کاهش فروش گندم به دولت

سید مرتضی احمدپور | تبریز – خبرنگار:


اوایل امسال بود که مسئولان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی از افزایش خرید تضمینی گندم در این استان به دلیل افزایش تولید خبر دادند. آنها در پیش‌بینی‌های خود اعلام کردند امسال خرید تضمینی گندم تا 630 هزار تن هم خواهد رسید، اما یکی 2 ماه بعد، از تثبیت میزان خرید سال قبل خبر دادند؛ اتفاقی که موجب شد در مرحله خرید تضمینی باسکول‌های خرید گندم همانند هر سال با کامیون‌های منتظر در صف روبه‌رو نشوند و در آخرین روزهای مرداد میزان خرید انجام شده از سوی سازمان غله بسیار کمتر از سال گذشته باشد. در آخرین آمار، میزان خرید انجام شده کشت بهاره گندم حدود 200 هزار تن اعلام شد که این میزان در مدت مشابه سال گذشته 400 تن بوده است.

آن هم در حالی که برداشت گندم از مناطق گرمسیری استان هفته‌ها قبل به اتمام رسیده و در سردترین مناطق مانند ورزقان و سراب هم تقریبا در حال تمام شدن است. همشهری در گزارشی به بررسی علت بی‌میلی کشاورزان به فروش گندم به دولت و تبعات آن پرداخته است. اتفاقی که در فصل برداشت گندم بهاره علاوه بر آذربایجان‌شرقی در بسیاری از شهر‌های کشورمان هم رخ داده است.


سبوس گران‌تر از گندم 

یکی از گندم‌کاران هشترودی می‌گوید: هر سال برای فروش گندم با مشکل مواجه می‌شویم. 25 هکتار گندم کاشته‌ و نزدیک 23 تن برداشت کرده‌ایم.«یاشار جودت» می‌افزاید: تا‌کنون محصول برداشته شده را به سیلوها تحویل نداده‌ایم و در انبار ذخیره کرده‌ایم. قیمت اعلام شده برای خرید تضمینی بسیار کم است و کشاورزان امسال هم مثل سال‌های گذشته دچار ضرر و زیان می‌شوند. وی بیان می‌کند: ما سبوس را از دولت به قیمت 2 هزار تومان خریداری می‌کنیم اما بعد از در زمان برداشت، دولت گندم را از ما 1700 تومان خریداری می‌کند در حالی که قیمت این محصول در بازار آزاد بالاتر تا 2300 تومان است و دلالان هم پول بیشتری برای خرید آن می‌پردازند. 


تفاوت قیمت گندم در استان 

مدیر‌ شرکت تعاونی خوشه طلایی تبریز با بیان این‌که در حال حاضر میان بازار آزاد و خرید تضمینی در زمینه گندم تفاوت قیمت وجود دارد، اظهار می‌کند: این تفاوت در عمده‌فروشی حدود 350 تومان است و در خرده‌فروشی به بیش از هزار تومان هم می‌رسد. این امر یکی از دلایل بی‌رغبتی کشاورزان به فروش محصولاتشان به دولت در زمان خرید تضمینی است. در حال حاضر گندم در فروشگاه‌های عرضه‌کننده غله تا 2700 تومان هم به فروش می‌رسد. اما اغلب صنایع متوسط و کوچک گندم را در بازار آزاد با قیمتی از 2050 تومان تا 2300 تومان خریداری می‌کنند. اما قیمت خرید تضمینی دولت 1700 تعیین شده است که البته احتمال افزایش آن در شهریورماه وجود دارد. 

«ناصر برقی» ادامه می‌دهد: خرید گندم با قیمت 1700 تومان برای اغلب صنایع مواد غذایی عملا ممکن نیست و کشاورزان حتی با این قیمت هم نمی‌فروشند. از سوی دیگر، محدودیت‌های حمل و نقل گندم در استان تشدید شده است و حتی جابه‌جایی بین شهری هم در پلیس‌راه‌ها کنترل می‌شود و این موضوع خرید و فروش گندم را با مشکل مواجه کرده است.

