دست کشاورزان کوتاه و خرما بر نخیل

فرشته بامری | خبرنگار:

قیمت پایین خرما در حین برداشت، نبود صنایع بسته‌بندی و سردخانه‌ای و اختلاف قیمت خسارت وارده به کشاورزان با پرداختی بیمه از مشکلات نخلداران استان به‌ویژه نخلداران فنوجی است. 

فنوج یکی از شهرهای قدیمی در جنوب غربی استان سیستان و بلوچستان در ۱۸۰ کیلومتری جنوب ایرانشهر و در ۵۵۵ کیلومتری زاهدان است که از شمال به استان کرمان و از شرق به چابهار وصل می‌شود. خرما عمده محصول کشاورزان این منطقه است، به طوری که همه‌ساله بیش از 12 هزار تن خرما از نخیلات شهرستان فنوج برداشت و روانه بازار مصرف می‌شود. 

 برداشت از نخلستان‌ها از فصل تابستان آغاز می‌شود و تا مهرماه ادامه دارد. بیشترین رقم خرما در این شهرستان مضافتی است که بیش از سایر ارقام مورد استقبال مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد. 
 خرمای فنوج علاوه بر تامین نیاز این شهرستان به سایر نقاط کشور مانند کرمان و آذربایجان شرقی نیز ارسال می‌شود. این در حالی است که کمبود سردخانه سبب شده کشاورزان برای جلوگیری از خسارت وارده اقدام به فروش زودهنگام کنند. 


فساد خرما با گرمای بسیار بالا 

یکی از کشاورزان منطقه می‌گوید: تغییرات آب و هوایی و گرمای خیلی زیاد سبب فساد خرما می‌شود. وزش باد گرم و مرطوب و به دنبال آن هوای گرم و خشک در منطقه که از 2 ماه قبل آغاز شده، سبب خسارت به محصول خرما شده است. 

 «محمود عیسی‌زهی» با اشاره به نگرانی کشاورزان از ایجاد خسارت آب و هوا بر محصول خرما می‌افزاید: نگرانی از خسارات وارده و همچنین نبود بازار فروش مناسب سبب شده نخلکاران حاضر شوند خرما را با کمترین قیمت به دلالان و تاجران بفروشند. 


فروش توافقی

عیسی‌زهی ادامه می‌دهد: تاجران با حضور در منطقه هر قیمتی را که بخواهند پیشنهاد می‌دهند و نخلداران نیز به دلیل نبود سردخانه و صنایع تبدیلی مجبور می‌شوند خرما را زیر قیمت و توافقی بفروشند. دلالان هم قیمت هر کیلو خرما را ۳۵۰۰ تا 4هزار تومان پیشنهاد می‌دهند. کشاورزان از این فروش زودهنگام سودی عایدشان نمی‌شود. این در حالی است که همین خرما در بازار مصرف کیلویی 30هزار تومان فروخته می‌شود.

وی می‌گوید: گاهی کشاورزان خرمای تولیدی را به دلیل نداشتن خریدار و نبود صرفه اقتصادی به شکل سنتی و له‌شده، در گالن و حلب‌های 5 تا 18 کیلویی می‌گذارند و به صورت عمده‌ای می‌فروشند که این کار به درآمد کشاورز لطمه وارد می‌کند.  وی ادامه می‌دهد: کشاورزان انتظار دارند با ایجاد امکانات بسته‌بندی، انبار و سردخانه درآمدی مناسب کسب کنند.  این کشاورز فنوجی ادامه می‌دهد: با وجود خسارت‌های وارده، حمایت صندوق بیمه از کشاورزان نیز مطلوب نیست. 


خرما، تنها محصول درآمدزای فنوج 

دبیر خانه کشاورز فنوج هم در این خصوص به همشهری می‌گوید: با وجود این‌که خشکسالی، کشاورزی در منطقه را تحت تأثیر قرار داده، باغ‌ها و نخلستان‌های منطقه منبعی برای درآمد مردم هستند و بیشترین درآمد کشاورزان از نخلستان‌های خرماست. 

 «احمد ملک‌نژاد» می‌افزاید: این شهرستان یک واحد سردخانه ۲۰۰تنی دارد که در بهمن‌ماه سال قبل کلنگ‌زنی و با تلاش مسئولان راه‌اندازی شده است، اما این سردخانه برای تولیدات منطقه کافی نیست و باید تعداد سردخانه‌ها افزایش یابد. از مسئولان تقاضا داریم با این اقدام بسترها را برای ذخیره خرما در منطقه فراهم کنند تا از فروش زودهنگام آن جلوگیری شود. 

