کلاردشت، نمایشگاه «گردشگری متجاوز»

عباس محمدی/مدیر گروه دیده‌بان کوهستان


شهرداری کلاردشت به تازگی، اجرای طرح‌های جدید برای «توسعه» گردشگری این منطقه را شروع کرده است. این طرح‌ها شامل احداث پارک، زیپ‌لاین، شهربازی، پل‌معلق، دریاچه مصنوعی و... در بالاتر از روستای رودبارک است. مطابق شیوه‌ مرسوم مدیران کلاردشت، در این مورد هم «توسعه» و سرمایه‌گذاری، با تغییر کاربری زیباترین نقطه‌های طبیعی، شامل جنگل و کناره رودخانه و دامنه‌های کوهستان و تبدیل آنها به املاک شرکت‌ها و افراد سرمایه‌دار یا بانفوذ پا گرفته است. در چند دهه گذشته، کلاردشت بستر شکل‌گیری یک گونه گردشگری بود که می‌توان آن را «گردشگری متجاوز» خواند. مدیران و مسئولان منطقه هم با «کفایت» کامل، این نوع گردشگری را چنان ترویج کرده‌اند که به الگویی برای کل مازندران و بسیاری از دیگر دره‌های خوش آب‌وهوای کشور بدل شده است.
عناصر اصلی این گردشگری چنین‌اند: گرفتن زمین (مرتع، جنگل) از اداره‌های منابع طبیعی یا خرید زمین‌های کشاورزی و تغییر کاربری آنها، ساختن ویلا، هتل و دیگر تأسیسات در این زمین‌ها بدون کمترین اعتنا به معماری بومی و ظرفیت زیستی منطقه از نظر منابع آب و...، بی‌توجهی کامل به مدیریت پسماند، به فراموشی سپردن ارزش‌هایی مانند چشم‌انداز جنگل و کوهستان که جاذبه‌های نخستین منطقه بوده و قربانی کردن این ارزش‌ها در پای منافع زودگذر و شخصی و تبدیل خیابان‌ها و کوچه‌های باریک و قدیمی که از جاذبه‌های بومی هستند به جاده‌های پهن و خطرناک که منطقه را پر ازدحام و ناامن می‌کند.
آنچه هم که در این میان به فراموشی مطلق سپرده می‌شود، تخریب بافت اصیل روستاهاست که در جایی مانند کلاردشت در پدیده ناهمگون و چشم‌آزاری به نام «شهر» کلاردشت ادغام شده‌ و می‌شوند. کلاردشت، نیازی به توسعه کمی گردشگری ندارد؛ این منطقه بیش از هر چیز نیاز به حفاظت از جاذبه‌های اصیل خود و ارتقای کیفی گردشگری دارد. لازمه این امر هم اصلاح نگرش و عملکرد مسئولان منطقه است. برای آنکه موضوع، مشخص‌تر شود به دو مورد که نگارنده از سال‌ها پیش پیگیر آن بوده است، اشاره می‌شود. نخست، موضوع دفع پسماندها که مهم‌ترین وظیفه شهرداری و یکی از اصلی‌ترین معضل‌های محیط‌زیستی کلاردشت و کل کشور است. از سال1384 کنشگران محیط‌زیست در مورد پسماند به شهرداری و شماری از مسئولان منطقه پیشنهادهایی ارائه یا اعتراض کردند و در رسانه‌ها هم موضوع را پی گرفتند. حتی در چند مورد، کارشناسانی را به منطقه بردند و جلسه‌ها و همایش‌ها و بازدیدهای میدانی با حضور آنان داشتند. اما شهرداری کلاردشت، همچنان زباله‌های منطقه را در چند نقطه از جنگل بسیار زیبای عباس‌آباد تخلیه می‌کند. به‌ علاوه، دو سوی جاده جنگلی کلاردشت - عباس‌آباد به‌علت توسعه سرطانی «گردشگری متجاوز»، به یک زباله‌دانی سراسری تبدیل شده است.