پژوهش‌های شهری در دسترس عمومی

محمد سرابی/ خبر‌نگار
هزینه پژوهش‌هایی که در شهرداری انجام می‌شود، درست مانند هزینه نگهداری از فضای سبز یا تعمیرات اتوبوس‌ها از بودجه عمومی شهر تامین می‌شود و هربار که یک طرح تحقیقاتی تکرار شود یا نتیجه طرحی بایگانی و کنار گذاشته شود، بخشی از این بودجه هدر می‌رود. پراکنده بودن سازمان‌ها و بخش‌های مختلف شهرداری باعث شده است که طرح‌های مطالعاتی فراوانی در گوشه و کنار اجرا شود؛ درحالی‌که دسترسی مشخصی به نتایج و ابعاد آنها وجود ندارد.

سامانه پژوهشیار پیش از این در دانشگاه‌های بزرگ برای تمرکز دادن به دستاورد‌های علمی ساخته شده بود تا تمام نتایج تدوین شده، از تحقیقات تحصیلی گرفته تا پایان‌نامه‌ها در یک سامانه قابل دسترسی باشد. اکنون شهرداری تهران نیز این سامانه را ایجاد و طی مراسمی روز شنبه 26مرداد به پایگاه اینترنتی شفافیت متصل کرد.

عضو شورای شهر تهران در این مراسم، اظهار داشت: مهم‌ترین اتفاقی که پس از اتصال سامانه پژوهشیار به سامانه شفافیت رخ می‌دهد، جلوگیری از انجام پژوهش‌های تکراری در شهرداری تهران است؛ پژوهش‌هایی که در واحدی از شهرداری تهران انجام شده اما به‌دلیل آنکه در دسترس سایر واحدها نبوده سهوا یا عمدا به واحدهای دیگر شهرداری ارائه شده است.

بهاره آروین بیان کرد:‌ به‌عنوان مثال مشاهده شده در یک سازمان مثل بهزیستی یا وزارت کشور که حوزه کاری مشابه شهرداری دارند، پژوهشی انجام و به‌عنوان پژوهش جدید به شهرداری تهران نیز داده شده است؛ به همین دلیل لازم است در مراحل بعدی این سامانه به سامانه‌های مشابه همانند «ایران داک» متصل شود تا از هرگونه موازی‌کاری و تکرار در حوزه پژوهش جلوگیری شود.

این عضو شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه در دسترس قرار گرفتن این پژوهش‌ها علاوه بر اینکه انباشت دانش در جامعه را افزایش می‌دهد به ارتقای کیفیت پژوهش‌ها نیز کمک می‌کند، گفت: زمانی که یک سازمان پژوهشی را انجام می‌دهد تنها یک ناظر کیفیت آن را مورد ارزیابی قرار می‌دهد اما وقتی در معرض دید عموم قرار بگیرد، همتایان دانشگاهی و علمی نیز این پژوهش را ارزیابی می‌کنند و در میان‌مدت نظارت همتایان باعث ارتقای کیفی پژوهش خواهد شد.

آروین با تأکید بر اینکه پیوست‌های مطالعاتی نیز باید در دسترس عموم قرار گیرد، گفت: با انتشار پیوست‌های مطالعاتی پروژه‌های عمرانی جریان نقد و ارزیابی پروژه‌ها توسط ناظران فراهم می‌شود و پیوست‌هایی که ضعیف و صوری تهیه شده و قرار است با بودجه عمومی ساخته شوند از سوی رسانه‌ها و نهادهای تخصصی شناسایی خواهند شد.

او با بیان اینکه با اشتراک‌گذاری این پژوهش‌ها جامعه دانشگاهی می‌تواند به داده‌های سازمان‌ها دسترسی پیدا کند، ‌گفت: معمولا سازمان‌ها این داده‌ها را به‌عنوان غنیمت‌های سازمانی می‌دانند و کمتر در اختیار نهاد دانشگاه قرار می‌دهند؛ درحالی‌که می‌توان براساس این داده‌ها و تکمیل آنها سیاستگذاری‌های دقیق‌تری برای نهادهای اجرایی پیشنهاد کرد. آروین تأکید کرد: امروز ۸۰۰ پژوهش که در سال‌های اخیر انجام شده در اختیار عموم قرار می‌گیرد و برای آنکه تمام پژوهش‌ها ثبت شود باید به سامانه مالی قراردادها متصل شود تا درصورت عدم‌ثبت کد قرارداد، امکان انجام پژوهش وجود نداشته باشد.

قلب تپنده پژوهش‌های شهری
مجید فراهانی، عضو شورای شهر تهران:
  شورای شهر تهران تأکید ویژه‌ای بر پژوهش داشته و دارد و با تصمیم درستی که گرفته شد، مرکز مدیریت و برنامه‌ریزی شهر تهران که قلب تپنده پژوهش در شهر تهران است به ساختمان مرکزی شورای شهر منتقل شد تا تمامی فعالیت‌های شورای اسلامی شهر تهران رصد شود و هر فعالیتی در شورای شهر پیوست مطالعاتی داشته باشد.البته انتظارات اعضا و مجموعه شورا هنوز برآورده نشده است و تنها معدودی از لوایح و طرح‌ها پیوست پژوهشی داشته‌اند؛ اما به هر صورت امیدوارم در دور جدید فعالیت‌ها، این مرکز خلاء‌های ایجاد شده را برطرف کند.

۸۶۹ مطالعه در 11 حوزه
محمدحسین بوچانی، رئیس مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران:
در شهرداری تهران سازمان‌ها و مناطق مختلفی وجود دارد که مطالعات مختلفی انجام می‌دهند اما یک آسیبی وجود داشت که در یک جای مشخص یکپارچه و هماهنگ نمی‌شد. این باعث می‌شد که مطالعات بعضاً چندباره اتفاق بیفتد و از سویی دیگر هم نتایج آن در اختیار مردم قرار نمی‌گرفت. از آنجایی‌که پژوهش‌ها با پول شهر انجام می‌شد باید این دستاوردها به‌صورت یک محصول عمومی در اختیار مردم قرار می‌گرفت. اکنون ۸۶۹ مطالعه در اختیار همه شهروندان قرار می‌گیرد که شامل 11 حوزه مثل شهرسازی و مدیریت بحران و خدمات شهری است. این مطالعات برای نخستین‌بار است که در اختیار مردم قرار می‌گیرد و این باعث می‌شود تا مردم قضاوت درستی از شهرداری تهران داشته باشند. هر پژوهشی که بارگذاری می‌شود حتما قرارداد مالی انجام آن پروژه هم به پیوست منتشر خواهد شد. وقتی فایل مطالعه در اختیار مردم قرار می‌گیرد؛ یعنی شفافیت را ایجاد کرده‌اید و این به تولید علم منتج می‌شود.