پیشاهنگ پژوهش‌های علمی در گستره بکر پایتخت
دکتر حسین کریمان (1372ـ 1292)
کار ویژه: تالیف کتاب‌های مرجع تهران‌شناسی
وقتی از تهران و نخستین پژوهش‌های میدانی علمی برای ثبت هویت تهران یاد می‌کنیم، بی‌شک دکتر حسین کریمان از نخستین نام‌هایی است که پدیدار می‌شود. این استاد دانشگاه، نویسنده و پژوهشگر سرشناس تاریخ و جغرافیای تاریخی تهران، ری و شمیرانات در محله سادات روستای آهار در قصران شمیرانات متولد شد.
دکتر کریمان برای ادامه تحصیل در مقاطع ابتدایی و متوسطه راهی تهران شد و در رشته زبان ادبیات فارسی دانشگاه تهران تحصیلات تکمیلی را به پایان رساند. به‌گفته همایون عبدالرحیمی، تهران‌پژوه، این محقق برجسته کشور سفرهای مطالعاتی زیادی به کشورهای ژاپن، آلمان، انگلستان، اروپای شرقی و کشورهای عربی داشت و حاصل بازدید‌هایش از مراکز علمی، فرهنگی و تاریخی چاپ یادداشت و سفرنامه‌هایی جالب در قطع جیبی است که به‌نوعی زمینه‌ای محسوب می‌شود برای بازشناختن گرایش ممتاز او به‌کار کردن و کندوکاو در پیشینه پهنه تهران تاریخی.
عبدالرحیمی مهم‌ترین ویژگی دکتر کریمان را همنشینی با علما و ادبای مطرح معاصر عنوان می‌کند و معتقد است همین رفاقت کمک فراوانی به سندیت و اعتبار علمی آثارش در حوزه هویت تهران، ری، شمیرانات کرد: «استاد کریمان 2 سال بعد از تدریس در مدارس تهران پاییز سال 1324از تهران به قم و دبیرستان حکیم نظامی رفت و حضور در این شهر بهترین فرصت بود تا او از محضر درس آیات عظام بروجردی، سیدمحمد کوه‌کمره‌ای(حجت)، صدر، خوانساری، شریعتمدار استرآبادی و محمدصادق نصیری‌سرابی بهره‌مند شود و حاصل بازدید و مشاهده میدانی از کوچه به کوچه شهر قم، تهیه نقشه‌ای از این شهر بود که می‌توان آن را در امتداد جنس کارش در تهران‌پژوهی محسوب کرد.»
این تهران‌پژوه درباره آثار و تحقیقات دکتر کریمان در حوزه تهران می‌گوید: «او نخستین کسی بود که در آثارش به‌ویژه کتاب‌هایی که درباره تهران نوشت از منابع علمی و میدانی استفاده کرد. همچنین در همه آثارش اطلاعات کامل اثر، از نام مؤلف، مترجم، مؤسسه نشر، چاپخانه، مراجع و منابع را کامل ذکر می‌کرد. کتاب‌ها و تألیفات او از مهم‌ترین و جامع‌ترین منابع تحقیقات پژوهشگران در حوزه
تهران است.»
به‌گفته همایون عبدالرحیمی، ری باستان در ۲ جلد، آثار بازمانده از ری قدیم، قصران در ۲ جلد، تهران در گذشته و حال، عناوین کتاب‌هایی است که ازجمله منابع معتبر تهران‌شناسی به یادگار مانده از نخستین پژوهشگر هویت کهنه پایتخت ما به‌حساب می‌آید.
