گفت وگو
سیر صعودی آمار معلولیت در کردستان
مدیرعامل انجمن ضایعات نخاعی: رشد این آمار به دلیل وضعیت نامناسب جاده‌های استان است
محمد توفیق مشیرپناهی| سنندج- خبرنگار:
متوسط آمار ضایعات نخاعی در جهان بین 20 تا 50 نفر در یک میلیون نفر جمعیت در سال است و این آمار در ایران حدود 40 تا 50 نفر در هر یک میلیون نفر گزارش شده است و سالانه بیش از 3 هزار نفر قطع نخاع می‌شوند. این آمار در کردستان حدود 50 نفر از جمعیت یک میلیون و 600 هزار نفری است. «سینا کریمی کردستانی» متولد 1366 و ساکن سنندج است. وی قهرمان سابق کشور در رشته کشتی آزاد، مدیرعامل انجمن ضایعات نخاعی کردستان است و سال 1383 بر اثر تصادف دچار آسیبدیدگی نخاعی شد. در ادامه گفت‌وگوی همشهری را با وی میخوانید.
در مورد جامعه آماری معلولان استان و رشد آن توضیح دهید و چه دستگاه‌هایی مستقیم یا غیرمستقیم متولی این بخش از جامعه هستند؟
آمار معلولان و معلولیت در کردستان سیر صعودی دارد و روزبهروز در حال رشد است و شرایط ناگوار و نابسامانی دارد. رشد این آمار مستقیما به علت وضعیت جاده‌های کردستان است و یکی از دستگاههای متولی و مرتبط با این ضایعه، راه و شهرسازی است. جاده‌های استان را از لحاظ ضریب ایمنی به مثلث مرگ تشبیه میکنم که شامل مسیر مریوان، مسیر دیواندره و مسیر کامیاران است. این 3مسیر به حالت مثلث مرگ درآمدهاند. در سال نزدیک به 50 نفر جدای از آمار فوتیها و قطع عضو، دچار معلولیت نخاعی می‌شوند.
سال 85 که من به انجمن ضایعات نخاعی برای تشکیل پرونده مراجعه کردم، 24 نفر عضویت داشتند، در حال حاضر آمار 250 نفر معلول ثبت شده در انجمن وجود دارد. این آمار جدا از حدود 35 نفری است که به بهزیستی مراجعه نکرده‌اند.
همه معلولان استان دارای انجمنی مختص به خود هستند؟
خیر؛ همه معلولان استان انجمن ندارند. در مرکز استان یک نماینده دارند که من هستم. من نماینده جامعه معلولان استان هستم و با مسائل و تصمیمگیریهای کلان، مناسب‌سازی و بحثهای بهداشتی درمانی مرتبط هستم. به‌تازگی با دانشگاه علوم پزشکی استان به یک تفاهمنامهای رسیده‌ایم که معلولان ضایعات نخاعی خارج از نوبت ساماندهی و ثبت سیستم نوبتدهی اینترنتی به مراکز پزشکی دولتی و بخشهای طبی، تشخیصی، سونوگرافی، آزمایش، ام.آر.آی و... خارج از نوبت و صفهای طولانی مراجعه کنند و به کارهای پزشکیشان برسند. در شهرستانها، معلولان تشکلهای مختص به خود دارند. مثلا در بانه، جامعه معلولان متشکل از کل شاخههای معلولان ضایعات نخاعی،
جسمی- حرکتی، نابینایی، اوتیسم و... را داریم. در مرکز استان به این شکل نیست و مثلا ناشنوایان انجمن جداگانه دارند که به اعتقاد من این جدا عمل کردن، ساختار درست و خوبی ندارد و پراکندگی در آن زیاد است و می‌تواند مشکلات عدیدهای برای جامعه معلولان به وجود آورد.
استان در زمینه مناسب‌سازی معابر چه وضعیتی دارد؟ کدام شهر اقداماتی انجام داده و در کدام شهر نیاز به اقدامات بیشتری است؟
اگر بخواهیم ریشهای به این موضوع مهم نگاه کنیم، باید بگویم که کل شهرهای استان به کارهای ویژه و اساسی نیاز دارند. در مرکز استان می‌توان به موردهای خوبی اشاره کرد. در یک سال اخیر توانستهایم بیشتر بانکهایی را که در آنها تردد و مراجعه معلولان زیاد است، مناسب‌سازی کنیم؛ مانند بانک رفاه، کشاورزی، ملت و توسعه تعاون. هرچند کار بسیار ضعیف و حرکت آن لاک‌پشتی بوده است و آنگونه که خودمان دغدغه مناسب‌سازی داریم، کار جلو نرفته است. مناسب‌سازی یعنی دسترسی آسان. یعنی یک معلول وقتی از منزل خارج می‌شود، راحت بتواند به امکانات، شرایط و مسائل روزمره در ارتباط با نیازهایش دسترسی داشته باشد، اما اینگونه نبوده و همین امر مشکلات زیادی را برای معلولان تا حد مرگ پیش آورده است که نمونههایش منزوی بودن، محبوس بودن و مشکلاتی از این قبیل است.
