همکاری فزاینده دولت و شهرداری در توسعه مترو

سیدمحمد فخار _ خبر‌نگار

 خط7 متروی تهران، با افتتاحی که دیروز صورت گرفت، تا جنوب شرقی پایتخت گسترده شد. این خط طی ماه‌های آینده تکمیل خواهد شد و با تزریق واگن‌های جدید، می‌تواند باری بزرگ از دوش ترافیک و آلودگی هوای شهر بردارد.

دیروز مراسم افتتاح بخش شرقی خط7 با حضور انبوهی از مهمانان شهری و کشوری در ایستگاه محمدیه برگزار شد؛ جایی که از سال80 و پس از افتتاح خط یک، هیچ رخداد جدیدی نداشته و پس از تلاقی با خط7، به یکی از ایستگاه‌های محوری پایتخت در قلب بازار تبدیل شده است. محمدباقر نوبخت، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه صبح دیروز در آیین افتتاح بخش شرقی خط٧ گفت: شعار تهران، شهری برای همه یک واقعیت است؛ چه برای من که شغلم در تهران است، چه برای مسافری که از خدمات پایتخت استفاده می‌کند، به همین جهت اولویت ما برای همکاری با شهرداری تهران غیرقابل انکار است. او گفت: درخصوص برنامه‌های شهرداری باید بگویم به‌رغم فشارهای موجود، دولت به این مسئله هم توجه دارد. آثار تحریم‌ها روی منابع مالی کاملا محسوس است. ما بودجه ۴۴٨هزار میلیارد تومانی را تا ٣٨۶هزار میلیارد تومان تقلیل دادیم و الان کشور با حداقل ۶٢هزار میلیارد تومان کمتر از قبل، قرار است اداره شود. نوبخت افزود: اصرار ما بر این است که یارانه را در رأس زمان خودش پرداخت کنیم. آیا حتی یک روز در این شرایط سخت، پرداخت یارانه به تأخیر افتاد؟  معاون رئیس‌جمهور ادامه داد: سیاست دولت توجه به مسائل مرتبط به پایتخت است. او گفت: بخش اعتبارات عمرانی مرتبط با شهر نیز محدودتر شده است. رقم این اعتبار سال گذشته ۵۴هزار میلیارد، سال پیش از آن ۴٢هزار میلیارد تومان و سال قبل‌تر ٣٨هزار میلیارد تومان بود. امسال هم آن ۵۴هزار میلیارد تومان، در حد ۴٣هزار میلیارد تومان محدود شده؛ اما این رقم با اولویت توزیع خواهد شد. وی افزود: همزمان در زیرزمین‌های تبریز، متروی این شهر را دنبال می‌کردیم و قبل از آن نیز راه‌آهن رشت به آستارا و قبل‌تر نیز راه‌آهن زاهدان به چابهار را پیش ببریم؛ راه‌آهنی که تا پایان سال بعد یا حداکثر بهار١۴٠٠ قابل افتتاح خواهد بود. همه مطلعند که پیش از این ارومیه، رشت، همدان و کرمانشاه به شبکه وصل شدند. نوبخت در بخش دیگری از اظهارات خود گفت: دولت همزمان با توسعه شبکه حمل‌ونقل ریلی، موضوع اشتغال را نیز تعقیب می‌‌کند. با این همه گسترش شبکه ریلی، آیا ما نیاز به واگن و لکوموتیو نداریم؟ با وزارت راه و شهرسازی قراردادی را منعقد کردیم که در قالب آن تجهیزات لازم برای توسعه آینده شبکه ریلی را از الان بسازیم. از شهرداری تهران هم می‌خواهم که توانایی خود برای ساخت تجهیزات را گسترش بدهد. وی تصریح کرد: به‌دنبال این هستیم که با گسترش شرکت‌های واگن‌سازی، هم برای آلودگی تهران و هم اشتغال جوانان کاری انجام دهیم. نوبخت تأکید کرد: حتما از تبصره١٨ قانون شهرداری‌ها مطلع هستید؛ الان با تکیه بر این تبصره می‌توان بالغ بر ١٠هزار میلیارد تومان، درصورت ارائه برنامه منطقی استفاده کرد. وی خطاب به شهرداری تهران ادامه داد: 1200میلیارد تومان سهم امسال است که اگر نیاز است فعالیت‌تان را در این زمینه بیشتر کنید، ما می‌توانیم این عدد را تا سقف 4800میلیارد تومان افزایش دهیم.همچنین نوید می‌دهم که به‌زودی شاهد رخداد بزرگی در خط اول بزرگراه تهران- شمال هم خواهیم بود که ازطریق آن ۶۴کیلومتر مسیر تهران- چالوس کاهش پیدا می‌‌کند.



