دو روی پول مجازی

رضا کربلایی/ خبرنگار

بیت‌کوین، اتریم، دش، ریپل، لاین‌کوین، استلار، وبمانی، پی‌پال، پرفکت مانی، لایت‌کوین، کد بی‌تی سی‌ای و ده‌ها نام دیگر این روزها به یک چالش در بازارهای مالی و پولی جهان ازجمله ایران تبدیل شده است. سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال در شرایطی که بانک مرکزی نه صلاحیت و نه سلامت مالی خرید و فروش آن را تأیید می‌کند و نه سازوکاری برای پیگیری تخلفات و کلاهبرداری‌های احتمالی تدوین شده، به قمار روی پول مجازی تبدیل شده است.

به گزارش همشهری، داد و ستد ارزهای دیجیتال نه‌تنها در فضای اینترنت رایج شده که حتی برخی صرافی‌ها هم وارد میدان شده‌اند و نوسان شدید ارزش ارزهای دیجیتال یا رمزینه در بازارهای جهانی، ریسک سرمایه‌گذاری را افزایش داده به‌ویژه اینکه هنوز بسیاری از بانک‌های مرکزی دنیا در مواجهه با ارزهای دیجیتال موضع حمایتی اتخاذ نکرده‌اند. مقامات بانک مرکزی ایران هم پیش از این بارها نسبت به ریسک سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال هشدار داده‌اند، اما تا بهار سال آینده و زمان اعلام سیاست رسمی مقامات بانک مرکزی، بیم از دست رفتن سرمایه‌های مردم در نتیجه ورود به این دالان تاریک همچنان جدی است. در حالی بانک مرکزی رسما اعلام کرده هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال دود شدن سرمایه‌ها در نتیجه خرید و فروش پول مجازی نمی‌پذیرد، با این حال اخیرا وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از بررسی ابعاد مختلف عرضه و طراحی  ارز دیجیتال با مشارکت پست‌بانک خبر داده و از سوی دیگر مجلس هم از بانک مرکزی خواسته تا گزارشی از آینده ارز دیجیتال تهیه و ارائه کند.

ما مجوز داریم، نگران نباشید

دیجی اکسچنج، ارزجو، پیمنت24، ایران بی‌تی‌سی، کوینکس، دورپی، ایران بیت‌کش، دیجی ارز و چند ده سایت اینترنتی آزادانه و آنلاین اقدام به خرید و فروش ارز‌های دیجیتال می‌کنند و هر کدام هم برای خودشان مدعی‌اند که دارای مجوز رسمی فعالیت از نهادهای قانونی‌ هستند، اما مجوزهای ادعایی آنها، نه اجازه رسمی برای دادوستد ارز، که مجوزی برای ایجاد سایت و دادوستد در عرصه تجارت الکترونیک است. کارشناس یکی از این سایت‌ها در پاسخ به این سؤال که چگونه می‌توانم بیت‌کوین بخرم، می‌گوید: خیلی راحت است، در سایت ما یک حساب کاربری ایجاد و به‌حساب خود پولی را منتقل کنید و پس از آن همکاران ما نسبت به فعال‌سازی حساب شما اقدام خواهند کرد و سپس شما می‌توانید بیت‌کوین بخرید.

مراجعه حضوری پس از ثبت‌نام و تعیین وقت قبلی

فرد پاسخگوی یکی دیگر از این سایت‌ها هم می‌گوید اصلا نیازی به مراجعه حضوری نیست و ثبت‌نام و خرید و فروش به‌صورت کاملا اینترنتی از طریق وب‌سایت شرکت انجام می‌گیرد. او در برابر اصرار خبرنگار همشهری، مبنی بر نیاز به مشاوره بیشتر و اطمینان از اهلیت شرکت می‌گوید: پس از ثبت‌نام و فعال‌سازی درصورت نیاز با تعیین وقت قبلی می‌توانید مراجعه و با کارشناسان مشورت کنید. وی تأکید می‌کند قبل از احراز هویت هیچ خدماتی به افراد داده نمی‌شود چرا که برای ما شناسایی مشتریان یک اصل است تا مطمئن شویم که فرد واقعا قصد سرمایه‌گذاری در این بازار را دارد. این فعال بازار ارزهای دیجیتال می‌افزاید: مدارک لازم شامل تصویر رنگی و خوانا از کارت ملی، شناسنامه، کارت بانکی، تلفن همراه، تلفن مستقیم منزل، آخرین قبض تلفن منزل یا قبوض برق، گاز، اجاره‌نامه یا سند منزل به همراه بنچاق، عکس کامل چهره را روی سایت بارگذاری و ثبت‌نام کنید تا کارشناسان ما نسبت به فعال‌سازی حساب شما اقدام کنند و پس از آن خودتان مستقیم اقدام به خرید و فروش بیت‌کوین کنید.

وب‌سایت دیگری برای خودش مقرراتی وضع و اعلام کرده برای سفارش خرید حتما باید از طریق تلگرام اقدام شود و هرگونه سوءاستفاده به مراجع قانونی اطلاع داده خواهد شد تلفن‌های تماس اعلام شده هم تماما شماره‌های تلفن اعتباری است که جواب سؤال را نمی‌دهد و می‌گوید فقط از طریق تلگرام پاسخگو بوده و شماره تلفن اعلام شده تنها برای پیگیری سفارش‌های خرید است نه پاسخگویی و مشاوره. وب‌سایت دیگری هم تصویری مبهم از برخی تقدیرنامه‌ها و تندیس‌ها را به نمایش گذاشته و حتی مدعی دریافت جوایز متنوع و کسب نشان عالی سرآمد از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم شده است. وقتی با کارشناس مربوط تماس گرفته می‌شود، تنها به یک جمله کوتاه اکتفا می‌کند؛ پاسخگویی و پشتیبانی به‌صورت آنلاین.

