14میلیارد بیهودگی

مائده امینی/روزنامه‌نگار

 انگار که نه خانی آمده نه خانی رفته. انگار که برنج، چای، ‌روغن، گندم و همه آن کالاهایی که صفت اساسی را یدک می‌کشند هم پابه‌پای لوازم آرایشی، تلویزیون ال‌ای دی و گوشی موبایل گران شده و با دلار نه 11هزار تومانی که 14هزار تومانی تهیه شده و به‌دست مصرف‌کننده رسیده‌اند. 14میلیارد دلار از جیب همه ایران خارج شده اما به‌طور میانگین همه کالاهای اساسی در سال 97، 47درصد گران‌تر شده‌اند. این در حالی است که مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کرده که کالاهایی که در همین بازه زمانی ارز دولتی دریافت نکرده‌اند؛ 85درصد رشد قیمت را تجربه کرده‌اند.  اختصاص ارز ترجیحی به واردات کالاهای اساسی، تنها توانسته حدود 32درصد مؤثر واقع شود که این 32درصد هم شامل همه کالا‌ها نمی‌شود و این یعنی در شرایطی که کشور با محدودیت منابع ارزی دست و پنجه نرم می‌کند، ماحصل هزینه کردن 14میلیارد دلار از بیت‌المال، تنها 30درصد به مهار قیمت‌ها کمک کرده است و البته اینکه چقدر از این 14میلیارد دلار به دهک‌های پایین درآمدی اصابت می‌کند هم برای خود ماجرای جدایی دارد. همشهری امروز روند تغییر قیمت 16قلم از 25قلم کالایی که ارز دولتی می‌گیرند را در بازه زمانی بهار 97تا بهار 98به تفکیک بررسی کرده است.

برنج خارجی؛ 19درصد افزایش قیمت 
فروردین سال گذشته، هر کیلوگرم برنج خارجی درجه یک 7400تومان قیمت داشت. برنج خارجی که در یک سال گذشته با ارز دولتی و 4200تومانی وارد شده در فروردین امسال تا کیلویی 8500و 8900تومان افزایش قیمت را هم تجربه کرده تا 19درصد گران‌تر از سال گذشته معامله شود.

گندم؛ 63درصد افزایش قیمت
گندم کالای استراتژیکی است که مسئولان ترجیح می‌دهند آن را تولید کنند نه وارد. با وجود این به همان میزان گندمی که وارد کشور می‌شود هم ارز دولتی اختصاص داده‌اند. هر کیلوگرم گندم در فروردین سال 97، حدود 1275تومان بوده که با 63درصد افزایش قیمت به 2080تومان در فروردین سال 98رسیده است.

گوشت قرمز ؛ 140درصد افزایش قیمت 
در سالی که گذشت، گوشت بزرگ‌ترین مثال نقض کنترل قیمت به واسطه ارز 4200تومانی بود؛ کالای استراتژیکی که تقریبا همه ایران با آن درگیر بودند و نسبت به افزایش قیمت آن اعتراض داشتند. مرکز آمار ایران در گزارشی که سال 97منتشر کرده نوشته است هر کیلوگرم گوشت گوسفندی 42هزار تومان قیمت دارد و یک سال بعد همان گزارش قیمت گوشت گوسفندی را با 140درصد افزایش، 86هزار تومان اعلام کرده که البته قیمت گوشت در بازار به کیلویی 120هزار تومان هم در همین بازه زمانی رسیده بود.
گوشت منجمد وارداتی هم که دهک‌های کم‌درآمدی جامعه نسبت به تغییر قیمت آن حساس‌تر هستند از کیلویی 24هزار تومان به 45هزار تومان از بهار 97تا بهار 98رسیده است.

گوشت مرغ؛ 75درصد افزایش قیمت 
در فروردین 97هر کیلوگرم مرغ بین 7800تا 8200تومان فروخته می‌شد. یک سال بعد در همین‌ماه یک کیلوگرم مرغ تا 11هزار تومان هم افزایش یافت تا رشد 75درصدی را تجربه کند. البته تا پایان خرداد مرغ به کیلویی 13500تومان هم رسید.

تخم مرغ؛ 12درصد افزایش قیمت 
قیمت هر کیلوگرم تخم مرغ در خرده‌فروشی‌های سراسر کشور در فروردین 97، 8100تومان بود که با 12درصد افزایش قیمت، بعد از فراز و نشیب‌های بسیار، در فروردین 98به 9100تومان رسید.

کنجاله سویا؛ 50درصد افزایش قیمت 
کنجاله سویا همیشه در کشاورزی ایران جایگاه ویژه‌ای داشته. این کالا در فروردین 97، 2296تومان به کشاورزان و کارخانه‌داران فروخته می‌شد که این رقم یک‌سال بعد به 4650رسید؛ 50درصد گران‌تر.

ذرت؛ 26درصد افزایش قیمت 
ذرت اگرچه با شتاب کمتری نسبت به گندم اما به هر حال 26درصد گران‌تر شده است. در فروردین 97، هر کیلوگرم ذرت 1170بود و در فروردین 98به 1483رسید.

جو؛ 70درصد افزایش قیمت 
هر کیلوگرم جو در فروردین 97، هزار و 60تومان قیمت‌گذاری شده بود که با وجود منابعی که برای کنترل قیمت‌ این کالا هدر رفت، نرخ آن با 70درصد افزایش به هزار و 840 تومان رسید.

کود‌های شیمیایی؛ 128درصد 
نیاز مبرم کشاورزان به کودهای شیمیایی برای تولید محصول، این کالا را هم در رسته کالاهایی قرار داده که از نظر مسئولان مستحق دریافت ارز دولتی بوده است. با وجود این برای مثال کود اوره از کیلویی 700تومان سال 97، به کیلویی 1600تومان در سال 98رسیده و 128درصد گران‌تر به‌دست کشاورز می‌رسد.

