گزارش
کوچ سرمایه‌ها و مهاجران سوری از ترکیه
سیاست‌های مخالفان حزب عدالت و توسعه علیه مهاجران تبعات منفی برای اقتصاد ترکیه خواهد داشت
از «آخرین پشتیبان انقلاب» تا «دولتی که به امیدهای مردم خیانت کرد»؛ اینگونه لحن معارضین سوری نسبت به دولت ترکیه طی هفته‌های اخیر تغییر کرده است؛ تغییری که ریشه در سیاست‌های جدید دولت ترکیه و مخصوصا شهرداری استانبول نسبت به مهاجران سوری دارد. این سیاست‌ها نه‌تنها مهاجران جنگ‌زده سوری، بلکه حتی تاجران و سرمایه‌داران این کشور را هم نگران کرده است؛ شهروندانی که طی سال‌های گذشته سرمایه‌های خود را در مقیاس گسترده‌ای به ترکیه منتقل کرده بودند. به گزارش بلومبرگ، روند انتقال سرمایه‌های سوری به ترکیه، نقش مهمی در پیشرفت اقتصاد این کشور طی 8سال گذشته داشته است؛ از تاسیس شرکت‌های تولیدی متعدد گرفته تا سرمایه‌گذاری در بخش صنعت، ساخت‌وساز و حتی گردشگری ترکیه. این در حالی است که دولت ترکیه نیز از ابتدای ورود شهروندان سوری به این کشور، در اقدامی هوشمندانه تسهیلات قانونی گسترده‌ای را برای جذب سرمایه‌های آنان درنظر گرفت. ناامنی داخلی سوریه و تسهیلات دولت ترکیه تا اندازه‌ای راه را برای ورود سرمایه‌های سوری به این کشور باز کرد که براساس آمار رسمی وزارت اقتصاد ترکیه، بیش از 10هزار شرکت سوری طی 8سال قبل در این کشور به ثبت رسیده؛ این در حالی است که آماری از کسب‌وکارها و سرمایه‌گذاری‌های غیررسمی سوری‌ها در نقاط مختلف ترکیه در دست نیست. با وجود این و صرفا با تکیه بر آمار رسمی، نسبت شرکت‌های خارجی فعال در خاک ترکیه از سال2011 تاکنون نزدیک به 12درصد افزایش داشته است.
تغییر معادله
ستاره مهاجران سوری در آسمان ترکیه اما رو به افول است؛ بسیاری از این مهاجران در برخی شهرهای ترکیه، مخصوصا استانبول طی هفته‌های اخیر با مشکلات قانونی متعددی در زمینه اقامت خود روبه‌رو شده‌اند. جالب آنکه بخش عمده این مشکلات به رقابت‌های سیاسی داخل ترکیه بر می‌گردد، چرا که مخالفان حزب عدالت و توسعه و شخص رجب طیب اردوغان در جریان دو انتخابات اخیر ترکیه تأکید ویژه‌ای بر «معضل مهاجران سوریه» برای اقتصاد ترکیه داشته و تبلیغات انتخاباتی خود را حول این محور تعریف کرده‌اند. برای مثال رسانه‌های نزدیک به حزب جمهوری خلق که بعد از سال‌ها موفق به پیروزی در انتخابات شهرداری استانبول شده، مسئولیت بحران‌های اقتصادی اخیر ترکیه، از افزایش نرخ بیکاری گرفته تا کاهش ارزش لیر را متوجه مهاجران سوری می‌دانند!
رویکرد حزب جمهوری خلق تا اندازه‌ای نژادپرستانه است که حتی هواداران این حزب بارها علیه وجود تبلیغات به زبان عربی در بخش‌هایی از استانبول تجمع کرده‌اند؛ تجمعاتی که گاهی اقدامات خشونت‌آمیز علیه مهاجران سوری را نیز به همراه داشته است. اگرچه حزب حاکم و دولت تاکنون به‌طور جدی مقابل این هجمه‌ها از مهاجران دفاع کرده، اما شکست در انتخابات استانبول و احتمال تغییر رویکرد عدالت و توسعه ممکن است وضع را از این هم برای مهاجران وخیم‌تر کند.
به نوشته روزنامه العربی الجدید، یک مورد از مشکلات عینی که بعد از شکست حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری استانبول ایجاد شده صدور کارت اقامت موقت برای پناهجویان است؛ به‌گونه‌ای که وزارت کار ترکیه بدون این کارت حق اشتغال را برای مهاجر به رسمیت نمی‌شناسد و از سوی دیگر شهردار جدید استانبول صدور و یا حتی تمدید کارت اقامت موقت برای مهاجران را کاملا متوقف کرده است.
در جست‌وجوی مقصدی دیگر
رویکرد مخالفان حزب عدالت و توسعه که در اثر فشارهای سیاسی ممکن است به سیاست عمومی ترکیه تبدیل شود اما تبعاتی هم برای این کشور خواهد داشت. محمد نزار بیطار، تاجر سوری که طی سال‌های گذشته بیش از 40میلیون لیر (7میلیون دلار) در ترکیه سرمایه‌گذاری کرده اکنون به‌دنبال مقصدی دیگر برای سرمایه‌های خود می‌گردد. او در مصاحبه با شبکه الجزیره گفته است: هفته قبل مأموران شهرداری استانبول در منطقه تقسیم، تبلیغات 2رستوران من را بدون هیچ هماهنگی‌ای پایین کشیدند؛ آیا این رفتار چیزی غیراز اهانت به جامعه مهاجران سوری است؟
به‌گزارش الجزیره، نزار بیطار تنها یکی از تجاری است که در نتیجه این سیاست‌های جدید قصد دارد سرمایه‌های خود را به کلی از ترکیه خارج کند. اگرچه همچنان موقعیت داخلی سوریه برای بازگشت سرمایه‌های فراری از این کشور مناسب نیست. الجزیره به نقل از منابع محلی خود در استانبول مدعی شده بخش عمده تجار سوریه بعد از نا امیدی از تغییر سیاست‌های ترکیه به‌دنبال ورود به بازار سرمایه‌گذاری کشورهای اروپایی هستند. این در حالی است که به‌نظر می‌رسد مهاجران عادی سوری راهی جز بازگشت به ادلب ندارند؛ استانی در شمال سوریه که اکنون به بزرگ‌ترین پایگاه نیروهای جهادی در سطح جهان تبدیل شده است.
البته نگرانی از وضعیت اخیر استانبول و برخی دیگر از شهرهای ترکیه به مهاجران و تجار سوریه محدود نمانده و مقامات اقتصادی ترکیه نیز به‌تدریج تبعات چنین سیاست‌هایی را درک کرده‌اند. در این زمینه رئیس شورای سرمایه‌گذاری خارجی ترکیه بدون اشاره به عملکرد شهرداری جدید استانبول گفته است: سیاست ما از سال2011 تاکنون استقبال از برادران سوری‌مان بوده و در این زمینه هیچ تغییری نخواهیم داشت. اگرچه به‌نظر نمی‌رسد چنین مواضع کلامی و رسانه‌ای قادر باشد تصمیم تاجران سوری را نسبت به اقدامات جدید شهرداری استانبول یا سایر شهرهای بزرگ ترکیه تغییر دهد.
