انسان روزی جهان را با مغزش کنترل می‌کند؟

 افسانه‌های علمی می‌تواند راهنمای بسیار خوبی برای آینده باشد. در فیلم «ارتقا یافته» ساخته لی وانل، محصول سال2018، هری تریس شخصیت اصلی داستان از ناحیه گردن مورد اصابت گلوله قرار‌می‌گیرد و همسرش نیز در این تیراندازی کشته می‌شود. حالا او نه‌تنها خانواده‌اش را از هم پاشیده می‌بیند، بلکه درمی‌یابد که باید تا پایان عمر روی صندلی چرخ‌دار بنشیند. در ادامه مخترعی به نام «ارون کین» یک چیپ رایانه‌ای در مغز او قرار می‌دهد که توانایی راه‌رفتن مجدد را به تریس می‌دهد. این چیپ رایانه‌ای که Stem نام دارد و یک هوش مصنوعی است، می‌تواند با هری صحبت کند و در عین حال کسی صدایش را نشنود.

رویا تا واقعیت
تبدیل شدن به یک سایبرگ یا همان انسانی آمیخته با روبات در سال2019خیلی دراماتیک نیست، اما همچنان یک پدیده شگفت‌انگیز به‌حساب می‌آید. در سال2012و به‌عنوان بخشی از برنامه تحقیقاتی که جنیفر کالینگر، مهندس زیست‌پزشکی دانشگاه پیتسبرگ روی آن کار می‌کرد، جن شوئرمان جزو معدود انسان‌هایی نام گرفت که تراشه‌ای سوکت‌مانند در مغزش کاشته شد. این خانم 53ساله به‌دلیل نوعی بیماری مفصلی در طرح تحقیقاتی آژانس تحقیقات دفاع پیشرفته دولت آمریکا (دارپا) قرار گرفت و مغز او از طریق 2رشته کابل به دستگاهی شبیه به یک کنسول بازی متصل شد. او از طریق این رایانه می‌توانست یک بازوی روباتیک را با ذهنش کنترل کرده و به حرکت درآورد. همین میزان کنترل باعث شد تا او بتواند شکلاتی را بردارد و بخورد. 3سال بعد او از طریق دستگاه شبیه‌ساز رایانه‌ای، توانست یک هواپیمای جنگنده را به پرواز درآورد.

دستور یک تحقیق بزرگ
دکتر «ال اموندی» که رئیس این تحقیقات است، برنامه‌ای را به دانشمندان 6مرکز تحقیقاتی پیشتاز در آمریکا ارائه داد که طبق آن، این محققان باید سخت‌افزاری را طراحی کنند که بتواند خارج از بدن، ذهن انسان را بخواند و آنقدر کوچک باشد که امکان قرار گرفتن آن در داخل یک کلاه بیس‌بال یا بالش وجود داشته باشد. براساس برنامه و خواست ال اموندی، مانند تله‌پاتی یا رابط واقعی مغز و رایانه، این سخت‌افزار باید به‌صورت دوطرفه بوده و توانایی انتقال اطلاعات به مغز را نیز داشته باشد، به‌گونه‌ای که مغز انسان این اطلاعات را به‌درستی درک کند. ال اموندی تنها 4سال به دانشمندان فرصت داد که این طرح را از آزمایشگاه‌های خود خارج کرده و به‌صورت عملی روی یک انسان مورد آزمایش قرار بدهند. او در این‌باره می‌گوید: «توانایی تغییر جهان معمولا تنها با حرکت در یک حرفه و دانش انجام نمی‌شود. اگر بتوانیم یک رابط عصبی بسازیم که تهاجمی نباشد، در را به روی اکوسیستمی کاملاً جدید باز کرده‌ایم که هم‌اکنون وجود ندارد».

نگاه رو به جلو
به گزارش همشهری، جیکوب رابینسن، مهندس کامپیوتر و برق دانشگاه هیوستون و یکی از محققان تیم‌های تحقیقاتی طرح نیز در این رابطه می‌گوید: «متداول‌ترین کاربردها برای کمک به افرادی است که توانایی جابه‌جایی بازوها را از دست داده‌اند. تصور کنید اگر ما بتوانیم بدون انجام جراحی، همان نوع توانایی برقراری ارتباط با دستگاه را داشته باشیم، پس می‌توانیم این فناوری را به‌شکل گسترده‌تری درآوریم. آنگاه افراد سالم و توانا هم می‌توانند سریع‌تر و بهتر با دستگاه‌های مختلف خود ارتباط برقرار کنند».
برخی محققان بر این باورند که برنامه رابطه‌ای مغز و رایانه می‌تواند ژرف‌تر از این نیز باشد. مایکل وولمتز از محققان دستگاه‌های هوشمند در آزمایشگاه پزشکی جانز هاپکینز گفت: «انسان‌ها تنها از طریق بدن، عضلات و حواس با جهان تکامل یافته در ارتباط هستند و ما البته در این کار بسیار خوب هستیم. با این حال باید گفت که این یک محدودیت اساسی در توانایی‌مان در تعامل با جهان است و تنها راه خارج شدن از چنین محدودیتی برقراری ارتباط مستقیم با مغز خواهد بود».
باوجود سختی‌های طاقت‌فرسا، «دارپا» تاریخی از فناوری‌های پیشگام را پیش روی خود دارد که شکل بهتری به دنیایی که ما در آن زندگی می‌کنیم، داده‌اند؛ توسعه اینترنت، GPS، دستیاران مجازی هوشمند مثل سیری اپل و حالا هم هوش مصنوعی که همگی به لطف دلارهایی که به سمت آنها سرازیر شده، ساخته شده‌اند. بودجه برای تحقیق درخصوص رابطه مغز و رایانه، نشان می‌دهد که می‌تواند یک تغییر در رویکرد باشد و بازی را عوض کند، اما این تنها طرح مطرح‌شده نیست.

سود سرشار
شرکت نورالینک با مدیریت «ایلان ماسک» که یکی از 10چهره تأثیرگذار جهان محسوب می‌شود نیز پروژه‌هایی در این خصوص دارد. شرکت‌های بزرگی همچون اینتل نیز هم‌اینک در این زمینه فعالیت‌هایی دارند. به‌نظر می‌رسد درصورت حصول موفقیت، سود کلانی روانه خزانه سازندگان خواهد شد. انتظار می‌رود گردش مالی بازار «فناوری اعصاب» در سال2022میلادی به 3/13میلیارد دلار برسد.

پیشینه
تمام آن چیزی که امروز در این زمینه داریم را مدیون تلاش دانشمندان و محققانی هستیم که در قرن نوزدهم میلادی به‌دنبال کشف فعالیت‌های الکتریکی در مغز حیوانات بودند. در دهه1920نیز هانس برگر، دستگاه الکتروانسفالوگراف را برای شناسایی فعالیت الکتریکی از سطح جمجمه انسان تهیه و آن را ثبت کرد.

آینده
توسعه فناوری در زمینه ساخت مغزهای کامپیوتری قدرتمند، حتی ممکن است به حیات انسان نیز کمک کند. زمانی که هوش مصنوعی از هوش انسانی پیشی بگیرد و بتواند خود را تکثیر کند، چنین چیزی امکان‌پذیر خواهد بود. آنگاه بشر می‌تواند از فناوری برای به‌روزرسانی خود برای رقابت با این رقبای جدید استفاده کند یا حتی با یک هوش مصنوعی ادغام شود. کاری که ایلان ماسک در زمینه فروش خود در شرکت نورالینک با صراحت از آن سخن گفته است.