بذر؛ حدود صددرصد افزایش قیمت 
تمامی بذرهای مورد استفاده کشاورزان، ارز دولتی می‌گیرند. بذر پیاز، بذر ذرت، بذر قارچ، ‌بذر گل و گیاه و... تقریبا اما هیچ‌کدام از بذرهای مورد استفاده در یک سال اخیر، نه‌تنها قیمت ثابتی نداشته‌اند بلکه در برخی موارد دو برابر هم شده‌اند. یکی از کشاورزان نمونه اصفهانی به همشهری می‌گوید که بذر ذرت 704علوفه‌ای را پارسال 12هزار تومان می‌خریده و امسال برای همان بذر باید حدود 25هزار تومان پرداخت کند؛‌ بذر ذرت کشاورزان 108درصد گران‌تر شده است.

شکر خام؛ 88درصد افزایش قیمت 
کار شکر به جایی رسید که در سال گذشته بارها برای خرید آن صف‌های طویلی تشکیل شد. درحالی‌که فروردین‌ماه 97خرده‌فروشی‌ها شکر را کیلویی 3200تا 3500تومان می‌فروختند تنها یک سال بعد این نرخ تا 6200تومان برای هر کیلو جهش پیدا کرد تا شکر هم با وجود میلیون‌ها دلار ارز دولتی که به آن اختصاص پیدا می‌کند، 88درصد رشد را تجربه کند.

روغن مایع؛ 46درصد افزایش قیمت 
هر کیلوگرم روغن مایع در فروردین سال 97، 5300تومان قیمت‌گذاری شده بود. روغن هم از گزند دلالی و سفته‌بازی به دور نماند و با 46درصد افزایش قیمت به 7800تومان برای هر کیلو رسید.

حبوبات؛ 24درصد افزایش قیمت 
در گروه حبوبات هم اگرچه افزایش قیمت مانند سایر اقلام خوراکی چشمگیر نبوده اما در نوع خود قابل توجه است. مثلا هر کیلوگرم لوبیا چیتی از کیلویی 11هزار و 900تومان در فروردین 97به 14هزار و 800تومان در فروردین 98رسیده تا 24درصد افزایش قیمت در این رسته ثبت شود.
قیمت عدس اما تقریبا کنترل شده‌تر بوده و تنها 3.6درصد افزایش پیدا کرده و از کیلویی 8هزار تومان به کیلویی 9200تومان رسیده است.

لاستیک سنگین؛ 233درصد افزایش قیمت 
بررسی‌های میدانی همشهری نشان می‌دهد؛ در بهار سال 97، قیمت هر حلقه لاستیک کامیون بین یک میلیون و 700هزار تومان تا یک میلیون و 800هزار تومان بوده است. در فروردین و اردیبهشت 98اما قیمت همان لاستیک به 6میلیون تومان رسید و این یعنی با وجود میلیون‌ها دلار ارز اختصاص داده شده به این حوزه، لاستیک سنگین بیش از 233درصد در یک سال گران شد. کار به جایی رسید که کامیون‌داران دست به اعتصاب زدند و برخی راه‌ها بسته شد و کاسبی‌ها تعطیل. هم‌اکنون میانگین قیمت لاستیک سنگین، 4 میلیون تومان برای هر حلقه است. لاستیک‌های سبک و مثلا داخلی هم از این قاعده مستثنی نبوده‌اند. در اوایل سال 97هر حلقه لاستیک پراید 180هزار تا 220هزار تومان معامله می‌شد و این در حالی است که در بهار سال 98همین لاستیک تا 380هزار تومان هم معامله شده است. لاستیک کره‌ای پراید هم در یک سال اخیر از 550هزار تومان به 900هزار تومان رسیده است.

کاغذ؛ 340درصد افزایش قیمت
مطبوعات، ناشرین، فروشندگان کاغذ و مقوا و هر صنف و نهاد و شغلی که به هر شکلی در سال گذشته با کاغذ سر و کار داشت؛ در سالی که گذشت کارد از استخوانش هم عبور کرد. کاغذ از آن کالاهای پر سر و صدایی بود که سلطانش را گرفتند و آزاد کردند و قیمت‌ها هیچ تغییری نکرد. هر بند کاغذ تحریر 70×100با گرماژ 70 از حدود 115هزار تومان در نیمه اول اردیبهشت 97به 505هزار تومان در نیمه اول اردیبهشت 98رسید. کاغذ بین 340تا 400درصد افزایش قیمت را تجربه کرد تا رکوردی تاریخی در اقلامی که ارز ترجیحی می‌گیرند، از خود به جای بگذارد.

چای خشک خارجی؛ 50درصد افزایش قیمت 
چای خارجی در بین ایرانی‌ها کم طرفدار ندارد و تقریبا خوراکی محبوبی به شمار می‌رود. هر کیلوگرم چای خارجی براساس گزارش‌های مرکز آمار ایران از کیلویی 21هزار تومان در سال 97، به کیلویی 32هزار تومان در سال 98رسیده است تا این قلم هم 50درصد گرانی را در کارنامه خود ثبت کند.


75درصد رشد
در فروردین 97هر کیلوگرم مرغ بین 7800تا 8200تومان فروخته می‌شد. یک سال بعد در همین‌ماه یک کیلوگرم مرغ تا 11هزار تومان هم افزایش یافت تا رشد 75درصدی را تجربه کند. البته تا پایان خرداد مرغ به کیلویی 13500تومان هم رسید