گزارش
پول و اشتغال لابه‌لای برگ‌های توت
جهادکشاورزی کاشمر با همکاری شبکه دامپزشکی شهرستان به کشاورزان درخصوص پرورش بهینه کرم‌های ابریشم آموزش می دهد
جواد افتخاری | خراسان رضوی- خبرنگار:
نوغانداری صنعتی سنتی، سودآور و ارزشمند در منطقه کاشمر و از جمله مشاغل مکمل بخش کشاورزی است که در قالب کشاورزی ترکیبی بدون ایجاد هیچگونه مزاحمتی، زمینه را برای بهبود معیشت روستایی با رویکرد کشاورزی چندکارکردی فراهم می‌کند. نوغانداری از صنایع سنتی و قدیمی در خراسان و کاشمر است که به رغم سودآوری، وضعیت آن در بیش از 2 دهه گذشته با فراز و نشیب‌های فراوانی همراه بوده است. در سال‌های اخیر با برنامه‌های حمایتی دولت و تلاش دوباره نوغانداران، احیا و توسعه این صنعت در حال رونق دوباره است.
نوغانداری و رونق اقتصادی
در همین خصوص یکی از کارشناسان جهاد کشاورزی کاشمر به همشهری می‌گوید: صنعت نوغانداری به‌رغم افولی که در سال‌های قبل داشته، با پیگیری وزارت جهاد کشاورزی به سمت رونقی دوباره حرکت کرده است.«حسن حبیب‌نیا» با بیان این‌که نوغانداری می‌تواند موجب ایجاد اشتغال و تامین درآمد برای خانوارهای روستایی و کشاورز شود، می‌افزاید: شروع کار با سرمایه اندک، بازگشت سریع سرمایه، کوتاه بودن دوره پرورش کرم ابریشم در حداکثر ۴۵ روز زمان کاری و فعالیت افراد مسن و جوانان به‌خصوص بانوان خانه‌دار روستایی در این شغل از مزیت‌های این صنعت به شمار می‌رود.
وی با بیان این‌که منبع اصلی تغذیه کرم ابریشم برگ درخت توت است، عنوان می‌کند: خشکسالی‌های یک دهه اخیر باعث شد تا منبع اصلی تغذیه کرم ابریشم کم شود، به گونه‌ای که سالیان گذشته در حیاط اکثر خانه‌ها درخت توت وجود داشت، اما اکنون وضعیت متفاوت شده است. حبیب‌نیا می‌گوید: با توجه به این‌که کشت درخت توت در اغلب خاک‌ها قابل اجراست، ازاین‌رو لازم است به‌عنوان تنها غذای موردنیاز کرم ابریشم در حاشیه آبراه‌ها، حاشیه روستاها و اطراف مزارع کشاورزی و زمین‌های کم‌بازده و جوار خانه‌ها کاشته شود. وی می‌افزاید: تولید و توزیع نهال رایگان توت برای توسعه توتستان‌ها و ثابت بودن قیمت تخم نوغان طی سال‌های اخیر، جزو برنامه‌های اصلی اداره نوغانداری کشور قرار گرفته است.
این کارشناس جهاد کشاورزی با اشاره به مزیت تولید پیله‌های ابریشم بیان می‌کند: با توجه به اعلام خرید با قیمت تضمینی پیله ابریشم، تولیدکنندگان به‌راحتی تولیدات خود را به فروش می‌رسانند و حتی بخش خصوصی برای خرید بیش از قیمت تضمینی اعلام‌شده و پرداخت نقدی بهای محصول به کشاورزان اقدام می‌کنند. حبیب‌نیا ادامه می‌دهد: با تلاش و حمایت انجام‌شده خوشبختانه شاهد رونق در این صنعت هستیم، به طوری که در سال گذشته 200 خانوار نوغاندار در کوهسرخ فعال بودند و امسال این تعداد افزایش یافته است. وی با بیان این‌که کشاورزان در فروردین و اردیبهشت فعالیت کمتری در باغ‌ها و مزارع دارند و میتوانند با پرورش کرم ابریشم درآمدی برای خانواده ایجاد کنند، می‌گوید: این صنعت باید جزو مشاغل خانگی در نظر گرفته شود و با پرداخت تسهیلات به زنان خانه‌دار علاوه بر اشتغال‌زایی، برای خرید و تهیه مواد اولیه و خرید درختان توت به آنها کمک شود.
