایجاد می‌کند. 

بهورز روستای بزین خدابنده یادآور شد: یکی از امتیازات خوب این شغل، ارتباطات مستمر و تنگاتنگ با روستاییان است. این مساله علاوه بر شناخت مشکلات آنها به ارائه راهکارهای صحیح نیز منتهی می‌شود.

 از طرفی برای آگاهی از میزان رضایت جامعه هدف از خدمات ارائه‌شده، سامانه پیامکی وجود دارد که مخاطبان می‌توانند پس از دریافت خدمت مورد نظر، رضایت یا نارضایتی خود را به صراحت اعلام کنند. این موارد جمع‌بندی می‌شود و به مرکز بهداشت و دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان ارجاع داده خواهد شد. 

وی ادامه داد: انجام و پایش این کار به رضایت ۹۹ درصدی گروه‌های هدف و گیرندگان خدمت منجر می‌شود و این موضوع به نوبه خود انرژی مضاعفی را برای تداوم فعالیت‌ها و ارائه خدمات هرچه بهتر به روستاییان مهیا می‌کند. 


اجتماعی‌سازی سلامت 

رئیس دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان نیز درباره نقش بهورز در حوزه بهداشت و درمان گفت: این گروه زحمتکش مجموعه‌ای قوی و خودکفا هستند و کارهای خود را با اعتمادبه‌نفس بسیار بالا انجام می‌دهند که این مهم موجب افتخار است. 

دکتر پرویز قزلباش تصریح کرد: یکی از حوزه‌هایی که بهورزان سال‌هاست در آن کمک حال مردم هستند حوزه اجتماعی است. امروز بحث اجتماعی‌سازی سلامت و توجه به حوزه اجتماعی و تأثیر و تأثری که این حوزه دارد نکته بسیار مهمی است. یکی از کارهایی که برای آینده در نظر گرفته شده، ایفای نقش موثر و پررنگ‌تر بهورزان در حیطه اجتماعی است، چراکه جزو حوزه‌هایی است که نیازمند توجه بیشتر است. 

وی توضیح داد: بهورزان علاوه بر این‌که در کسب تحصیلات عالیه پیشرو هستند، معتمد مردم و در بسیاری از مواقع محل مراجعه مردم هستند. به دلیل محوریت و تاثیری که بهورزان بر مردم دارند باید از ظرفیت اجتماعی آنها در حوزه سلامت به‌خوبی استفاده کنیم. 


افزایش امید به زندگی

کارشناس مسئول آموزش بهورزی معاونت بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی زنجان نیز گفت: تامین و ارتقای سلامت فرد فرد جامعه هدفی است که از سال‌ها پیش از سوی مدیران ارشد نظام سلامت در نیل به اهداف که همانا ارائه خدمات در دورترین نقاط کشور است، طراحی شده است. این برنامه با به‌کارگیری افرادی به نام بهورز که منادیان بهتر زیستن در روستاها هستند موجب افزایش امید به زندگی اقشار جامعه روستایی شد. 

کبری پیرمحمدلو بیان کرد: درخشش چشمگیر موفقیت‌های نظام سلامت در عرصه بین‌المللی مرهون تلاش‌های خستگی‌ناپذیر انسان‌هایی است که عاشقانه و مخلصانه در ارائه خدمات پیشگیری از تهدیدات سلامتی برای یکایک آحاد جامعه روستایی در دورافتاده‌ترین مناطق جغرافیایی کشور تلاش می‌کنند. 

وی ادامه داد: بهورزان برند سلامت ایران هستند و در سطح جهانی برای کشور دستاوردهای ارزنده‌ای داشته‌اند. بی‌شک کاهش مرگ‌ومیر مادران و نوزادان، افزایش امید به زندگی، کنترل بیماری‌های واگیردار و غیرواگیر و غیره بخشی از دستاوردهای بهورزان در نظام سلامت است. 


تعداد بهورزان استان

کارشناس مسئول آموزش بهورزی معاونت بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی زنجان اظهار کرد: هم‌اکنون ۴۵۶ خانه بهداشت فعال در استان وجود دارد که با ۶۷۹ بهورز (۴۵۵ بهورز زن و ۲۲۴ بهورز مرد) پوشش داده شده است و خدمات ارائه می‌دهد.

 در سال ۹۶ تعداد ۱۱۲ و در سال ۹۷ همین تعداد فراگیر بهورزی پذیرش و جذب شده‌اند که در حال گذراندن دوره آموزشی در مراکز آموزش بهورزی سطح استان هستند. 

پیرمحمدلو با اشاره به چالش‌های پیش روی این قشر توضیح داد: با توجه به اقدامات دانشگاه علوم‌پزشکی استان برای رفع مشکلات این قشر مواردی در جلسات شورای بهورزی و نشست صمیمی با معاون بهداشتی دانشگاه طرح و تا حد امکان برطرف شده است. 

هم‌اکنون بهورزان بیشتر پیگیر احتساب ۲ سال آموزش آنان در سوابق خدمتی و همچنین قرار گرفتن شغل بهورزی در رده مشاغل سخت و زیان‌آور هستند. این موارد در سطح وزارت متبوع در حال بررسی و اقدام است. 


از طرح رضائیه تا خانه بهداشت

کارشناس مسئول آموزش بهورزی معاونت بهداشت دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی زنجان گفت: از سال ۱۳۱۹ شمسی تا سال ۱۳۵۱ چندین تجربه با عناوین طرح تربیت بهدار، طرح سپاه بهداشت، طرح سلسه و طرح رضائیه به اجرا گذاشته شد.

 از میان این طرح‌ها، طرح تحقیقاتی نحوه توسعه خدمات پزشکی و بهداشتی در ایران معروف به طرح رضائیه که به طور مشترک توسط سازمان جهانی بهداشت و وزارت بهداری در روستای چنقرالوی پل شهرستان رضائیه از استان آذربایجان غربی در سال ۱۳۵۱ به اجرا درآمد، رسما به عنوان شیوه اصلی گسترش خدمات بهداشتی درمانی پذیرفته شد. 

کبری پیرمحمدلو بیان کرد: در سال ۱۳۶۳ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وقت با هدف کمک‌رسانی هرچه بیشتر به بیماران روستایی و همچنین به منظور تحقق یکی از اهداف مقدس انقلاب اسلامی مبنی بر فقرزدایی از روستاها دست به تاسیس خانه‌هایی با نام خانه بهداشت زد و برای تامین کادر متخصص این خانه‌ها به تربیت افرادی همت گمارد که بهورز نام گرفتند.