همانطور که قبلا اشاره کردم عامل بیشتر معلولیت‌ها تصادفات جادهای و سقوط از ارتفاع و در یک سطح اندک هم مادرزادی است. وقتی یک فرد معلول می‌شود، اعضای خانواده فرد معلول می‌شوند؛ به این شیوه که فرد معلول نمی‌تواند تا مادرش، پدرش یا همراهش نباشد، استحمام کند و غذا بخورد. وقتی فرد معلول از خانواده بیرون میآید، شهر و شهروندان هم معلول می‌شوند و به عبارتی ناخواسته درگیر این معلولیت می‌شوند. سرویسهای بهداشتی، ناوگان حمل‌ونقل عمومی، تفرجگاهها، نحوه دسترسی به آسانسور، عابر بانک و خیلی موارد دیگر در استان کردستان مناسب‌سازی نشده است. اگر کاری هم انجام شده دستاورد تشکلهای غیردولتی استان، سمنها و فعالان مردمی بوده است.
انجمن ضایعات نخاعی چند عضو دارد و چه اقداماتی برای اعضا انجام می‌دهد؟ مشکلات و تنگناهای سر راه این انجمنکدام است؟
انجمن در حال حاضر 250 نفر عضو دارد و اقداماتی که برای اعضا انجام میدهیم، تفکیک شده است. از اعضایی که در مراحل نوجوانی، جوانی و مقاطع مختلف تحصیلی هستند، حمایت می‌کنیم، کلاسهای تابستانی و برنامه‌هایی داریم که اعضا را از کنج خانه خارج کند و به شیوهای زندگی کردن نوین و جدید را به آنها نشان بدهد. اعضای مسن را به شیوه دیگری حمایت می‌کنیم؛ به عنوان مثال در امور درمانی مانند فیزیوتراپی و رادیولوژی حمایت می‌شوند. یک قشر دیگر از معلولان خانمها هستند که آنها را به طرف کارهای دستی و تولیدات دستباف و نمایشگاهی سوق میدهیم و بالاخره یک قشر دیگر را که توان انجام هیچ کاری ندارند، به شکلهای مختلف از جمله سبد کالا حمایت می‌کنیم.
لازم می‌دانم اشاره کنم که انجمنها و انجمن ضایعات نخاعی کاملا مردمی و به صورت خیریه اداره می‌شوند و تمام اعضای انجمن، بدون هیچ چشمداشت و درآمدی، چه اعضای افتخاری و چه اعضای هیات‌مدیره کار میکنند.
یکی از مشکلات سر راه جامعه معلولان فرهنگسازی است. در این باره توضیح دهید. چه راهکارهای عملی برای این بستر مهم پیشنهاد میکنید؟
مشکلات و تنگناها شامل کاغذبازی‌هایی است که در برخی ادارات میبینیم. 24 دستگاه و اداره درگیر مسائل معلولان هستند و وظایف و مسئولیتهایی برایشان تعریف شده است. اگر بخواهیم به مشکلات و نیازها ریشهای نگاه کنیم قانون 3درصد استخدامی و مناسب‌سازی معابر از جمله آنهاست. هر ادارهای مکلف است که طبق «قانون جامع حمایت از معلولان» بحث مناسب‌سازی را رعایت کند. هیچ ادارهای موضوعی به این بااهمیتی را انجام نداده است.
آموزش و پرورش نیز ضعیف عمل میکند. ما از مکانهایی که در سطح شهر مشکل دارند به شکل مستند عکس و لیست گرفتیم و تحویل این اداره دادیم؛ مثلا یک موردش ساختمان خانه معلم است که بیشترین مراجعه‌کننده معلول را دارد و مناسب‌سازی نشده است. در زمینه استخدام معلولان، آموزش و پرورش بیشترین سهم را دارد و تعدادی افراد کارآموز، استادکار و معلم در آموزش و پرورش مشغول به کارند. همچنین بسیاری از اماکن، ساختمانها و میادین ورزشی مشکل دارند. هیات ورزشی معلولان دارای بیشترین مشکل است و وقتی اعتراض داریم، میگویند هیات شما درآمدزاست.
یکی دیگر از مشکلات،کاغذبازی های اداری اداری است. این وضعیت برای معلولان مشکلآفرین شده و آنها را در تنگنا قرار می‌دهد. باید توجه داشت که من نوعی که الان معلولیت دارم، زمانی قهرمان یک رشته ورزشی در کشور بودم و یک پروسه سالمی را تجربه کردم. هیچکس هم نمی‌تواند تضمین کند که این اتفاق برای خود و خانواده‌اش نیفتد و دچار معلولیت نشود. با توجه به این احوالات و شرایط، از تمامی مسئولان و افراد دست‌اندرکار در سطح کشور و استان درخواست دارم با دل پای کار باشند و نه به خاطر رفع و رجوع کار اداری و کسب رزومه.
مثلا فلان شیب را با 90 درصد گذاشتند که فکر نکنم حتی موتورسیکلت هم بتواند از آن عبور کند، چه برسد به یک فرد معلول، یک سالمند یا کالسکه کودک. مناسب‌سازی فقط برای معلولان نیست. مناسب‌سازی برای زنان باردار، پیرمردان و پیرزنان، سالمندان و افرادی می‌شود که دچار سانحهای موقت شده و برای مدت کوتاهی دچار شکستگی هستند. مناسب‌سازی افرادی را هم که دیسک کمر دارند، درگیر میکند.