وی ادامه می‌دهد: میوه خرما 4 مرحله را برای رسیدن طی می‌کند؛ در این مراحل تغییرهایی در رنگ، بافت، مزه، ‌اندازه و ترکیب‌های شیمیایی آن رخ می‌دهد. با توجه به این‌که خرما حاوی کربوهیدرات (مواد قندی) زیادی است، محیط مناسبی برای رشد میکروارگانیسم‌ها، به‌خصوص مخمرها محسوب می‌شود؛ بنابراین خرماهای نرم و تازه باید در یخچال نگهداری شوند، زیرا سرمای محیط داخلی یخچال باعث کاهش رشد میکروارگانیسم‌ها و همچنین فعالیت آنزیم‌ها می‌شود. 

وی می‌گوید: به طور کلی خرما را می‌توان حدود ۸ ماه داخل یخچال نگهداری کرد. 


توجیه کشاورزان و اعلام قیمت برای فروش

دبیر خانه کشاورز فنوج ادامه می‌دهد: مشکل دیگری که مردم منطقه با آن روبه‌رو هستند فروش خرما به قیمت پایین است. سال گذشته خرما کیلویی ۳۵۰۰ تومان از کشاورز خریداری شد و در بازار مصرف به قیمت هر کیلو 30 هزار تومان به فروش رسید و بدین ترتیب سودی عاید کشاورز نشد. 
ملک‌نژاد می‌افزاید: کشاورزان هم نباید محصولی را که یک سال برای آن زحمت کشیده‌اند، به قیمت ناچیز بفروشند. در همین زمینه با همکاری جهاد کشاورزی و فرمانداری تلاش کردیم با توجیه کشاورزان، قیمتی ثابت را تعیین کنیم تا کشاورزان کمتر از قیمت تعیین‌شده به فروش خرما اقدام نکنند. 

وی می‌گوید: صنایع تبدیلی و فرآوری متناسب با ظرفیت‌های موجود برای محصول خرما ایجاد نشده است، در این زمینه بخش خصوصی و دولت می‌تواند در این زمینه ورود پیدا کند. 


رونق اقتصادی

دبیر خانه کشاورز فنوج می‌گوید: درصورت ایجاد صنایع تبدیلی می‌توان با فرآوری خرما به تولید محصولاتی نظیر شیره خرما، عسل خرکا، خمیر، کشمش، سرکه، ترشی، رب و کمپوت خرما پرداخت تا به تبع آن شاهد رونق اقتصادی و اشتغال در منطقه باشیم. 

وی ادامه می‌دهد: سال گذشته نخلداران دچار خسارت ۷۰درصدی شدند، اما فقط ۳۰درصد خسارت وارده به آنان پرداخت شده است. از مسئولان تقاضا داریم با بازنگری در نحوه حمایت‌های بیمه‌ای شرایطی را فراهم کنند تا کشاورزان با اطمینان خاطر نسبت به بیمه نخیلات خود اقدام کنند و اختلاف میزان پرداختی با خسارت وارده به حداقل برسد. 

ملک‌‌نژاد با بیان این‌که برای توسعه اشتغال در صنعت خرما باید سرمایه‌گذارانی در این حوزه جذب شوند، می‌گوید: فروش و بازاریابی نیز باید به گونه‌ای باشد که تعداد واسطه‌ها و دلالان کم شود تا کشاورزان بیشتر سود ببرند.


فنوج خرمای درجه یک تولید می‌کند

دبیر خانه کشاورز فنوج می‌گوید: سیستان و بلوچستان از نظر سطح زیر کشت خرما رتبه اول و از نظر تولید این محصول رتبه دوم را در کشور به خود اختصاص داده است. خرما میوه شاخص استان است و بیشترین میزان تولید آن در شهرستان سراوان با 12 هزار و 250 هکتار سطح زیر کشت انجام می‌شود.   

«احمد ملک‌نژاد» می‌افزاید: شهرستان‌های ایرانشهر، نیکشهر، سراوان، دلگان، فنوج، قصرقند، سیب و سوران، مهرستان، سرباز، خاش، میرجاوه و زاهدان شهرستان‌های خرماخیز هستند. در این میان شهرستان‌های ایرانشهر، سراوان، مهرستان، سیب و سوران، فنوج و دلگان خرمای درجه یک تولید می‌کنند؛ علاوه بر این خرمای تولیدی سیستان وبلوچستان به دیگر کشورها شامل پاکستان، کشورهای حوزه خلیج فارس، افغانستان، آسیای میانه و کشورهای اروپایی نیز صادر می‌شود.  

دبیر خانه کشاورز فنوج ادامه می‌دهد: محصول خرمای ربی در ایران مختص سیستان و بلوچستان است و بیشترین سطح زیر کشت را دارد که به دنبال گرفتن برندی مخصوص برای این محصول هستیم. 
ملک‌نژاد ادامه می‌دهد: از محصول خرما بیش از 50 فرآورده به دست می‌آید؛ همچنین در حال حاضر 54 هزار بهره‌بردار خرما در استان مشغول هستند.