نگاه
سیستان و بلوچستان خط‌مقدم مقابله با گردوغبار
علی‌محمد طهماسبی بیرگانی/مدیر ستاد ملی مقابله با گردوغبار کشور
وضعیت گردوغبار امسال در مقایسه با سال گذشته در استان خوزستان بهتر است. سال گذشته بیشتر تمرکز بر حل مشکل گردوغبار در خوزستان صورت گرفت و بارش‌های بهاری نیز تأثیر خوبی بر مهار ریزگردهای این استان داشت همچنین اقدامات خوبی در موضوع مهار ریزگردها انجام شد که نباید از نظر دور داشت.
یکی از این اقدامات، مدیریت کنترل چرای دام در مناطق درگیر گردوغبار در استان خوزستان بود که حتی بیشتر از عملیات نهالکاری در کانون‌های گردوغبار و سایر مناطق اثربخش بود.
اما استان سیستان و بلوچستان همواره درگیر ریزگردهاست. سیستان و بلوچستان همچنان از استان‌های هدف مقابله با ریزگرد است که هر فعالیتی در آن صورت بگیرد باز هم مشکل ریزگرد وجود دارد. معضل گردوغبار در دشت سیستان حتی با آورده رودخانه هیرمند و سطح مرطوب کانون‌های گردوغبار نیز حل نمی‌شود. بخشی از مشکل گردوغبار دشت سیستان مربوط به خارج از کشور و حوزه آبخیز فراه در کشور افغانستان است. بخشی دیگر نیز مربوط به تالاب هامون است که همچنان معضل فرسایش بادی، طوفان و شن دارد.
شیوه کشاورزی در دشت سیستان نیز از دیگر موضوعاتی است که گردوغبار دشت سیستان را تشدید می‌کند. از آنجا که دشت سیستان قابلیت کشت محصولات کشاورزی در 130هزار هکتار دارد، اما به‌دلیل آنکه از منابع آب کافی برای کشت محصولات کشاورزی برخوردار نیست، لذا کشاورزان، اراضی زراعی منطقه را شخم می‌زنند و در انتظار باران می‌نشینند تا به مرحله برداشت محصولات کشاورزی برسند.
این اقدام مسئله‌ای جدی در تشدید پدیده گردوغبار است چون وزارت کشاورزی توان تامین آب مورد نیاز کشاورزان را ندارد و به همین دلیل بخشی از دشت سیستان همواره بدون پوشش گیاهی باقی می‌ماند و با هربار وزش باد، دستاورد دشت شخم‌خورده سیستان گردوغبار است.
مشکل دیگر در تشدید پدیده گردوغبار در استان سیستان و بلوچستان رسوبات بادی است که از افغانستان و دریاچه هامون برداشت شده و به این استان وارد می‌شود. این وضعیت البته در حال مدیریت است.
به‌دلیل شرایط بحرانی سیستان و بلوچستان در وقوع پدیده گردوغبار، بیشترین بودجه مهار و مقابله با گردوغبار به وضعیت بغرنج سیستان و بلوچستان با هدف مهار ریزگردها اختصاص یافته است.
ردیف سوم تبصره قانون بودجه کل کشور نیز امسال مبلغ 100میلیون یورو از محل صندوق توسعه ملی به مقابله با ریزگردها اختصاص دارد و در این ردیف تأکید شده است که این مبلغ برای مقابله با اثرات مخرب ریزگردها و تأثیر آن بر شبکه برق اختصاص یافته است. این بودجه نیز در 2 بخش هزینه خواهد شد.
35میلیون یورو از بودجه مقابله با گردوغبار از محل صندوق توسعه ملی کشور به شبکه برق اختصاص یافته که این مبلغ از سازمان برنامه و بودجه به‌طور مستقیم به وزارت نیرو پرداخت می‌شود و چگونگی هزینه‌کرد آن نیز به ستاد ملی مقابله با گردوغبار گزارش نمی‌شود و خودشان این مبلغ را صرف مدیریت و مقاوم‌سازی تجهیزات برق‌رسانی می‌کنند.
65میلیون یورو نیز با توجه به اهمیت استان‌ها و طبقه‌بندی استان‌های هدف درگیر گردوغبار اختصاص یافته است و ستاد ملی مقابله با گردوغبار با تأکید بر استان‌های شرق و جنوب شرق کشور همچون، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، کرمان و همچنین استان خوزستان به‌عنوان خط مقدم مقابله با ریزگردها که وضعیتی بغرنج‌تر از سایر استان‌ها دارند، میزان اختصاص بودجه را به سازمان برنامه اعلام می‌کند. در گروه دوم نیز استان‌های خراسان‌رضوی، یزد، اصفهان و بوشهر قرار دارند که البته رقمی کمتر از استان‌های واقع در خط مقدم مقابله با گردوغبار دریافت می‌کنند.
در تقسیم‌بندی ستاد ملی مقابله با گردوغبار، گروهی دیگر از استان‌های کشور همچون ایلام، کرمانشاه و همدان قرار دارند که در گروه سوم استان‌های دارای اولویت قرار گرفته‌اند که گردوغبار آنها منشأ خارجی دارد.
ستاد ملی مقابله با گردوغبار کشور همچنین نقش تمامی دستگاه‌ها در مهار و مقابله با ریزگردها را تدوین کرده و اکنون مشخص شده است که وزارت جهاد کشاورزی، سازمان جنگل‌ها و مراتع، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان هواشناسی و حتی وزارت بهداشت و درمان با توجه به اولویت‌های مقابله با گردوغبار چه وظایفی در استان‌های هدف مبارزه با ریزگردها دارند.
ستاد ملی مقابله با گردوغبار کشور اکنون در انتظار تصمیم سازمان برنامه و بودجه کشور به‌عنوان متولی توزیع منابع مالی و اعتبارات مقابله با ریزگرد است تا طرح‌های مقابله و حتی پیشگیری تأثیرات گردوغبار بلافاصله آغاز و اجرایی شود.
