مدارس
خیالی به اسم هوشمندسازی مدارس
فهیمه طباطبایی ـ خبرنگار
روز شنبه محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و سیدجواد حسینی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش در حاشیه نمایشگاه الکامپ تفاهمنامه‌ای را برای هوشمندسازی مدارس امضا کردند. بعد از آن هم آذری‌جهرمی در توییتر خود نوشت:« امروز با وزارت آموزش و پرورش یک تفاهمنامه زیبا و عملیاتی (نه از آن نوع کاغذبازی‌ها و لفاظی‌ها) امضا کردیم تا «تمامی» مدارس کشور را تا پایان سال هوشمند کنیم. دوست دارم دیگر هیچ دانش‌آموزی به‌خاطر مسائل مالی یا محرومیت محل زندگی‌اش، از پیشرفت جا نماند. پیش به سوی آینده روشن.» بسیاری از این توییت ذوق‌زده شده و به وجد آمدند که « بله! بالاخره مدارس ایران هم مثل بلاد توسعه یافته به فناوری‌های جدید مجهز می‌شود و دانش‌آموزان به جای کتاب، تبلت‌دار می‌شوند و روش‌های جدید آموزشی جایگزین روش‌های منسوخ شده قدیمی خواهد شد.» غافل از اینکه یک‌بار دیگر در سال 91، 92 دقیقا تفاهمنامه مشابه‌ای بین وزارت آموزش و پرورش و وزارت ارتباطات امضا شد و 7هزار مدرسه به‌اصطلاح هوشمند شدند. حتی جشن باشکوهی هم به این مناسبت برگزار شد، اما نتیجه چیزی نبود جز برگشت معلمان به کتاب و تخته سیاه و روش‌های آموزشی سابق.
ماجرا به وزارت حمیدرضا حاجی‌بابایی برمی‌گردد. او ابتدای سال91 خبر داد که قصد هوشمندسازی مدارس را دارد. خبر به سرعت در رسانه‌ها منتشر شد. وزیر ارتباطات وقت به رسانه‌ها گفت که بنا دارند 40هزار مدرسه را هوشمند کنند، نصرالله جهانگرد، رئیس سازمان فناوری اطلاعات هم توضیح داد که « به واسطه همکاری‌های صورت گرفته میان وزارت ارتباطات و وزارت آموزش و پرورش موارد متعددی مانند خدمات پست الکترونیکی دانش‌آموزی، نرم‌افزارهای مربوط به مدیریت مدارس و مواردی از این دست ارائه خواهد شد.»
هوشمندسازی مدارس به سرعت آغاز شد. هر روز روابط عمومی آموزش و پرورش شهر یا شهرستانی خبری منتشر می‌کرد که چه تعداد از مدارسش را هوشمند کرده‌اند. « 113مدرسه در بروجرد هوشمندسازی شد.»، «تمامی مدارس ابتدایی استان مازندران هوشمند شدند.»، «گچساران 7مدرسه هوشمند دارد.» «22درصد مدارس کشور هوشمند هستند.»، «هوشمندسازی مدارس کوت سیدصالح» و... در نهایت مرداد‌ماه 92جشن هوشمندسازی مدارس با سر و صدای بسیار زیادی در مجتمع آموزشی شریعتی منطقه 16تهران برگزار شد و حمیدرضا حاجی‌بابایی، وزیر وقت آموزش و پرورش با افتخار فراوانی اعلام کرد که 7هزار مدرسه در سراسر کشور هوشمند شده‌اند و از تخته‌های هوشمندی که قرار بود جای کتاب و تخته سیاه و آموزش‌های سنتی را بگیرد، رونمایی کرد.
همان زمان عده‌ای از کارشناسان آموزش و پرورش اعلام کردند که این طرح گران و پرهزینه شکست خواهد خورد چرا که معلمان و مدیران مدارس که مجریان اصلی این طرح هستند، با فناوری‌های نوین آشنایی ندارند و روش استفاده از تجهیزاتی مانند تخته هوشمند را نمی‌دانند. دومین استدلالی که می‌آوردند این بود که آموزش در ایران متکی بر کتاب درسی است و آموزش و پرورش هیچ کدام از مواد درسی را هوشمندسازی نکرده است، سومین دلیلی هم که داشتند بر می‌گشت به آخرین تکنولوژی که در دست دانش‌آموزان بود؛ یعنی همان قلم و دفتر و کتاب که نیاز بود تبلت، لپ‌تاپ یا کامپیوتر جایگزین آن شود. خلاصه اینکه حرف آنها این بود که « تکنولوژی وارد مدارس شده اما زیرساخت‌های آن هنوز آماده نیست.»،
صدای کارشناسان آموزشی و منتقدان در آن هیاهو و ذوق‌زدگی فراوان هیچ‌گاه به گوش مسئولان آموزش و پرورش وقت نرسید. اما چند سال بعد همگان شاهد بودند که تمام آن پرسش‌ها و دغدغه‌ها درست بود و آن همه هزینه‌کرد برای هوشمندسازی مدارس تقریبا بی‌فایده ماند. معلمانی که باید با استفاده از کامپیوتر در اختیارشان و تخته هوشمند در کلاس تولید محتوای آموزشی می‌کردند، این کار را نکردند و همچنان کتاب را محور آموزش قرار می‌دهند. دانش‌آموزان هیچ‌گاه دارای تبلت آموزشی نشدند و محتوای آموزشی را از کتاب دریافت می‌کنند. وعده‌هایی مانند پست الکترونیک دانش‌آموزی، ارتباط سه‌جانبه معلم، دانش‌آموز و والدین و حضور و غیاب هوشمند دانش‌آموزان هم بماند که هیچ‌گاه اجرایی نشد. کاربر آموزگار در توییتر نوشته است: « مدیر مدرسه ما تمام کلاس‌ها را مثلا هوشمند کرد! تا ماه‌ها هیچ کدوممون بلد نبودیم باهاش درست کار کنیم و بعد از مدتی هم متأسفانه به خاطرعدم‌استفاده درست، تابلوهای هوشمند خراب شدند و۶ساله تابلوها بدون استفاده گوشه کلاس‌ها خاک می‌خورند. اینه سرنوشت طرح‌های بدون پشتوانه و بدون زیرساخت مناسب در آموزش و پرورش.»
حال سؤال پیش می‌آید که چرا مسئولان آموزش و پرورش با وجود مدارس فرسوده فراوان که حتی دامن تهران را هم گرفته، دوباره بنا دارند که هزینه گزافی را صرف هوشمندسازی مدارس بکنند؟ اصلا آنها اول توضیح بدهند 7هزار مدرسه‌ای که قبلا هوشمند شده‌اند، چقدر موفق عمل کرده‌اند؟ آیا روش‌های آموزشی معلمان در مدارس هوشمند تفاوتی با مدارس عادی پیدا کرده است؟ آیا دانش‌آموزان این 7هزار مدرسه، دیتاهای متفاوت‌تر و به‌روزتری نسبت به دانش‌آموزان مدارس کسب کردند؟ و در نهایت اینکه آیا جشن گرفتن و هزینه کردن برای هوشمندسازی هر مدرسه بر کیفیت آموزشی مدارس افزوده یا نه؟ اگر جواب مثبت بود که به قول آقای وزیر ارتباطات همه مدارس کشور هوشمند شوند ولی اگر نه، توضیح بدهند که این همه هزینه در شرایط موجود مدارس دولتی چه توجیهی دارد؟
در همینه زمینه :
