مصائب دریای جنوب؛ از صید بی رویه تا دریاخواری

مشکلات دریای جنوب هر روز در وسعت این اکوسیستم بخشنده عمیق‌تر می‌شود؛ مصائبی از نابودی آبزیان و صید ترال تا ورود فاضلاب و آلودگی‌های نفتی که نفس دریا را گرفته است. 

به گزارش مهر، وسط دریا قایق‌هایی دیده می‌شوند که در حال صید هستند، لنج‌هایی نیز از بندر بارگیری کرده‌اند و در حال حرکت هستند. یک کشتی بزرگ در حال عبور از کانال است تا خود را به بندر برساند. در گوشه‌ای از ساحل چند کودک و چند جوان در حال شنا هستند و چند خانواده نیز در ساحل نشسته‌اند و به دریا خیره شده‌اند. 

این تنها یک ‌گوشه از این دریای عظیم بود. از این دریای بی‌کران هرکس بهره‌ای دارد؛ یکی از آن رزق و روزی برمی‌دارد، یکی از دریا برای تفریح استفاده می‌کند و گروهی نیز به دریا عادت کرده‌اند و انگار بدون دریا زندگی‌شان بی‌معنی است. 

صیادی که ماهی می‌گیرد با آن روزگار می‌گذراند، تاجری که باری را حمل می‌کند به درآمدی می‌رسد و جوانی که در دریا شنا می‌کند از آن لذت می‌برد، ولی این دریا از خیلی‌ها ناراحت و دلخور است. 


صید بی‌رویه و نابودی نسل آبزیان

در سال‌های اخیر و به دنبال صید بی‌رویه آبزیان در دریا ضربه‌های بسیار سختی به دریا وارد شده است و برخی از گونه‌های دریایی در خطر نابودی قرارگرفته‌اند. برخی شیوه‌های صید مانند صید ترال آن‌قدر مخرب است که دریا را به مرز نابودی کشانده است. به گفته یکی از دوستداران محیط‌ زیست، برخی صیادان در طول سال آن‌قدر از صید ترال استفاده می‌کنند که انگار دریا را شخم زده‌اند و هر نوع آبزی‌ای را که در دریا وجود دارد نابود می‌کنند. 

«ناصر محمدی» که دل خوشی از وضعیت صید و صیادی ندارد، صید بی‌رویه و استفاده از شیوه ترال را عاملی برای نابودی انواع آبزیان در دریا می‌داند و استمرار این وضعیت را به معنای پایان زندگی آبزیان می‌داند. 

علی‌رغم تذکرهایی که همواره از سوی مسئولان صادر می‌شود برخورد قابل‌ توجه و جامعی با این شیوه‌های مخرب صید صورت نمی‌گیرد و بسیاری از صیادان از این شیوه بهره می‌برند و دریا را نابود می‌کنند. صید ترال همواره مورد اعتراض فعالان زیست‌محیطی بوده است و با این‌که در بسیاری نقاط کشور به‌شدت با این نوع صید برخورد می‌شود، ولی در آب‌های ما به‌خوبی با این موضوع برخورد نشده است. 


ورود فاضلاب به دریا

یکی دیگر از مشکلات اساسی که همواره گریبان‌گیر دریا بوده است، ورود فاضلاب از نقاط مختلف به دریا است که در برخی از شهرهای ساحلی شاهد وضعیت اسف‌باری در این زمینه هستیم. 

ورود فاضلاب به دریا باعث آلودگی شدید آن شده و علاوه بر مشکلاتی که برای آبزیان و موجودات دریایی ایجاد می‌کند بهداشت آب دریا را با مخاطره روبه‌رو کرده و خطراتی برای افرادی که در دریا شنا می‌کنند ایجاد می‌کند. به گفته مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری بوشهر، در برخی از نقاط ساحلی استان بوشهر شاهد ورود فاضلاب به دریا هستیم که این موضوع نگرانی‌هایی ایجاد می‌کند. 

«عباس برزگرزاده» با اشاره به این‌که وضعیت شناگاه‌های استان بوشهر مشخص شده است ادامه داد: نقاط آلوده با پرچم‌گذاری زرد مشخص شده است و در نقاط غیرآلوده که به‌ عنوان شناگاه رسمی شناخته شده‌اند پرچم آبی نصب می‌شود. وی بر لزوم مقابله جدی با عوامل آلوده‌کننده دریا تأکید کرد و افزود: دریا متعلق به همه مردم است و کسی حق ندارد دریا را آلوده کند و محیط ناسالمی برای مردم در کنار دریا ایجاد کند. 