همکاری مساعد دولت با شهرداری
شهردار تهران نیز از همکاری فزاینده تهران با دولت برای توسعه حمل‌ونقل عمومی خبر داد. پیروز حناچی گفت: موضوع آلودگی هوا و ترافیک 2 مسئله اصلی پایتخت است که مردم تهران بارها به آن اشاره کردند. البته اگر در این‌باره از مردم نظرسنجی شود، قطعا مسائل اقتصادی را اول مطرح می‌کنند اما این 2 امر هنوز هم جزو اولویت‌ها‌ست چراکه ارتباط مستقیم با زندگی مردم، اتلاف وقت، اتلاف میلیون‌ها لیتر سوخت و گسترش ذرات معلق ناشی از سوخت‌های فسیلی دارد؛ ذرات معلقی که در همین شهر توزیع می‌شوند و ما باید کنترلشان کنیم. وی تأکید کرد: کلانشهرها مشکلات مشترکی دارند؛ آلودگی، ترافیک، حاشیه‌نشینی و اسکان غیررسمی بین عموم کلانشهر‌های دنیا مشترک است. به‌عنوان مثال، هر‌چند که رشد جمعیت ٢٢منطقه تهران به‌طور متوسط حدود 2.5درصد بوده‌، می‌بینیم که در اطراف تهران و شهرهای اقماری، بعضا رشد جمعیت ١٧درصدی نیز وجود دارد. درست است که این شهرها جدا از حریم تهرانند، اما تأثیرات این موضوع در تهران نیز درک می‌شود. شهردار تهران با اشاره به اینکه اتصال شبکه ریلی از سیاست‌های اصلی ما‌ست، گفت: اتصال متروی تهران به پرند، هشتگرد و اسلامشهر نیز پیگیری می‌شود. حناچی اضافه کرد: امروز با رئیس شورای شهر تهران جلسه داشتیم که در آن پیشرفت ما در حمل‌ونقل عمومی با چینی‌ها مقایسه شد. ما با چینی‌ها همزمان شروع کردیم، اما آنها هم‌اکنون جلوتر هستند. البته این واقعیت را نیز باید درنظر گرفت که تولید ناخالص و درآمد سرانه خود را نمی‌توانیم با چین مقایسه کنیم. وی افزود: با همین وصف، در رنکینگ جهانی، متروی تهران جزو 15متروی اول است. بعضی شهرهای موفق، سیاست ۵٠٠متر تا ایستگاه مترو را اجرا می‌کنند. وی گفت: واقعیت این است که علاوه بر هزینه‌های قبلی، برای تکمیل این دو خط باید 5هزار میلیارد تومان دیگر هم هزینه کنیم؛ به‌ویژه حالا که با قول‌های خوب رئیس سازمان برنامه و بودجه امیدوارتر هم شده‌ایم. وی با اشاره به اینکه خطوط 6 و 7 در شرایط سختی افتتاح شدند، گفت: در خط7 با تحریم مواجه شدیم و مشاوران نرم‌افزاری که خارجی بودند، پروژه را رها کردند؛ در این شرایط متخصصان داخلی کار را به‌انتها رساندند. در مورد خط6 هم که کاملا در شرایط بحرانی تحریم بودیم، تلاش کردیم اغلب تجهیزات در داخل تامین شوند. 

اشتغال‌زایی 10هزارنفری هر خط مترو

توسعه هر خط مترو برای 10هزارنفر شغل ایجاد می‌کند. توجه به همین نکته بود که محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران دیروز در متروی تهران درباره‌اش گفت: متروی تهران باید به 12خط و ۴۶۰ کیلومتر و ۲۵۶ ایستگاه توسعه یابد. تبصره۱۸ قانون شهرداری‌‌ها برای تولید و اشتغال پول پرداخت می‌کند، شرکت مترو می‌تواند با درخواست از دولت چندجبهه ساخت تونل جدید فعال کند و این امر مصادف با خارج‌شدن دستگاه‌های حفار از تهران نباشد. دستگاه‌ها تا حد محدودی می‌توانند تونل بسازند و بعد از آن مستهلک می‌شوند و دیگر قادر به ارائه سرویس‌دهی نخواهند بود.

