تالاب
3 سناریو برای تأمین حقابه تالاب‌های خوزستان
سناریوهای تأمین حقابه تالاب‌های خوزستان برای شرایط عادی، سال‌های کم‌بارش و پربارش در انتظار تصویب نهایی در وزارت نیرو است
الهام مصدقی‌راد/خبرنگار
خشک شدن تالاب شادگان در سال‌های اخیر به‌دلیل کاهش بارندگی و تعدد سدهایی که روی کارون احداث شده، شرایط نامساعدی بر اکوسیستم تالاب، ماهی‌های آن، کیفیت خرمای منطقه و معیشت بومیان حاکم کرد. بارش‌های ابتدای سال‌جاری اما شادگان را از بحران نجات داد و 90درصد آن را پرآب کرد. بازگشت فلامینگوهای مهاجر در اواخر بهار و تخمگذاری آنها در این محدوده تأییدی بر حال خوب تالاب است. با این حال طرحی که برای انتقال آب کارون به شادگان در سال93 مطرح و تصویب شده بود تا تالاب را از خشکی نجات دهد بعد از چند سال وقفه، در 11تیرماه سال‌جاری بهره‌برداری شد. در این طرح کانالی به طول 6متر احداث شد تا سالانه 150میلیون مترمکعب آب از کارون به شادگان منتقل کند. در همان زمان مدیرکل محیط‌زیست خوزستان اعلام کرد این تنها 10درصد از حقابه تالاب شادگان است و مابقی آن نیز باید تأمین شود. هم‌اکنون محیط‌زیست خوزستان، حقابه تمامی تالاب‌ها را بررسی و تعیین کرده و قرار است به‌زودی در جلسه‌ای مشترک با وزارت نیرو، برای تصویب نهایی مورد بررسی قرار گیرد.
حقابه واقع‌گرایانه
حدود یک‌ماه قبل عیسی کلانتری، رئیس سازمان محیط‌زیست بر تأمین حقابه تالاب‌ها تأکید کرد و گفت: «طبق قانون حقابه تالاب‌ها باید مانند حقابه کشاورزی پرداخت شود و وزارت نیرو نمی‌تواند آن را اختصاص ندهد. درصورت تأمین نشدن این حقابه، مدیران محیط‌زیست استان‌ها می‌توانند از مدیران آب به مراجع قضایی شکایت کنند.» شورای‌عالی آب نیز درست در همان تاریخ اعلام کرد که برای تعیین حقابه تالاب‌ها تشکیل جلسه خواهد داد.
تأمین حقابه تالاب‌ها موضوعی است که با چند عامل تهدید می‌شود. کاهش بارندگی‌ها که معمولا وزارت نیرو آن را دلیل عدم‌تأمین حقابه عنوان می‌کند، چاه‌های غیرمجاز و همچنین آبی که در میانه راه، مسیرش به سمت زمین‌های کشاورزی کج می‌شود.
محمدجواد اشرفی، مدیرکل محیط‌زیست خوزستان، اما خبر از تعیین حقابه جدید تالاب‌های استان داده و به همشهری می‌گوید: «با کمک کارشناسان و متخصصان دانشگاهی، حقابه تالاب‌های خوزستان تعریف شده و به‌زودی در جلسه‌ای مشترک با وزارت نیرو مورد بررسی و تصویب نهایی قرار خواهد گرفت.»
آنگونه که اشرفی می‌گوید تعیین حقابه‌های جدید با آنچه تاکنون اجرا می‌شد تفاوت دارد. او می‌افزاید: «حقابه تالاب‌های خوزستان در 3سناریو تعریف شده است. حقابه در زمان‌های عادی، حقابه در زمان خشکسالی و حقابه در زمان پربارشی. این حقابه‌ها واقع‌گرایانه است و متناسب با دبی رودخانه‌ها تعیین شده.»
با تعیین حقابه در شرایط مختلف، احتمال تأمین آن نیز افزایش خواهد یافت. پیش از این و در زمان افتتاح پروژه انتقال آب کارون به شادگان، مدیرکل محیط‌زیست خوزستان به همشهری گفته بود: «150میلیون مترمکعب آبی که سالانه از طریق این کانال به شادگان منتقل می‌شود، فقط یک دهم حقابه این تالاب است.» شادگانی که کاهش بارندگی‌ها، احداث سدهای متعدد بر کارون طی سال‌های اخیر و عدم‌تأمین حقابه، تأثیرات منفی‌ای بر اکوسیستم، ماهیان، کیفیت خرمای منطقه و معیشت بومیان شادگان گذاشته بود.اما آنگونه که اشرفی می‌گوید حقابه‌های جدید تا پایان مرداد در جلسه مشترک با وزارت نیرو مطرح و نتیجه نهایی آن حداکثر تا پایان شهریور نهایی خواهد شد.
تالاب شادگان پس از انتقال آب کارون
رحیم مجدمی، رئیس اداره محیط‌زیست شادگان روز گذشته با اشاره به افزایش دما، افزایش میزان تبخیر آب و کاهش سطح آب، وضعیت شادگان را بحرانی دانست وگفت: هم‌اکنون 40 تا 50درصد تالاب، آب دارد. او همچنین درخصوص تأثیر پروژه انتقال آب کارون به تالاب شادگان گفت: «با افتتاح این پروژه مقرر بود روزانه 5 مترمکعب بر ثانیه آب وارد تالاب شادگان شود. متولی انتقال آب کارون به تالاب شادگان، سازمان آب و برق خوزستان است اما متأسفانه رهاسازی آب به‌صورت دائم انجام نمی‌شود. این پروژه تأثیر چندانی بر آبگیری تالاب شادگان نداشته است.» اما مدیرکل محیط‌زیست خوزستان شرایط فعلی تالاب را مطلوب دانسته و به همشهری می‌گوید: «وضعیت شادگان همین امروز، نسبت به زمان مشابه سال قبل و سال قبل‌ترش، مطلوب‌تر است.» او دلیل این مطلوبیت را بارش‌های بهاره سال‌جاری، پروژه انتقال آب کارون به تالاب و همچنین زهاب‌های کشاورزی نیشکر می‌داند که کیفیتی بهتر از سال‌های قبل دارند و می‌افزاید: گرچه مورد آخر غیررسمی است، اما اینها بخشی از حقابه تالاب را تأمین می‌کنند. او همچنین تأکید می‌کند که شادگان در شرایط بحرانی قرار نداشته و وزارت نیرو براساس توافق انجام شده، آب را از طریق کانال منتقل می‌کند اما ممکن است در مواقعی یکی از 5 پمپ انتقال آب ازکارافتاده و عملیات انتقال به‌کندی انجام شود.