وی می‌گوید: البته، با توجه به افزایش قیمت مواد غذایی، خرید گندم تا 3 هزار تومان هم برای اغلب صنایع غذایی توجیه‌پذیر است. قیمت انواع مواد غذایی - اعم از شکلات، بیسکویت و... - در برخی اقلام تا 70 درصد هم گران شده است. این افزایش قیمت گندم برای آنان نگران‌کننده نیست، اما موضوع، نبود گندم کافی در بازار و عدم دسترسی به این محصول است.

برقی تاکید می‌کند: دولت باید امکان خرید و فروش آزاد گندم را فراهم کند و کسانی که مایل به فروش در بازار آزاد هستند، گندم خود را بفروشند و عده‌ای از کشاورزان هم با تعیین قیمت مناسب محصول خود را به سیلوها تحویل دهند.


عرضه 53 درصد محصول به شرکت غله 

مدیر تعاون روستایی آذربایجان شرقی هم با بیان این‌که از کل محصول تولید شده در استان تاکنون 53 درصد به مراکز خرید شرکت غله و سازمان تعاون روستایی تحویل داده شده است، می‌گوید: بقیه گندم برداشت شده یا از سوی دلالان خریداری شده که ثبت نشده یا دست خود کشاورزان مانده است. «علی‌اکبر نژادرضا» مهم‌ترین دلیل بی‌رغبتی کشاورزان به فروش محصولاتشان را به دولت، پایین بودن قیمت خرید تضمیمی گندم نسبت به بازار آزاد عنوان می‌کند. 


انبار کردن گندم تخلف است 

همچنین، معاون امور بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با اشاره به این‌که گندم محصول استراتژیک است و خرید آن به 2 صورت تضمیمی و توافقی انجام می‌شود، اظهار می‌کند: به نظر می‌رسد بی‌رغبتی کشاورزان به عرضه گندم خود به شرکت غله و سازمان تعاون روستایی، پایین بودن قیمت‌ خرید تضمینی آن است. قیمت خرید گندم در بازارهای بین‌المللی بیشتر از قیمت تعیین شده در داخل کشور است و گندم‌کاران خواهان افزایش قیمت‌ها هستند. 

«علی رخ‌افروز» می‌افزاید: امسال بیش از 450 هزار هکتار گندم به صورت آبی و دیم کشت شده است و پیش‌بینی می‌کنیم 750 هزار تن گندم در آذربایجان شرقی تولید شود. وی تاکید می‌کند: عدم عرضه و نگهداری محصول استراتژیک گندم در انبارها شامل قوانین تعزیراتی می‌شود و مسئولان با گندم‌کارانی که اقدام به نگهداری محصولاتشان در انبار کنند، برخورد قانونی انجا دهند. رخ‌افروز با اشاره به آغاز کشت پاییزه طی روزهای آینده بیان می‌کند: مسئولان و شورای اقتصاد باید قبل از شروع کشت قیمت تضمینی را به صورت واقعی و کارشناسی‌شده اعلام کنند تا هنگام برداشت این محصول با این مشکلات مواجه نشویم. 


افزایش نیافتن قیمت خرید تضمینی 

مدیر شرکت غله و خدمات بازرگانی منطقه 8 با رد مداخله دولت و ممانعت آن از فروش گندم به صنایع و واحدهای تولیدی می‌گوید: میزان تولید گندم در استان امسال بیشتر از سال گذشته بوده است. معمولا هر سال حدود 60 درصد تولید گندم را خریداری می‌کنیم و 40 درصد محصول هم نیاز صنایع غذایی آذربایجان شرقی را تامین می‌کند. معمولا در فروش غیردولتی هم مبنای محاسبه با مقداری تفاوت همان مبلغ اعلام‌شده دولت است.