هاشمی با بیان اینکه ۴دستگاه حفار اتومات وجود داشت که یک دستگاه از تهران خارج شده و در اسلامشهر کار می‌کند، تصریح کرد: اینها دستگاه‌های گرانی است که قیمتی برابر با ۲۵میلیون دلار دارند. یک دستگاه توسط قرارگاه خاتم‌الانبیا در خط۷ مورد استفاده قرار گرفت و دستگاه دیگر توسط شرکت آهاب در خط۶ به‌کار گرفته شد. مجموعا به نرخ امروز 100میلیون دلار دستگاه اتومات تونل‌کن اتوماتیک در تهران داریم که هر دستگاه می‌تواند به‌طور متوسط ۱۵ تا ۲۵متر تونل حفر کند، درحال حاضر یک متر هم حفر نمی‌کند. هاشمی یکی از درخواست‌های شورای شهر تهران را ادامه پیدا‌کردن روند توسعه و ساخت مترو دانست و گفت: باید مصوبات لازم برای تکمیل خطوط ۸ تا ۱۲ گرفته شود. هر خط مترو به‌صورت مستقیم 10هزار نفر را به‌کار می‌گیرد. تولیدات شرکت واگن‌سازی‌، تولیدات پیشرفته‌ای است. در کشور ۴کارخانه واگن‌سازی‌ وجود دارد که این شرکت‌ها می‌توانند از تبصره۱۸ پول دریافت و واگن تولید کنند. برای تجهیزات ثابت اعم از نیروی انسانی، سیستم‌های بلیت، تهویه، سیگنالینگ، پله برقی، آسانسور و... تولید انجام می‌شود و در کنار آن هم اشتغال صورت می‌گیرد. رئیس شورای شهر تهران با بیان اینکه در سال۲۰۰۰ از متروی تهران رونمایی شد، تصریح کرد: در آن تاریخ طولانی‌ترین مترو‌ لندن، پر‌مسافرترین مترو مسکو‌‌، پر‌ایستگاه‌ترین مترو نیویورک‌ و زیباترین مترو تهران بود اما درحال حاضر همه این «ترین‌ها» به چین رفته‌اند. نخستین مترو دنیا از نظر مسافر و ایستگاه، شانگهای است و دومین مترو، پکن است. پکن اقدامات خود برای راه‌‌اندازی مترو را همزمان با تهران شروع کرد. درحال حاضر پکن ۲۰خط مترو دارد و تعداد سفرهای روزانه در 20سال گذشته برابر با ۶۰هزار سفر بود و الان این عدد به 10میلیون سفر رسیده است و رکورد 13میلیون سفر در روز را شکسته‌اند. قرار است طول متروی‌ پکن به هزار کیلومتر و ۱۸میلیون سفر در روز برسد.


ایستگاه ناایمن افتتاح نمی‌کنیم 

شهردار تهران در حاشیه مراسم افتتاح بخش شرقی خط٧ مترو در جمع خبرنگاران اعلام کرد که قول داده بودیم هر ‌ماه یک ایستگاه به شبکه مترو اضافه کنیم که به آن عمل خواهیم کرد. حناچی گفت: قولی که امروز از ریاست محترم سازمان برنامه و بودجه گرفتیم، استفاده از ظرفیت تبصره١٨ و توسعه تولیدات داخلی است. گلوگاه ما در مترو، تعداد واگن‌هایی است که باید تامین کنیم. تامین 2هزار واگن را در دستور کار داریم که شرکت واگن‌سازی تهران و ۴شرکت دیگر پیگیر این موضوع هستند. او درباره ایمنی خط7 نیز گفت: علت تأخیر در افتتاح، سیگنالینگ و ایمنی بود. اگر ایستگاهی ایمن نباشد، آن را افتتاح نمی‌کنیم. سعی داریم استانداردها را رعایت و فاصله خطوط را متناسب با راه‌اندازی هواکش‌ها کم کنیم. در ضمن 4رام قطار را به شبکه اضافه کردیم که همان 70واگن گیرکرده در گمرک بود. حناچی گفت: قراردادهایی را برای ورود مینی‌بوس‌های جدید به شهر منعقد کردیم که ١۵٠عدد آنها قرار بود آخر شهریور به مجموعه بپیوندد. همچنین چیزی حدود ٣هزار دستگاه اتوبوس در تهران کم داریم که سعی می‌کنیم تامین شود.

