آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان را دریابید

دکتر اسماعیل کهرم | کارشناس محیط‌زیست و پرنده‌شناس : آنفلوآنزای مرغی یک ویروس فوق‌العاده حاد و کشنده است و لقب پندمیک دارد که معنای آن واگیری این بیماری فوق حاد در یک منطقه جغرافیایی است. در مرز ایران با ترکیه در خاک کشور ترکیه، 2 کودک یک پرنده مرده را روی زمین پیدا کرده و شروع به بازی با پرنده تلف شده کردند و یک‌روز بعد هر دوی آنها به‌دلیل ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان جانشان را از دست دادند. بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان یک بیماری زنوز است؛ یعنی بیماری مشترک بین انسان و حیوان. متأسفانه ریه انسان نسبت به این ویروس و آنفلوآنزای حاد پرندگان حساس است و تاب تحمل بیماری را ندارد.

مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که پرندگان شکاری نظیر سارگپه، شاهین و عقاب نخستین قربانیان آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان هستند و به محض شیوع ویروس نخست پرندگان شکاری مبتلا می‌شوند و بلافاصله جانشان را از دست می‌دهند. در کوه‌ها، دشت‌ها و بیابان‌های کشور جمعیت سارگپه‌های تلف شده مشاهده شده و جوانان نباید با مشاهده پرندگان تلف شده به نیت تاکسیدرمی کردن آنها اجساد پرندگان را لمس کنند که به‌دلیل شیوع بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان منجر به مرگ خود و خانواده‌‌شان می‌شود. توجه به این نکته ضروری است که گونه‌هایی از پرندگان، بین پرندگان وحشی و اهلی نقش دلال بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان را بازی می‌کنند و با هر دو گروه هستند. کافی است چند گنجشک با جمعیت پرندگان بیمار نشسته باشند و از پنجره مرغداری‌ها وارد مرغداری شوند. بلافاصله مرغ‌ها را مبتلا به بیماری می‌کنند و از بین می‌برند. شنیده‌ها از رقم چند میلیونی امحای مرغ‌ها به‌دلیل ابتلا به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان حکایت دارد. امحای مرغ‌های آلوده به ویروس آنفلوآنزای فوق حاد نیز داستان خود را دارد. کسی نمی‌تواند با این پرندگان مبتلا تماس برقرار کند و پوشیدن لباس اورهال توسط متخصصان امحا ضروری است تا از اکسیژن داخل لباس تنفس کرده و مرغ‌های مبتلا را با گاز خفه کنند و داخل کیسه‌های مملو از مواد شیمیایی و آهک بریزند و آنها را دفن کنند.

بیشترین پرندگانی که به ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان مبتلا می‌شوند که به‌راحتی قابل تشخیص هستند، پرندگان آبزی نظیر اردک‌ها، غازها، حواصیل‌ها و لک‌لک‌ها و پرندگان داخل آب همچون پرندگان ساحلی که پاهای بلندی دارند، هستند. کاکایی‌ها هم از آن دسته پرندگانی هستند که بلافاصله به این ویروس آلوده و تلف می‌شوند. چندی پیش نیز در یکی از تالاب‌های شمال کشور 20درصد پرندگان تالابی مشاهده شدند که یا مرده بودند یا در حال مرگ بودند. پرندگان مبتلا به آنفلوآنزای فوق حاد و پرندگان در حال مرگ به‌دلیل مسمومیت‌ها به‌علت تحلیل رفتن عضلات گردن توان بالا گرفتن گردن‌شان را از دست می‌دهند. اینها نشانه‌هایی برای شناخت پرندگان مبتلاست که در این صورت نباید به آنها نزدیک شد یا لمس‌شان کرد. هشدار جدی به آن دسته افراد لازم است که به شکار پرندگان وحشی اقدام می‌کنند و به همین دلیل است که سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور شکار پرندگان وحشی را تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام کرده تا برخی افراد نتوانند برای شکار یک اردک یا مرغابی و غاز جان خود و خانواده‌شان را با ابتلا به بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در معرض خطر قرار دهند. چندی پیش یکی از شهروندان در کرج تلفن کرد که چند کلاغ مرده را مشاهده کرده است. سازمان دامپزشکی در جریان این موضوع قرار گرفت و اجساد پرندگان تلف شده را از محل جمع‌آوری کرده و به آزمایش آنها در آزمایشگاه‌های مجهز اقدام کرد. نکته‌ای که اکنون باید بسیار مورد توجه قرار گیرد، این است که در باغ پرندگان تهران یا در حاشیه دریاچه چیتگر بسیاری از پرندگان وحشی به‌دلیل جاذبه‌های این دومجموعه ممکن است از خارج از تهران وارد شوند و همین کافی است که یک دسته پرنده با هم یک‌جا جمع شده و بلافاصله مبتلا به آنفلوآنزای فوق حاد شوند؛ بنابراین مسئولیت وجدانی مسئولان باغ پرندگان تهران و چیتگر و لویزان این است که درصورت مشاهده موارد ابتلا به بیماری بلافاصله مقامات را مطلع کنند تا بررسی شود که چه تعداد از پرندگان مبتلا به ویروس فوق‌حاد آنفلوآنزا شده‌اند و این گونه‌ها را جدا کنند و با رویکرد تخصصی جمعیت‌شان را پاک کنند. حتی اگر لازم شد باید تمام پرندگان این مجموعه‌ها امحا شوند. چون اگر حتی یک کودک بازدید‌کننده گرفتار این ویروس شود و جانش را از دست بدهد، وجدان مسئولان آنها را رها نمی‌کند. این احتمال وجود دارد که اگر همین حالا ویروس فوق حاد آنفلوآنزای پرندگان طغیان کرده باشد، پرندگان شهر تهران نیز آلوده به این ویروس باشند و باعث بیماری و مرگ مردم در سطح شهر شوند؛ به همین دلیل است که مسئولان باغ پرندگان، پارک چیتگر و حتی شهروندان نباید درصورت مشاهده این بیماری، پنهانکاری و بی‌توجهی کنند و باید بلافاصله مسئولان دامپزشکی را مطلع سازند تا آنها با تجهیزات خاص به مقابله و پاکسازی پرندگان مبتلا به ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان بپردازند.