ریسک بزرگ روی پول‌های دیجیتال

ابوالقاسم آقادوست از تحلیلگران ارشد بازارهای مالی در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: مزیت اصلی بیت‌کوین به‌عنوان رایج‌ترین ارز دیجیتال در بازارهای جهانی این است که قابل کنترل نیست و ارزش آن دارای نوسان زیادی است و سرمایه‌گذاری روی آن بسیار پرریسک است. وی می‌افزاید: تاکنون از 21میلیون کد بیت‌کوین، 16میلیون کد تولید و عرضه شده است و ایجاد کدها در قالب یک مزرعه دیجیتال و کامپیوتری با محاسبات بسیار پیچیده صورت می‌گیرد به‌نحوی که خرید و فروش به‌صورت خرد در بازارهای جهانی ازجمله ایران انجام می‌شود. آقادوست با تأیید دادوستد بیت‌کوین در برخی صرافی‌های ایران به‌صورت غیرمجاز می‌گوید: البته چندین سایت اقدام به ارائه خدمات دادوستد ارزهای دیجیتال رمزگذاری شده می‌کنند و این فرضیه اثبات نشده هم مطرح است که درصورت اتمام کد‌های تولید بیت‌کوین، قیمت آن در بازارهای جهانی رشد خیره‌کننده‌ای را تجربه کند. این تحلیلگر بازارهای مالی با اشاره به رویکرد کشورها و بانک‌های مرکزی جهان در برخورد با ارزهای دیجیتال اظهار می‌دارد: ابهام اصلی بانک‌های مرکزی ازجمله بانک مرکزی ایران این است که چگونه می‌توان بر فعالیت‌های مبتنی بر ارزهای دیجیتال نظارت کرد چرا که به راحتی پولشویی در این داد و ستدها صورت می‌گیرد و به همین دلیل شاهد سختگیری بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف هستیم. وی به مردم توصیه کرد: هرچند امروزه بیت‌کوین و برخی ارزهای دیجیتال در دنیا پذیرفته شده است، اما نبود ابزارهای کنترلی و پشتوانه مالی و همچنین نوسان شدید قیمت‌ها یک ریسک بزرگ را به همراه خواهد داشت.

درحالی‌که صاحب‌نظران درباره راه‌اندازی پول مجازی ملی، مواضع مختلفی را بیان می‌کنند، اما وجه غالب این اظهارنظرها بر این مبنا شکل گرفته که باید تمام جوانب آن دیده شود و نباید سیاست سکوت دربرابر ارزهای دیجیتال ادامه پیدا کند. نیما امیرشکاری صاحب‌نشر در زمینه تجارت الکترونیک با اشاره به اینکه پول در هر کشوری از بانک‌های مرکزی قدرت می‌گیرد، افزود: بیت کوین به‌دلیل عدم‌وابستگی، نتوانسته است قدرتی نزد بانک‌های مرکزی داشته باشد درصورتی که تمامی ویژگی‌های پول را دارد. به‌گزارش ایبنا، فرشید یعسوبی از دیگر کارشناسان هم می‌گوید یکی از مشکلاتی که درباره استفاده از بیت کوین وجود دارد عدم‌وجود نگرش متقن و واحد دولت‌ها درباره برخورد با این نوع ارز است.

اولین واکنش، نمی‌گویم بخرید یا نخرید

نخستین واکنش رسمی بانک مرکزی به داد‌و‌ستدها روی ارز دیجیتال توسط ناصر حکیمی، معاون فناوری‌های نوین این بانک اعلام شد. او دوم بهمن‌ماه امسال در یک نشست خبری اظهار داشت: بانک مرکزی توصیه‌ای برای خرید و یا نخریدن ارزهای رمزی ندارد. وی با تأکید براینکه شفاف‌تر از این نمی‌توانیم درباره پول‌های رمزی چیزی بگوییم، تصریح کرد: خیلی از جاها فضای آزمایشگاهی برای بررسی اثرات این ارز رمزها بر سایر کسب و کارها فراهم کرده‌اند تا سیاست‌های خود را برآن اساس تدوین کنند 3روز پیش هم پس از تکرار مواضع هشداردهنده مقامات بانک مرکزی، محمدجواد جهرمی‌آذری، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از پیاده‌سازی‌ نخستین ارز دیجیتال کشور به‌صورت آزمایشگاهی خبر داد و گفت: رویکرد انفعالی درخصوص فناوری و انتظار دستگاه‌ها از یکدیگر طبیعتا باعث عقب‌ماندگی و در نهایت انفعال حاکمیت خواهد شد. قرار است بانک مرکزی تا بهار سال آینده نظر رسمی خود را درباره استفاده از پول‌های دیجیتال اعلام کند. تا آن موقع باید ریسک نکرد چرا که هرگونه دادوستد از طریق صرافی‌ها غیرقانونی است و سایت‌های مدعی فعالیت در این عرضه هم تحت نظارت نیستند چرا که خطر دود شدن پول‌ها نظیر آنچه در ارتباط با تعاونی‌های اعتبار و مؤسسات اعتباری غیرمجاز رخ داد، وجود دارد با این تفاوت که آن زمان نه بانک مرکزی و نه دولت هیچ مسئولیتی قبول نخواهند کرد.