«اسفندیار ابوالحسن‌زاده» با اشاره به روند خرید تضمینی گندم در استان بیان می‌کند: این شیب رو به افزایش است به نحوی که در آخرین روزهای تیرماه میزان خرید حدود 30 هزار تن بود، سپس به 60 هزار تن و در هفته اول مردادماه به بیش از 110 هزار تن رسید. در حال حاضر هم این رقم بیش از 200 هزار تن است و با توجه به کاهش کشش بازار دلالی برای خرید عمده، کشاورزان برای فروش گندم به دولت و سیلوها متقاعدتر شده‌اند. وی ادامه می‌دهد: بیشتر محصول گندم در کشور با قیمت 1700 تومان خریداری شده است و این‌که انتظار داشته باشیم در استان در تناژ محدودی افزایش قیمت صورت بگیرد، معقول نیست.

ابوالحسن‌زاده می‌گوید: از نظر ذخیره گندم در سیلوها مشکلی وجود ندارد و ظرفیت آنها بیشتر از میزان تولید سالانه است. در این بین، کشاورزان نباید گندم خود را در شرایط نامساعد نگهداری کنند چون امکان آلوده شدن این محصول وجود دارد و در زمان فروش و تحویل به سیلو با مشکل مواجه خواهند شد.


تبعات نگهداری گندم در خارج از سیلو

کارشناس مرکز بهداشت هم با اشاره به خطرات نگهداری گندم خارج از سیلو هشدار می‌دهد و بیان می‌کند: این موضوع در مدت بیش از یک ماه می‌تواند خطرات بهداشتی جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد و ضمن وارد آوردن آسیب کلی به محصول، موجب مشکلات بهداشتی هم بشود.«شهرام صبوری» می‌گوید: کپک‌زدگی سریع گندم به ویژه این‌که این گندم‌ها مرطوب هستند، به همراه موش‌خوردگی موجب افت شدید کیفیت بهداشتی محصول می‌شود. برای قابل مصرف بودن مجدد باید عملیات سم‌زدایی و افزودن مواد شیمیایی انجام شود که موجب کاهش کیفیت گندم می‌شود.

در حالی که کشاورزان خواهان افزایش قیمت خرید تضمینی گندم کشت بهاره هستند، تا 2 ماه آینده کشت پاییزه این محصول در آذربایجان شرقی آغاز خواهد شد.  کشاورزان استان تاکید می‌کنند که نمی‌توانند بیکار بمانند و هر قیمتی تعیین شود، اقدام به کشت گندم خواهند کرد. این مساله نیازمند اهتمام جدی دولت برای تعیین تکلیف قیمت خرید گندم است تا دغدغه‌های هر ساله کشاورزان هنگام برداشت و فروش محصولشان برطرف شود. ‌


وضعیت متفاوت آذربایجان شرقی در خرید و فروش گندم 

رئیس اتاق بازرگانی تبریز و رئیس انجمن صنایع غذایی آذربایجان شرقی با بیان این‌که وضعیت این استان در مصرف گندم و آرد با تمام استان‌های کشور متفاوت است، می‌گوید: این استان حدود 850 واحد تهیه شیرینی و شکلات دارد و 50 درصد انواع بیسکویت‌های کشور در آن تولید می‌شود. عمده مصرف این صنایع آردی است که از گندم به دست می‌آید.

«یونس ژائله» ادامه می‌دهد: این صنایع به آرد و گندم مرغوب نیاز دارند و بخشی از نیاز خود را از استان و بخشی را نیز از خارج آن تامین می‌کنند. برای صنایع بهتر است که این نیاز خود را از استان تامین کنند چراکه هم هزینه کمتری دارد و هم آلودگی‌های کمتری در مسیر و هنگام حمل و نقل پیدا می‌کند.وی بیان می‌کند: برخی کارخانه‌ها به صورت مجزا قراردادهایی با کشاورزان امضا کرده‌اند و حتی برخی نیز خود اراضی کشاورزی دارند و گندم موردشان نیازشان را کشت می‌کنند. تولید آنها در مجموع تولید گندم استان لحاظ می‌شود، اما به صورت تضمینی فروخته نمی‌شود. به همین علت همواره فاصله‌ای میان تولید گندم در استان و فروش تضمینی وجود دارد.