ورود پسماند شناورها به دریا

یکی دیگر از عوامل آلوده‌کننده دریا ورود پسماند شناورها به دریا است. برخی از شناورها با بی‌توجهی به مسائل زیست‌محیطی بخشی از پسماند تولید خود از جمله انواع پلاستیک و بطری‌ها را به دریا می‌ریزند. 

برخی از این پسماندها به ساحل می‌رسند و بخش زیادی از این پسماندها نیز در بستر دریا باقی می‌مانند و باعث بروز مشکلاتی برای آبزیان می‌شوند و گاهی نابودی آنها را رقم می‌زنند. برخی از صیادان نیز ادوات صیادی خود از جمله تور و قلاب و طناب‌های ماهی‌گیری را در دریا رها می‌کنند که ضربه‌های مهلکی را بر پیکره آبزیان بی‌دفاع دریا وارد می‌کنند. 

«مهرداد تمجیدی» از دوستداران محیط زیست دریایی است که در مورد رفتار برخی افراد که اقدام به تخلیه پسماند در دریا می‌کنند بسیار نگران است و این موضوع را از عوامل نابودی ذخایر دریایی می‌داند.
 به گفته وی، در مقابل این رفتارهای مخرب تعدادی از دوستداران محیط زیست دریایی در ایام مختلف سال  و در حد امکان ساحل و دریا را پاک‌سازی می‌کنند، ولی این اقدامات اصلاً پاسخگوی تخریب‌ها نخواهد بود. 


استحصال اراضی از دریا

در سال‌های اخیر، به بهانه توسعه، تعرض‌های متعددی به دریا صورت گرفته است و دریاخواری نیز رواج یافته است. هرچند برخوردهایی در این زمینه صورت گرفته است، همچنان شاهد مشکلاتی در این زمینه هستیم.  به گفته «فرهاد قلی‌نژاد» مدیر کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر، برخی از سواحل استان بوشهر زیستگاه آب‌سنگ‌های مرجانی و انواع گونه‌های جانوری دیگر است و از نظر زیستی ارزشمند است. 

هر گونه استحصال دریا و آسیب به اکوسیستم سواحل غیرقانونی و استحصال‌های ضروری نیاز به اخذ مجوز و مطالعات زیست‌محیطی دارد.  وی افزود: استحصال اراضی از دریا یکی از اقدامات مخربی است که موجب خسارت فراوان به اکوسیستم‌های دریایی به‌ویژه زیستگاه مرجانی می‌شود و در برخی از سواحل در راستای احداث و استقرار صنایع، استحصال زمین از دریا انجام می‌شود که در استان بوشهر نیز از سال‌های پیش بخشی از سواحل به‌ویژه در عسلویه و کنگان استحصال‌ شده است.  

قلی‌نژاد تصریح کرد: استحصال زمین از دریا علاوه بر الزام به دریافت مجوز از سازمان محیط زیست نیازمند صدور مجوز از سایر ارگان‌های متولی و مسئول نظیر وزارت نیرو و سازمان بنادر و دریانوردی است. 


آلودگی‌های نفتی در دریا

ورود آلودگی‌های نفتی به دریا از تخریب‌هایی است که باعث نابودی و مشکلات زیستی در دریا شده و خطر بزرگی برای آبزیان محسوب می‌شود؛ آلودگی‌هایی که در سال‌های اخیر افزایش یافته است و باید مقابله اساسی با آن صورت گیرد.  بوشهر یک استان صنعتی است و صنایع بزرگی همچون نفت و گاز و پتروشیمی، نیروگاه اتمی و پایانه‌های نفتی در کنار دریا و یا در اعماق دریا ایجاد شده‌اند که آلودگی‌هایی برای دریا به وجود می‌آورد. 

این آلودگی‌های نفتی گاهی سطح گسترده‌ای از دریا را فرامی‌گیرد و در برخی اوقات فجایعی همچون مرگ ماهیان و دیگر آبزیان را به بار می‌آورد. 
هرچند دریا به‌شدت بخشنده است، انسان حریص است و تلاش دارد تا می‌تواند از دریا خدمات بگیرد و این حرص باعث می‌شود که با سرعت در مسیر نابودی دریا قدم بردارد.