مهم‌ترین پتانسیل اقتصادی را دریابیم

ایمان مهدی‌زاده ـ پژوهشگر توسعه پایدار

سفر، یکی از ارکان زندگی مدرن به‌شمار می‌رود و درباره فوایدش طی 2دهه گذشته بسیار گفته و شنیده‌ایم. سفر علاوه بر پالایش روانی مسافر، چرخه اقتصادی قابل توجهی را به حرکت وامی‌دارد، اما سفری که فاقد فرهنگ و آموزش پایه و کاربردی باشد می‌تواند معایبی بیش از مزایا به جامعه تحمیل کند.
ایران کشوری است با اقلیمی متنوع و فرهنگ‌های ناب کهن که همواره قابلیت زیادی برای جذب گردشگران دارد. در شرایط کنونی، گردشگران داخلی کوچک‌ترین فرصت را غنیمت شمرده و راهی جاده می‌شوند، اما نبود فرهنگ سفر و نشناختن ابعاد گسترده‌اش مضراتی بیش از فواید ایجاد کرده است. پرترددترین جاده‌های سفری در ایران، جاده‌های منتهی به شمال و شمال شرق کشور به‌حساب می‌آیند که موجب بیشترین آسیب به همین چشم‌انداز، جاده و جوامع محلی شده است. خانواده‌های ایرانی زیادی بی‌توجه به مسائل فرهنگی سفر، به‌سادگی زباله‌هایشان را از خودرو بیرون می‌ریزند؛ طوری که حاشیه و شانه خاکی یکی از زیباترین جاده‌های دنیا (جاده چالوس) یک متر بدون زباله وجود ندارد؛ از فیلتر سیگار تا پوشک نوزاد، همه جاده‌های ایران را مزین کرده و بلایی به نام پلاستیک در مسیر تهران‌ـ مشهد، مهمان‌پذیر‌ترین شهر ایران، همواره چشم‌اندازهای پرگستره و زیبا را مخدوش کرده است.
تعداد افراد فعال در سمن‌ها برای پاکسازی طبیعت از زباله، بسیار کمتر از جمعیت زباله‌ساز و زباله‌ریز در طبیعت و جاده است. در روزهای تعطیل که حجم سفرها افزایش می‌یابد، پلیس در پس هر پیچ به انتظار راننده متخلف ایستاده اما به ریختن زباله کاری ندارد؛ چون هنوز کاری غیرقانونی محسوب نمی‌شود. کشورهای توسعه‌یافته در قوانینی سرسختانه نسبت به این مسئله واکنش نشان می‌دهند و جریمه‌های سنگین اعمال می‌کنند که به‌تدریج مردم با رعایت قوانین، آن را تبدیل به فرهنگی اجتماعی می‌کنند. نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید برای نگهداری طبیعت، تلاش کنند؛ وگرنه مهم‌ترین پتانسیل اقتصادی پس از انرژی، در کشور رو به زوال می‌رود.