شهردار تهران گفت: قول دادیم حوزه قلمرو عمومی را گسترش دهیم؛ میدانگاه هفت‌تیر را هم در همین راستا به مردم هدیه دادیم، تبدیل میدان امام‌خمینی و میدان مشق به حوزه‌های قلمرو عمومی را نیز در دستور کار داریم. حناچی به کمک‌های دولت نیز پرداخت و تصریح کرد: در حوزه توسعه حمل‌ونقل عمومی، در شرایط بسیار مساعد همکاری با دولت به‌سر می‌بریم. با وجود وضعیت اقتصادی سخت دولت، موردی نبوده که برای حمایت از دولت تقاضا کنیم و به آن عمل نشود.


پایان امسال ایستگاه‌های خط٧ به ١۶ عدد  می‌رسد

 علی امام، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران
یکی از مهم‌ترین مباحث ما موضوع راه‌اندازی سیستم سیگنالینگ خط٧ بود و توانستیم در تمام ٢٢کیلومتر این مسیر، امکان سیگنالینگ را به‌طور کامل فراهم کنیم. در طول این مسیر ١٩ اتاق فنی سیگنالینگ قرار دارد.  امروز از ایستگاه بسیج تا ایستگاه محمدیه افتتاح شد. این محل خاص ورودی جدید ایستگاه محمدیه است. این ایستگاه با خط‌یک مترو حالت تقاطعی است و مفتخریم به اینکه در افتتاح امروز، از ورودی اختصاصی و جدید خط٧ بهره‌برداری می‌کنیم و آن را در اختیار شهروندان قرار می‌دهیم؛ با افتتاح امروز جمعا ٢٢ کیلومتر از خط٧ به‌همراه ١٠ ایستگاه تقدیم شهروندان می‌شود. سیستم حفاظت اتوماتیک قطارها یا ATP نیز برای افزایش اطمینان خاطر راه‌اندازی شد. نکته بعدی، تجهیز این مسیر به سامانه تهویه بود؛ برای این کار لازم بود اقدامات ساختمانی در اتاق‌های هواساز و شفت‌های میان تونلی انجام شود. در ایستگاه‌های میدان محمدیه و بسیج سیستم جدید مه‌پاش نیز راه‌اندازی شد. درخصوص سایر سامانه‌ها مانند سامانه مخابراتی و سیستم اطفا و اعلام حریق نیز اتفاقات خوبی افتاد. در کل ١٠ ایستگاه تجهیزات مخابراتی موجود است. دوربین‌های مداربسته و باقی مسائلی نیز که برای افزایش سطح ایمنی لازم است، انجام شد.  برای تکمیل سیستم برق‌رسانی به خط٧ باید کارهای بسیاری انجام می‌شد؛ به همین جهت پست‌های برق LPS به تعداد ١١ واحد در ۴۶تابلوی برق و پست‌های RS نیز راه‌اندازی شد. تمام این اقدامات در جهت تضمین ایمنی و رفاه شهروندان پیگیری شدند. بهره‌برداری از ٢٢کیلومتر خط٧ در ٣مرحله انجام شد: بخش میانی به طول ۶کیلومتر از ایستگاه مهدیه تا نواب‌صفوی؛ بخش دوم از نواب‌صفوی تا میدان صنعت در شهرک غرب و بخش سوم نیزکه همان بخش شرقی است، با حضور شما رسما به بهره‌برداری می‌رسد. عزیزانی که بخشی از ایشان در جلسه نیز حضور دارند، همت بسیار به خرج دادند و در شرایط سخت زیرزمینی به‌صورت شبانه‌روزی کار کردند تا این فضای مناسب و مطبوع برای استفاده در شبکه گسترده حمل‌ونقل عمومی شهر تهران در اختیار شهروندان قرار گیرد. با تشکر از شرکت‌های پیمانکار از قبیل قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء و ساصد و دیگر واحد‌های پیمانکاری که در ساخت این مسیر دخیل بودند، امیدواریم در ۶‌ماه دوم امسال هر‌ماه به‌طور متوسط در خط٧ شاهد راه‌اندازی یک ایستگاه باشیم؛ به این طریق انتهای سال‌جاری تعداد ایستگاه‌ها به ١۶ خواهد رسید و ۶ ایستگاه نیز برای سال بعد باقی می‌ماند. اتفاق خجسته دیگری که امروز افتاد، راه‌اندازی ۴ رام قطار جدید بود که با تلاش همکاران در شرکت واگن‌سازی تهران ممکن شد؛ همین قطاری هم که سوار شدیم، یکی از آن ۴ قطار بود. امیدواریم شرکت واگن‌سازی تهران بتواند تا پایان سال ۶ رام دیگر را نیز بسازد.  خط۶ نیز تا پایان سال شاهد اتفاقات خوبی خواهد بود؛ تا یک‌‌ماه دیگر ایستگاه امام‌حسین در خط۶ به بهره‌برداری می‌رسد.


