دریچه
شهروندان با گذشت و جامعه توانمند
شهلا کاظمی‌پور/جامعه‌شناس
روحیه بخشش یکی از عوامل تقویت سرمایه اجتماعی و نزدیکی و همدلی افراد جامعه است. بخشش چه به شکل دهش و چه به‌صورت چشم‌پوشی و گذشت از خطای دیگران، حاصل تفکر و تعقل است. اگر عقل و فکر را ابزار مناسبی برای انتخاب بهتر بدانیم، این دو عنصر در عرصه اجتماع افراد را از کینه‌ورزی و انتقامجویی بازمی‌دارند تا با گذشت و بخشش کسی که به آنها ظلم یا ضرری وارد کرده است، زمینه رفتار صحیح را در جامعه ایجاد کنند. گذشته از این، چنین اقدامی معنویت و توجه به عواقب اخروی را نیز ارتقا می‌بخشد. کسی که عفو می‌کند به‌جای دل‌بستن به لذت آنی انتقام، پاداش الهی و لذت آن جهانی را برمی‌گزیند، چنین کسی توانایی‌های روحی و ذهنی لازم را برای غلبه بر تنش‌های هیجانی و افکار منفی دارد.
ازاین‌رو جامعه‌ای که در آن بخشش و گذشت مشاهده می‌شود، از اعضایی بهره‌مند است که چنین ویژگی‌هایی یعنی توجه به معنویات و پیروی از تعالیم پیشوایان دینی، تسلط بر خویش، تعقل و تفکر و توانمندی کنترل افکار کینه‌ورزانه را دارد.
تعداد چنین افرادی هرچه بیشتر باشد، سلامت و سعادت جامعه نیز بیشتر خواهد بود و بر مبنای چنین افرادی، می‌توان جامعه را در سطوح و ابعاد دیگر نیز به رشد و ارتقا رساند.
بنابراین صاحب‌نظران همواره بر سرمایه‌گذاری و تلاش برای بیشترشدن چنین روحیه‌ای در جامعه اتفاق‌نظر دارند؛ کوششی که می‌تواند با فرهنگسازی از طریق اطلاع‌رسانی در قالب‌های گوناگون همراه باشد. همچنین قطعا یکی از جنبه‌های مهم چنین تلاشی پرورش و آموزش به‌ویژه با هدف قرار‌دادن گروه‌های سنی زیر 20سال است. مطالعات نشان می‌دهد که تأثیر و دوام آموزش در این گروه‌ها بیشتر از سایر رده‌های سنی است. همچنین ساختار ذهنی و عاطفی جوانان، نوجوانان و کودکان به پذیرش چنین آموزش‌هایی، آماده‌تر است.
درمجموع بخشش و ایثار لازمه رشد و توانمندی اجتماع انسانی است و همانطور که مبنای رشد فکری و جسمی فرزندان ازخودگذشتگی‌ها و فداکاری‌های مادرانه است، دهش، گذشت و عفو نیز پایه‌های جامعه سالم و روبه‌رشد را مستحکم می‌کند.
گرچه هیچ‌کس منکر نقش بازدارندگی مجازات‌های قانونی نیست اما آنجا که آموزش‌های دینی و اخلاقی و نیز محاکم و مراجع حقوقی بر تقدم عفو و گذشت صحه می‌گذارند، چنین اقدامی خیر محض است.
نکته آخر اینکه چشم‌پوشی و گذشت در جامعه روحیه‌ای را ترویج می‌دهد که با وجود آن هرگز جنایتی رخ نمی‌دهد و تخلفات قانونی به کمترین سطح خود می‌رسد.