اشتغال‌زایی با توسعه ابریشم‌کشی
صنعت نوغانداری، مواد اولیه برخی از صنایع از جمله قالی‌بافی، پارچه‌بافی، فرش و نساجی را در بسیاری از روستاها تأمین و امکان بازگشت روستاییان به دیار خود را فراهم می‌کند. رونق و توجه به این صنعت علاوه بر تولید پیله ابریشم، می‌تواند با راه‌اندازی صنعت ابریشم‌کشی اشتغال‌زایی بیشتری را در منطقه مهیا کند. مدیر جهاد کشاورزی کاشمر به همشهری می‌گوید: پرورش کرم ابریشم برای تولید تجاری ابریشم، از سال‌های دور در شهرستان رواج داشته و بخش مهمی از اشتغال جامعه زنان روستایی را در تعداد زیادی از روستاهای بخش کوهسرخ به‌ویژه روستاهایی مانند طرق، قراچه، پایین‌دره، کریز و موشک و همچنین روستاهای نای و فرشه از بخش مرکزی به خود اختصاص داده است.
«سید ابوالقاسم موسوی» با بیان این‌که کشت درختان توت در برنامه جهاد کشاورزی و کشاورزان نیز قرار گرفته است، می‌افزاید: در بخش مرکزی کاشمر بیشترین نوغانداران در 2 روستا هستند، ولی به خاطر بارندگی‌های امسال و سرسبزی بهتر درختان توت در بخش کوهسرخ، افراد بیشتری در این منطقه به پرورش کرم ابریشم فعالیت دارند. وی عنوان می‌کند: جهاد کشاورزی با اشراف بر فعالیت نوغانداران شهرستان که جمعیتی حدود 600 نفر را شامل می‌شوند، با همکاری شبکه دامپزشکی شهرستان اقدامات آموزشی و ترویجی متعددی را به‌خصوص در مورد وضعیت بهداشت و ضدعفونی جایگاه‌ها انجام داده است. مدیر جهاد کشاورزی بیان می‌کند: با توجه به سردسیر بودن بخش کوهسرخ، می‌توان این منطقه را برای نوغانداری مناسب دانست.
وی در ادامه با بیان این‌که امسال 1251 جعبه نوغان وارد شهرستان شده است، می‌گوید: هر جعبه تخم نوغان با قیمت 75 هزار ریال در اختیار پرورش‌دهنده قرار می‌گیرد، در صورتی که نرخ آزاد هر جعبه 360 هزار ریال بوده و مابه‌التفاوت آن توسط دولت پرداخت می‌شود. موسوی اظهار می‌کند: میانگین تولید هر جعبه نوغان 30 کیلوگرم برآورد می‌شود که با احتساب میانگین قیمت 850 هزار ریال به‌ازای هر کیلو پیله تر، و تولید 37 هزار و 530 کیلوگرم پیله تر در سال 98 درآمد ناخالصی بالغ بر 32 میلیارد ریال را به همراه دارد. وی با اشاره به افزایش عملکرد 8تنی پیله تر نسبت به سال گذشته، اظهار امیدواری می‌کند که با افزایش آگاهی و اطلاعات نوغانداران در زمینه پرورش و همچنین نگهداری درختان توت و کاهش خسارات ناشی از عدم رعایت نکات بهداشتی، شاهد افزایش عملکرد و بهبود وضعیت درآمدی این قشر از کشاورزان باشیم، به نحوی که در آینده بخش بیشتری از جامعه کشاورزان به این صنعت روی آورند.
نیاز به حمایت مسئولان
یکی از نوغانداران می‌گوید: به‌رغم این‌که ابریشم محصولی است که امروز در بازار جهانی تقاضاکننده بسیار دارد، اما تاکنون در زمینه صادرات نتوانسته‌ایم آنچنان موفق باشیم. «رضا رجبی» با تاکید بر این‌که حمایت از تولید ابریشم موجب استقبال بیشتر از این محصول می‌شود، بیان می‌کند: اگر حمایت‌ها به‌خوبی صورت گیرد، بدون شک منطقه کاشمر به‌خصوص بخش کوهسرخ می‌تواند یکی از قطب‌های تولید ابریشم باشد. وی نبود صنایع فراوری و تبدیلی را یکی از مشکلات صنعت نوغانداری در سطح شهرستان می‌داند و اظهار می‌کند: به‌رغم این‌که نوغانداری کسب و کاری کوچک است، اما سودآوری بسیار بالایی دارد. این فعال در حوزه نوغانداری با بیان این‌که قیمت خرید پیله تر ابریشم باید به نحوی باشد که کشاورزان رغبت بیشتری به فعالیت نوغانداری داشته باشند، می‌گوید: توجه مسئولان به نوغانداران امسال نسبت به سال‌های گذشته بهتر شده است.