 اختصاص منابع مالی جدید برای خرید واگن‌های مترو

 محسن پورسیدآقایی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری
بنا به دستور آقای نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه، از محل منابع تبصره۱۸ به‌زودی منابعی برای تأمین واگن‌های جدید در اختیار شهرداری تهران قرار خواهد گرفت. این دستور کمکی برای حل معضل ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی خواهد بود.
واقعیت این است که در زمان تعطیلی خط۷ در سال96 بحث‌های بسیاری مطرح شد، اما در آن زمان به صراحت بیان کردم که هیچ دلیلی جز ناامنی و تکمیل نبودن خطوط برای این اخذ این تصمیم وجود ندارد. به عقیده ما، هیچ قصد سیاسی را نباید در کار مردم دخالت داد و قطعا ما از این امر پرهیز می‌کنیم. امروز راه‌اندازی خطوط مترو با ایمنی کامل و سرفاصله استاندارد قطارها انجام می‌شود. تا قبل از تعطیلی خط۷ در سال۹۶، 2هزار میلیارد تومان برای ایجاد آن هزینه شده بود، اما از روزی که مجبور به تعطیلی این خط شدیم تا به امروز هزار میلیارد تومان دیگر هزینه شده است. این هزار میلیارد در دوره‌‌ای هزینه شد که کشور درگیر یک جنگ اقتصادی است. باید بپذیریم که در کشور درگیر یک جنگ تمام عیار اقتصادی با ابرقدرت‌های اصلی جهان هستیم و در این شرایط توسعه مترو با تکیه بر توان داخلی صورت گرفت. واقعیت این است که انجام اقدامات زیربنایی در اغلب کشورها در دوران سخت اقتصادی تعطیل می‌شود تا کشور امور جاری خود را بگذراند، اما ما باتکیه بر توانایی‌های داخل کشور توانستیم اقدامات زیربنایی را هم ادامه دهیم. در زمان تعطیلی خط7، قطارها با سرفاصله ناایمن ۳۵دقیقه افتتاح شدند، اما امروز این سرفاصله ۱۲دقیقه شده و اقدامات بسیاری برای راه‌اندازی مجدد آن صورت گرفته است.

فروردین امسال ۹کیلومتر از خط۶ افتتاح شد. همچنین قرار است هر ‌ماه یک ایستگاه به ایستگاه‌های خط۷ اضافه شود.  از این پس لازم است که تمرکز بیشتری روی ناوگان حمل‌ونقل عمومی داشته باشیم،  درسال‌جاری برای توسعه مترو، 1600میلیارد تومان اوراق مشارکت با موافقت وزارت کشور دریافت کرده‌ایم، اما نکته این است که اوراق مشارکت هر سال را سال بعد می‌توان به منابع تبدیل کرد. اگر دستگاه‌های ذیربط ازجمله سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی کمک کنند که اوراق مشارکت سال۹۸ را در همین سال به‌دست بیاوریم، کمک بسیاری به توسعه خطوط مترو خواهد بود تا اینکه یک فاصله یکساله ایجاد شود. درصورت تامین بودجه اوراق مشارکت سال98، رقم مذکور در کنار 1300میلیارد تومان حاصل از فروش اوراق مشارکت در سال97، امکان سرمایه‌گذاری بیش از 1900میلیارد تومانی در مترو را فراهم می‌کند. وضعیت امروز اتوبوسرانی، وضعیت مناسبی نیست و اتوبوس‌ها سنی بیش از 10سال دارند و باید اتوبوس‌های نوساز جایگزین شوند.
در قالب طرح نوسازی که از جانب دولت پیشنهاد شده، ۱۹هزار دستگاه اتوبوس برای شهرهای کشور باید خریداری شود اما از آنجایی که راهبری این طرح، ملی است سازمان‌های ذیربط باید ورود پیدا کنند. 
بعد از گذشت یک سال و نیم از بحث طرح نوسازی هنوز یک دستگاه اتوبوس در قالب این طرح تامین نشده است، درصورتی که رئیس‌جمهور تأکید بسیاری بر اجرای آن دارد.